Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
teknolojiuzmani
FD Üye
Camilerde okutulan hutbelerde isminin zikredilmesini Atatürk'ün şahsen kendisinin yasakladığını öne süren Diyanet İşleri Lideri Ali Erbaş'a cevap tarihçi müellif Murat Bardakçı'dan geldi.
Diyanet İşleri Lideri Ali Erbaş, Mustafa Kemal Atatürk'ün isminin hutbelerde anılmaması ile ilgili yöneltilen tenkitlere geçtiğimiz günlerde bir cevap vermişti.
Sözcü muharriri Hürmet Öztürk'e bir kararname gönderen Erbaş, isminin anılmamasını Atatürk'ün kendisinin istediğini öne sürmüştü.
'Gönderdiğim doküman hasebiyle hutbelerde isim anılmamasını merhumun kendisi istememiş. '
"Kararnamenin bulunla alâkası yok, uydurmayın!"
Ali Erbaş'ın bu argümanına karşı çıkan HaberTürk muharriri Murat Bardakçı, 'Bu kararnamenin Mustafa Kemal’in isminin hutbelerde geçmemesi konusu ile hiçbir alâkası yoktur, uydurmayın!' başlıklı köşe yazısında olayın gerçek yüzünü yazdı.
Erbaş'ın paylaştığı kararnamenin miladi takvime yanlış çevrildiğini belirten Bardakçı, hutbelerde isminin geçmemesi talimatı verilen kişinin Mustafa Kemal değil, Halife Abdülmecid olduğunu yazdı.
Bardakçı'nın yazısından ilgili kısım şöyle ????
'Saygı Öztürk, Diyanet İşleri Başkanı’na son yıllarda Çanakkale Zaferi’nin yıldönümlerinde ve hutbelerde Atatürk’ün isminin geçmemesinin sebebini sormuş, Lider da Çanakkale şehitlerini anma programlarında içerisinde Mustafa Kemal’e edilen duaların yer aldığı imajlar göndermiş; Cuma hutbeleri ile ilgili olarak da kelamını ettiğim Bakanlar Heyeti kararını yollamış.
Kararda, günümüzün Türkçesi ile “Bundan bu türlü hutbelerde isim zikredilmeden milletin ve Cumhuriyet’in selâmet ve saadetine dua edilmesi kararlaştırılmış ve bu kararın bütün vilâyetlere bildirisi İçişleri Bakanlığı’na havale edilmiştir” deniyor...
Diyanet İşleri Lideri belgeyi gönderirken “Hutbelerde isim anılmamasını merhumun kendisi istememiş. Daha sonraki süreçte de hiç hutbelerde yazılmamış. Ben elli yıldır Cuma’ya gidiyorum, pek hatırlamıyorum. Gazi Hazretleri, hutbenin namazın bir kesimi olduğunu bildiğinden ötürü bu türlü bir karar aldırmış olabilir. Cumhuriyet tarihi boyunca bu karara daima uyulmuş. Darbe periyotlarında tahminen darbecilerin gönderdiği bir-iki hutbede olabilir, bilmemeleri sebebiyle. Bu, Atatürk’ün kararına uygun hareket etmemek manasına gelir. Biz her vesileyle anıp duamızı yapıyoruz” diye yazmış.
Saygı Öztürk de yazısında kararnamenin 5 Mart 1926’da yayınlandığını söylemiş ve bu kararnameye uyulduğu kadar Atatürk’ün lâiklik, demokrasi, insan hakları, vesaire alanlarındaki kararlarının da dikkate alınmasını temenni etmiş...
"Kararname Halife için çıkartılmıştı!"
Diyanet İşleri Başkanı’nın ve Hürmet Öztürk’ün yazdıkları bu türlü lakin problemin değişik ve çok daha kıymetli bir tarafı var:
Söz konusu kararname 5 Mart 1926’da değil, o tarihten tam iki sene evvel, 5 Mart 1924’te çıkartılmıştır, kararnamenin altında bulunan Rumî “5. 3. 1340” tarihi, Milâdî 5 Mart 1924’ün karşılığıdır! Daha da kıymetlisi; hutbelerde isminin geçmemesi talimatı verilen kişi Mustafa Kemal değil, hilâfetin o tarihten iki gün evvel ilga edilmesi üzerine tıpkı gece Türkiye’den çıkartılan Halife Abdülmecid Efendi’dir!
