Ağız içi iltihapları Stomatitler

Ağız içi iltihapları Stomatitler
Ağıziçinin tipik iltihapları ağızdaki nedenlerden kaynaklanıyorsa ilk, başka hastalıklardan kaynaklanıyorsa ikincil olarak nitelenir Stomatit ağız mukozasının akut ya da kronik biçimde iltihaplanmasıdır Ağız mukozasında enfeksiyona yol açabilecek duruma gelmiş değişik mikropların varlığına ast olarak gelişir Kanamalı Stomatit zahmetsizce kanayan dişeti mukozasının kızarması ve şişmesi ile kendini muhakkak eder çoğu kez genel bir hastalığa, zehirlenmeye veya vitamin yetmezliğine bağlıdır

Yunanca'da stoma ağız, itis cerahatdemektir Stomatit geniş anlamıyla ağız içindeki bütün iltihaplan içerir Sıcacık anlamıyla ise reel ağız boşluğu mukozasıyla sınırlı olarak kullanılır Iltihap dildeyse glossit, dişeti mukozasındaysa jinjivit adını alır Ağız mukozası direkt ağızdaki nedenlerle kolayca hastalanır Keza bir takım genel hastalıkların da birincil belirtileri ağızda ortaya çıkar böylece ağız içi iltihapları birincil ve ikincil olarak ikiye ayrılır İlki başka hastalıklara tabi olmadan gelişir İkincil olanlar diğer organların hastalanmasından sonradan ortaya çıkar

Ağıziçi iltihabının esas türleri aralarında ağız nezlesi ile eksüdalı, ülserli, kangrenli, kanamalı ve aftlı iltihaplar sayılabilir

• Ağız nezlesi En sık görülen ve asgari zararlı türdür Ağızdaki oturmuş bakteri florasının, genel ve lokal çeşitli durumlara tabi olarak rahatsızlık yapabilme yeteneği kazanmasından kaynaklanır Her yaşta görülebilir Özellikle iyi beslenmeyen çocuklarda, diş çıkaran bebeklerde ve kızamık, kızıl, suçiçeği, kızamıkçık gibi döküntülü hastalıklar esnasında ortaya çıkar Erişkinlerde başlıca nedenleri diş taşları ve uygunsuz diş protezlerinin kullanılmasıdır Sindirim bozuklukları, yüksek alev, örseleyici yiyecekler, çok sıcak içecekler ve sigara da ağızda bu alıcı iltihap yapabilir Ağız nezlesinin sık rastlanan bir başka nedeni vitamin eksikliğidir Artık iskorbüt ve beriberi gibi ağır vitamin yetmezliklerinden kaynaklanan hastalıklar dengelenmiş beslenme bilinci ve olanaklarının bulunduğu ülkelerin gündeminden çıkmıştır Lakin beceriksiz ve dengesiz beslenmeye ya da vücuttaki işlev bozukluklarına tabi olarak gizli vitamin eksikliği hastalıkları görülmektedir

Ağız nezlesi genelde ağız boşluğunda kırmızılıkla ortaya çıkar Birçok

defa dil ve dudaklarda yaygın ve monoton kızarıklıklar görülür Hasta ağzında kuruma ve yanma duyar Yutma ve çiğneme hareketleri güçleşir Bu herif ağıziçi iltihapları, mikrop öldürücü gargaralar kullanılarak çare edilebilir Keza ağrı ve yanma duyumunu ortadan kaldıran hafif uyuşturucu ve mikrop öldürücü ilaçlar faydalı olabilir Iltihap vitamin eksikliğine bağlıysa tedavi yetersiz olan vitaminlerin karşılanmasına dayanır

• Eksüdahlı ağıziçi iltihabı
Mukozada üstü beyaz renkli ağır bir iltihaplanma biçiminde ortaya çıkar Çoğunlukla ülserli stomatitin başlangıcıdır nedenleri ağız nezlesininkiyle aynıdır Bir Takım meslek hastalıkları ve kimyasal maddelerin yol açtığı kronik zehirlenmeler de ağızda bu tip iltihaba neden olur Bunların başında gelen kurşun ve civa zehirlenmeleri bilhassa dişeti ve bazen dil iltihabına yol açar Ağızdaki iltihaplanma tüm vücudu etkileyen hastalıkla birlikte çare edilir

• Ülserli ağıziçi iltihabı

Ağız nezlesinden de, eksüdalı ağıziçi iltihabından da ağırdır Genellikle salgın biçiminde ortaya çıkar ve ağız boşluğunun temizliğine özen gösterilmemesi durumunda kolayca bulaşır Iltihap dişçilerinde başlar daha sonra bütün ağza yayılır Diş köklerine, hatta dudaklara da yayılan sarımtırak bir eksüdaya ve ağrılı şişkinliğe niçin olur Ülserli ağıziçi iltihabı Fusobacterium ve spiroketlerin etken olduğu Vincent anjini gibi yutak enfeksiyonlarına alt olarak ortaya çıkabilir Ilk şişkinlik evresinin arkasında çok yavaş iyileşen ülser ve yaraların belirdiği bu herif ağıziçi iltihabında mikrop öldürücü gargaralar yeterli değildir Ayrıca antibiyotik ve sülfamitlere dayanan genel bir çare uygulanır; bazı olgularda kortizon da gerekebilir

