Ağrılı Adet (Dismenore) Nedir?

Ağrılı Adet (Dismenore) Nedir?


Adet dönemlerinde pek çok kadında orta veya hafif derecede ağrı olabildiği halde, yaklaşık 10 kadından birinde adet sancıları kişinin yaşam kalitesini çok olumsuz etkileyecek dereceyi bulur, kişinin çalışma kapasitesini, ruhi durumunu belirgin derecede bozar. Kadın yaşamında önemli olan bu sorunu soru-cevap yoluyla ele almaya çalışacağız.

Sancılı adet nedir?

Genellikle adet kanamasından 1-2 gün önce başlayan ve kanama başlangıcından sonraki 1-2 gün sonrasına dek devam eden, sıklıkla kasıklarda bazen uyluk iç kısımlarına doğru yayılan kramp tarzında veya sızlayıcı tarzda ağrıdır. Ancak önemli özellik olarak, bu ağrılar kişiyi günlük yaşamından, işinden gücünden alıkoyacak derecede hissedilir.

Sancılı adet hangi sıklıkta görülür?

Adet ağrıları yaklaşık her iki kadında 1 mevcut olmakla birlikte, sancılı (şiddetli) adet (dismenore) yaklaşık 10 kadında 1 görülmektedir.

Sancılı adetlerin hangi şekilde görülür?

Sancılı adetler, nedenleri dikkate alındığında; altta yatan bir sebep olmayan (primer veya birincil) ve altta yatan bir nedene bağlı (sekonder veya ikincil) olarak isimlendirilirler.

Birincil Sancılı Adet (primer dismenore) nedir?

Sıklıkla ilk görülen adetten 1-2 yıl sonra başlayan ve altta yatan başkaca bir nedene bağlanamayan sancılı adetlerdir. Nedeni rahim iç tabakasından salınan ve Prostaglandin adı verilen maddelerdir. Bu maddeler yumurtlama sonrası salınan progesteron hormonunun etkisinde salınır. Prostaglandin maddesi rahimde kasılma ve sonucunda ağrıya neden olur. Dolayısı ile sancılı adetler yumurtlamalı periyotlarda görülür. Yaşın ilerlemesiyle birlikte veya doğumdan sonra birincil sancılı adetlerin şiddeti azalır.

İkincil Sancılı Adet (Sekonder dismenore) nedir?

Üreme döneminin ilerleyen yıllarıyla ortaya çıkan ve genellikle zaman içinde daha belirginleşen, ağırlaşan sancılı adetlerdir. İkincil sancılı adetler, altında yatan bir neden bağlı ortaya çıkar. İkincil sancılı adetler genellikle birincil olanlara göre daha uzun süre devam edici özelliktedir.

İkincil sancılı adet (Sekonder dismenore) nedenleri neler olabilir?

İkincil sancılı adetlerin altında yatan nedenlerden en önemlileri şöyle sıralanabilir:

• Endometrioz: Endometriyum adı verilen rahim iç tabakasının, rahimin dışında yerleşmesi durumu olan endometrioz ikincil sancılı adetlerin en önemli nedenlerindendir. Rahim dışı yerleşim odakları, yumurtalıkların yüzeyi, rahimin arkası, mesanenin dışı kısmı, bağırsakların üzeri, vajen ile bağırsağın son kısmı arasındaki bölme gibi pek çok değişik yer olarak bulunabilir. Endometrioz odağı salgıladığı bazı maddeler ile ve yarattığı yangı ile önemli derecede ağrı yapabilir.
• Adenomyoz: Endometriyum adı verilen rahim iç tabakasının rahim kası içinde yer alması halidir. Burada da tedaviye dirençli kanamalar yanında adetlerde giderek artan ağrı söz konusu olabilmektedir.
• Miyom: Rahimin kası olan miyometriyumu oluşturan düz kas liflerinin çapraşık olarak dizilip tümör halini almasıyla kendini belli eden bu durumda, miyomun bulunduğu yere bağlı olmak üzere sancılı adetler görülebilir.
• Karın içi iltihabi durumların uzun süre içerisinde meydana getirdiği yapışıklıklar da sancılı adetlere yol açabilir.
• Rahim içi polipler: Rahim içerisinde küçük et parçaları tarzında bulunabilen polipler, sancılı adet nedeni olabilir
• Rahime veya vajene ait bazı anormallikler örneğin adet kanın akışını engelleyecek tıkanıklıklar sancılı adet nedeni olabilir.

Ne zaman doktora başvurmalıyım?

Eğer;

• Kişinin yaşam kalitesini bozacak derecede
• Eskiden hissedilenden faklı (daha şiddetli veya daha farklı his yaratan ör. yırtılma tarzında)
• 2 veya 3 günden fazla süreli
• Ağrı kesiciye cevap vermiyor

durumlardan biri veya birkaçı varsa hekime başvurulmalıdır:

Sancılı adetlerden tanısal amaçlı neler yapılmalı?

Öncelikle ağrının ne zaman başladığı, şekli, yaygınlığı, artıp artmadığı, ilaçlara ile geçip geçmediği gibi bilgiler muayene başlangıcından önce belirtilmelidir. Muayenede yukarıdaki ikincil sancılı adet nedenlerinin var olup olmadığı saptanmaya çalışılır. Ultrasonografi tanıda bu amaçla önemli bir yardımcıdır. Özellikle rahim iç tabakasının izlenmesi, rahime ait herhangi bir anormalliğin araştırılması gibi amaçlar için oldukça faydalıdır. İltihabi durumun araştırılması için kan ve idrar testleri gerekebilir. Bazı durumlarda ise nedeni belirlemek için laparoskopi adı verilen anestezi altında karın boşluğunun gaz ile şişirilerek optik aletle incelenmesi işleminin yapılması gerekebilir.

Sancılı adetlerden nasıl kurtulabilirim, tedavide ne yapılabilir?

Öncelikle adet sancılarına yol açan bir neden olup olmadığının belirlenmesi önemlidir. Eğer böyle bir neden varsa bunun tedavisi yönüne gidilmelidir. Eğer birincil sancılı adetler varsa, sıcak uygulamaları (termofor) ağrıyı geçici olarak azaltabilir. Ancak modern anlamda tedavide öncelikle ağrı kesiciler (prostaglandin maddesi engelleyicileri, nonsteroid antiinflamatuar ilaçlar) önerilmektedir. Eğer bunlar ile başarılı olunmaz ise yumurtlamanın baskılanması amacıyla hekimlerin reçete edeceği doğum kontrol haplarından büyük ölçüde fayda sağlanmaktadır.

Yaşam kalitesi üzerine olan etkisi ile önemli olan sancılı adetler önemsenmeli, altında önemli sorunlar yatabileceği unutulmamalı ve hekime danışılmalıdır.

Sağlık dolu günler dileğiyle…