Akarsu Aşındırma Şekilleri

Dere Yıpratma Şekilleri nelerdir,
Çay Aşındırma Şekilleri vadi,
Akarsu Yıpratma Şekilleri hakkında veri

AKARSULARDA AŞINDIRMA

• Kimyasal yıpratma: Akarsuyun geçtiği yerlerdeki basit eriyebilen kayaları eriterek beraberinde taşıması olayıdır
• Mekanik yıpratma: Akarsuların aşındırması daha çok mekanik yolla gerçekleşir
Mekanik Aşındırmada Etkin Olan Faktörler
• Akarsu yatak eğiminin ve akıntı hızının pozitif olması,
• Akarsuyun akımının yüksek olması,
• Akarsuyun tartı miktarının artı olması,
• Akarsuyu yatağı çevresindeki bitki örtüsünün çelimsiz olması,
• Akarsu yatağındaki kayaların basit aşınabilir olması mekanik aşındırmayı artırır
*Akarsular aşındırma faaliyetini daha çok ağızdan kaynağa içten geri aşındırma şeklinde gerçekleştirir
*Denize dökülen bir nehir yatağını en son deniz seviyesine değin aşındırır Buna taban seviyesi (genel kural seviyesi) denir Göle dökülen akarsu da yatağını en son göl seviyesine kadar yapar Buna da lokal kural seviyesi denir
Denge Profili: Akarsuların yatağını ağızdan kaynağa dürüst geri aşındırarak düzleştirmesiyle oluşan iç bükey eğriye denir Türkiye akarsuları denge profiline ulaşmamışlardır Sebebi : Türkiye ’nin bugünkü yer şekillerinin yakın bir dönemde oluşmuş olmasıdır

Denge Profiline Kavuşan Akarsuyun Özellikleri
Yatak eğimi azdır
Akıntı hızı ve enerji potansiyeli azdır
Yıpratma gücü azalmıştır
Taşımacılığa elverişlidir


AŞINDIRMA ŞEKİLLERİ
VADİ
Akarsuların aşındırarak içinde aktığı , sürekli inişi olan yatağına denir

Vadi Tipleri
ÇENTİK VADİ (VBİÇİMLİ)

Dere yatak eğiminin pozitif olduğu alanlarda derine aşındırmanın etkisiyle oluşurlar Türkiye'de en fazla görülen vadi şeklidir

BOĞAZ (YARMA)VADİ

Akarsular tarafından dağların enine yarılması sonucu oluşan ve profilleri “u harfine benzeşen vadilerdir Türkiye ’de azami Karadeniz ve Akdeniz Bölgelerinde görülür Kıyı ile iç kesim aralarında manâlı geçit yollarıdır

KANYON VADİ
Daha çok karstik arazilerde oluşan derin ve dikey yamaçlı vadilerdir Boğaz vadilere benzerler Ör: Göksu vadisi ve Köprülü kanyonu Dünyanın en büyük kanyonu ABD ’de Colorado( Büyük Kanyon) kanyonudur

TABANLI VADİ

Dere yatak eğiminin eksik olduğu alanlarda yandan aşındırmanın etkisiyle oluşurÖr: Ege Bölgesi çay vadilerinde olduğu gibi

MENDERES (BÜKLÜM)
Çay yatak eğiminin eksik olduğu alanlarda , akarsuyun büklümler yaparak akması sonucu oluşurlar
Menderesler oluşturan bir akarsuyun özellikleri
Yatak eğimi azdır
Akıntı hızı azdır
Aşındırma gücü azalmıştır
Akarsuyun uzunluğu artmıştır
çoğu kez yatak değiştirir
Hem aşındırma, ayrıca de biriktirme yapar
*Akarsularda menderes olayı maksimum Ege Bölgesi'nde görülür

seçme parça *