• Kangrenli ağıziçi iltihabı
Ülserli tipin son evresidir Organizmanın aşın ölçüde güçten düştüğü durumlarda görülür ve doku ölümüne yol açar

• Kanamalı ağıziçi iltihabı
Kanamalarla ortaya meydana çıkan ağız mukozası iltihabıdır Genellikle ağızdaki kayıtlı bir nedenden kaynaklanmaz Pıhtılaşma bozuklukları, karaciğer ve yürekdamar hastalıkları, zehirlenmeler ve vitamin yetmezlikleri (niyasin ve C vitamini eksikliği) gibi genel hastalıkların bir belirtisidir Akut lösemi, B12 vitamini eksikliğine emrindeki anemi, karahumma, sıtma gibi hastalıklar sırasında da sık görülür Çare genel hastalığa emrindeki olarak yürütülür

• Aftlı ağıziçi iltihabı
sıkça virüslerden kaynaklanır Çoğunlukla süt çocuklarında, hamile kadınlarda ve sindirim

bozukluğu çekenlerde görülür Bazı insanlarda ceviz, badem, çilek gibi belirtilen besinlerin yenmesiyle aftlı oluşumların yinelendiği göz önüne alınırsa bu hastalığın alerjik bir boyutu da olduğu söylenebilir

Hastalık titreşim ve ateş yükselmesiyle ansızın ortaya çıkar daha sonra ağız boşluğunda fazla ağrılı ülserlere dönüşen akıcı batmış kabarcıklar görülür Hastalık hızlı gidişlidir ve 12 haftada iyileşir Gargara şeklinde yöresel tedavinin yanı sıra antibiyotikler ve kortizonla genel çare uygulanır

• Kronik bakteri ve mantar enfeksiyonlarına emrindeki ağıziçi iltihabı
Actinomyces ağız boşluğunda iltihaba yol açan kayda değer bir bakteri grubudur Bu bakteriler ağızdaki kemik ve adale dokusuna yerleşir Oluşturdukları fistüllerden çıkan iltihap çok miktarda tipik tanecikler içerir Bu bakterilerin giriş yollan çoğunlukla diş çürükleridir

Oldukça sık rastlanan pamukçuk ağızda mantarlara tabi bir iltihaptır Ağız boşluğu mukozasında Candida albicans türü mikroskopik bir mantarın gelişmesiyle oluşur Dişetlerini, dili, yanak iç yüzeylerini ve bademcikleri kaplayabilen indirimli süte aynı Ağızda birbirleriyle birleşmeye eğilimli beyaz alanlar ortaya çıkar Kolayca kaldırılabilen bu oluşumların aşağıda kırmızı bir yüzey görülür Pamukçuk daha çok yenidoğanlarda görülür Yerel olarak uygulanan mantar öldürücü ilaçlar ve metilen mavisiyle zahmetsizce tedavi edilebilir Ama bu rahatsızlık güçsüz düşmüş ve organizmanın savunma yetenekleri azalmış yaşlılarda da ortaya çıkabilir Bu durumda enfeksiyon derindeki dokulara, yani solunum ve sindirim mukozalarına yayılabilir

• İkincil ağıziçi iltihapları
Genel bir hastalığa bağlı olarak ortaya çıkar Kızıl, kızamık, kızamıkçık ve suçiçeği gibi döküntülü hastalıklar, iskorbüt ve hemofili gibi kanamalı hastalıklar, lösemi, agranülositoz ve B12 vitamini eksikliğine emrindeki anemi gibi kan hastalıkları, civa, bizmut, kurşun, gümüş, bakır gibi kimyasal madde zehirlenmesine emrindeki dağıtılmış meslek hastalıkları sırasında görülür

Özgül mikropların neden olduğu ağıziçi iltihaplan şunlardır: Frengide birinci faz lezyonu, ikinci evreye özgü kabartı ya da kızarıklıklar ve üçüncü evreye özgü göm (yumuşak şişkinlikler) ve ülserler şeklinde iltihaplar (frengi stomatiti); veremde ülserler ve çatlaklarla birlikte görülen iltihaplar (verem stomatiti); cüzamda zamanla ülserleşen derin düğümcük oluşumlan (cüzam stomatiti); belsoğukluğunda hastalık etkeni olan gonokoklara bağlı iltihaplar; difteri, yılancık ve impetigo etkenlerine ast ağıziçi iltihaplar

Alıntı *