Kararnamenin çıkartılmasından evvelki siyasî gelişmeleri kısaca anlatayım:
Hilâfet 3 Mart 1924 Pazartesi günü kaldırıldı. Hilâfet kurumunun artık mevcut olmadığının duyulması üzerine memleketin dört bir tarafında bir sonraki, yani 7 Mayıs’ta kılınacak Cuma namazında okunacak hutbede kimin isminin geçeceği tartışması başladı ve vilâyetlerden Ankara’ya sorunun açıklığa kavuşturulmasını rica eden telgraflar gönderildi.
5 Mart 1926 tarihli Bakanlar Konseyi Kararı, işte bu gelişmelerin akabinde çıkartıldı. Kararname yayınlandığında günlerden Çarşamba idi ve hükümetin talimatı İçişleri Bakanlığı tarafından telgraflarla bütün vilâyetlere duyuruldu.
Bu yazışmalar Cumhuriyet Arşivi’nde koruma edilmektedir, eski harfleri bilenler ulaşıp okuyabilirler...
“Hutbelerde Mustafa Kemal Paşa’nın isminin geçmemesi” halinde yorumlanan Bakanlar Şurası Kararı’nın çıkartılma sebebi işte budur, hükümet kararı “hutbelerde bundan bu türlü Halife’nin isminin geçmemesi” için almıştır, yani kararın Mustafa Kemal’in isminin kullanılmaması ile bir alâkası bulunmamaktadır.
Diyanet’in Hürmet Öztürk’e gönderdiği etrafı kesilip biçilmiş ve güya çöpte bulunmuş hâle getirilmiş olan evrak ile tıpkı dokümanın arşivdeki orijinalinin manzarasını burada beraberce yayınlıyorum...
"Bilgisizlik mi kasıt mı?"
İddialar ve gerçekler birbirinden bu türlü büsbütün farklı olunca, husus hakkında üzerinde durulması ve önemli biçimde tartışılması gereken birtakım ihtimaller ortaya çıkmaktadır:
1. Diyanet, sözkonusu kararnamenin çıkartılma sebebini, yani kararnamede zikredilmemesi istenen ismin Mustafa Kemal’in değil Halife Abdülmecid Efendi’nin ismi olduğunu bildiği halde kararnameyi “Atatürk bu türlü istemişti, onun isteğini yerine getiriyoruz” gibisinden bir savunma vâsıtası üzere göstererek kullandı ise, vaziyet epey vahimdir!
2. Fakat dokümandan ve gerçek içeriğinden Diyanet şayet haberdar değilse ve kararname Diyanet İşleri Başkanı’na yaranmak isteyen birtakım bilgisiz veyahut arka niyetli aklıevveller tarafından “Mustafa Kemal hutbelerde isminin geçmesini istemiyordu, bu kararnameyi sizi suçlayanlara karşı kullanabilirsiniz” denerek verildi ve Hürmet Öztürk’e de bundan sonra gönderildi ise, Prof. Dr. Ali Erbaş’ın kendisini müşkül mevkie düşüren bu adamlardan hesap sorması şarttır!
3. 1924 tarihli Bakanlar Konseyi Kararı’nı iki sene sonra, yani 1926’da çıkmış üzere gösteren kusurun kime ilişkin olduğunu, yani bu yanlışlığı Diyanet İşleri Başkanı’nın mı yoksa Hürmet Öztürk’ün mü yaptığını bilmiyorum. Ancak kararnamenin altında yeralan Rumî tarihle 1340’ın Milâdî 1924’e tekabül ettiği bilinmiyor da 1926 tarihi bilgisizlik sonucunda konmuş ise, ortada kestirimlerin de ötesinde bir cehalet mevcuttur!
Gönül bu ihtimallerin hiçbirinin hakikat olmamasını temenni ediyor lakin en azından biri maalesef yanlışsız; yani bilgi, doğruluk, etik, vesair alanlarda artık işte bu haldeyiz!'
Bardakçı, "Sözkonusu kararnamenin ortalıkta dolaşan ve kenarları kesilip güya çöpten çıkmış hâle getirilmiş imajı. Diyanet de Hürmet Öztürk’e bu imgeyi yollamış." diyerek bahsi geçen kararnameyi de köşesinde paylaştı.????
Bardakçı, bu dokümana ise "Kararnamenin Cumhuriyet Arşivi’ndeki orijinalinin görüntüsü" notunu düştü. ????
