Alzheimer Hastalığı ve Adli Psikiyatrik Uygulamalar
Alzheimer ile ilgili olarak ortaya cıkabilecek hukuki sorunlar konusunda on planda duşunulmesi gereken Medeni Kanunun vesayet ve muşavirlik ile ilgili maddeleridir
Her vatandaş erişkin yaşa (18 yaş) geldikten sonra, oy kullanma, alıp satma, vasiyetname duzenleme, evlenme gibi medeni kanunla duzenlenmiş her turlu işleri bizzat kendi başına yapabilme hakkını kazanmış olur Bir erişkinin medeni haklarını kullanabilmesi icin mumeyyiz (temyiz edebilme kabiliyeti) olması gerekir Bir kişinin mumeyyiz kabul edilmesi icin sadece 18 yaşını bitirmiş olması yetmez Aynı zamanda tam bir zihinsel ve ruhsal sağlamlık icinde olması gerekir
Alzheimer gibi entelektuel ve ruhsal faaliyetleri etkileyen bir bozukluk, ozellikle hastalığın ilerlemiş donemlerinde kişinin temyiz edebilme kabiliyetini etkiler Alzheimer hastalığına tutulmuş bir kişinin hafızası, olayları sağlıklı değerlendirme yeteneği, telkine dayanıklılığı gibi medeni hakları kullanmak icin gereken turlu ozelliklere herhangi bir insan kadar sahip olmayabileceğini unutmamak gerekir Ustelik hasta olan kişi bu yeteneklerine artık sahip olmadığının ya da eskisi kadar sahip olmadığının tam olarak ayırdında olmayabilir Bu durum, onu bazı hukuk işlemlerinde kendisi, ailesi ve yakınlarının menfaatlerini koruma konusunda yetersiz kılabilir Ozetle bir Alzheimer hastası, hastalığının derecesine bağlı olarak, turlu finansal konularda istismar edilmeye oldukca acık birisidir Kendisinin finansal istismara acık olması gibi, aslında istismar etmek niyetinde olmadığı halde başkalarını da mağdur duruma duşurebilir Hatalı finansal kararlar, vasiyetname duzenlemeleri gibi hukuki işlemlerle bir anlık kızgınlık ve mahkeme hataları sonucu aslında cok sevdiği yakınlarının ciddi boyutlarda mağduriyetlerine yol acabilir
Finansal istismar riski kadar onemli bir yer tutmasa da, ulkemizin kulturel ozellikleri nedeniyle seyrek rastlanmayan bir durum olarak evlenmeyi istemesi ayrı bir sorun olarak karşımıza cıkabilir Unutmamalıdır ki evlenme de mendi kanunla korunmuş bir haktır ve mumeyyiz olmadığı duşunulen kişilerin evlilikleri ancak bilirkişi hekimlerin raporları sonrasında mumkun olabilir
Turk Ceza Kanunu ile ilgili olarak, yakınları suclama, bir şeylerin calındığını iddia etme, kıskanclık fikirleri, kendisine kotuluk yapılacağı gibi aşırı değerlendirmelerden varsanılara kadar giden boyuttaki muhakeme kusurları da Alzheimer hastalığına tutulmuş olan bir kişinin dava acabilme ehliyetini etkileyebileceğinden ve ceşitli tatsız sosyal sorunlara yol acabileceğinden dikkatli olunması gerekir Yaşı ve fiziksel yetersizliği nedeniyle fiziksel şiddet iceren suclara kalkışmaları cok kolay olmasa da, bilhassa duşunce bozuklukları ile seyreden durumlarda yine de tedbirli olunmasında fayda vardır Delirium ya da diğer organik sebeplerle mekan oryantasyonu bozulmuş kişilerin evlerini, bulundukları ortamları karıştırmaları mumkun olabileceğinden (bu durumun yabancı ortamlarda ve geceleri daha sık olabileceği unutulmamalıdır) kayıp vakaları icin cok dikkatli olunması gerekmektedir
Kaynak: İU Cerrahpaşa Tıp Fakultesi, Psikiyatri Anabilim Dalı, Adli Psikiyatri Bilim Dalı, Doc Dr Gokhan Oral, Prof Dr Tamer Şuer
Alzheimer ile ilgili olarak ortaya cıkabilecek hukuki sorunlar konusunda on planda duşunulmesi gereken Medeni Kanunun vesayet ve muşavirlik ile ilgili maddeleridir
Her vatandaş erişkin yaşa (18 yaş) geldikten sonra, oy kullanma, alıp satma, vasiyetname duzenleme, evlenme gibi medeni kanunla duzenlenmiş her turlu işleri bizzat kendi başına yapabilme hakkını kazanmış olur Bir erişkinin medeni haklarını kullanabilmesi icin mumeyyiz (temyiz edebilme kabiliyeti) olması gerekir Bir kişinin mumeyyiz kabul edilmesi icin sadece 18 yaşını bitirmiş olması yetmez Aynı zamanda tam bir zihinsel ve ruhsal sağlamlık icinde olması gerekir
Alzheimer gibi entelektuel ve ruhsal faaliyetleri etkileyen bir bozukluk, ozellikle hastalığın ilerlemiş donemlerinde kişinin temyiz edebilme kabiliyetini etkiler Alzheimer hastalığına tutulmuş bir kişinin hafızası, olayları sağlıklı değerlendirme yeteneği, telkine dayanıklılığı gibi medeni hakları kullanmak icin gereken turlu ozelliklere herhangi bir insan kadar sahip olmayabileceğini unutmamak gerekir Ustelik hasta olan kişi bu yeteneklerine artık sahip olmadığının ya da eskisi kadar sahip olmadığının tam olarak ayırdında olmayabilir Bu durum, onu bazı hukuk işlemlerinde kendisi, ailesi ve yakınlarının menfaatlerini koruma konusunda yetersiz kılabilir Ozetle bir Alzheimer hastası, hastalığının derecesine bağlı olarak, turlu finansal konularda istismar edilmeye oldukca acık birisidir Kendisinin finansal istismara acık olması gibi, aslında istismar etmek niyetinde olmadığı halde başkalarını da mağdur duruma duşurebilir Hatalı finansal kararlar, vasiyetname duzenlemeleri gibi hukuki işlemlerle bir anlık kızgınlık ve mahkeme hataları sonucu aslında cok sevdiği yakınlarının ciddi boyutlarda mağduriyetlerine yol acabilir
Finansal istismar riski kadar onemli bir yer tutmasa da, ulkemizin kulturel ozellikleri nedeniyle seyrek rastlanmayan bir durum olarak evlenmeyi istemesi ayrı bir sorun olarak karşımıza cıkabilir Unutmamalıdır ki evlenme de mendi kanunla korunmuş bir haktır ve mumeyyiz olmadığı duşunulen kişilerin evlilikleri ancak bilirkişi hekimlerin raporları sonrasında mumkun olabilir
Turk Ceza Kanunu ile ilgili olarak, yakınları suclama, bir şeylerin calındığını iddia etme, kıskanclık fikirleri, kendisine kotuluk yapılacağı gibi aşırı değerlendirmelerden varsanılara kadar giden boyuttaki muhakeme kusurları da Alzheimer hastalığına tutulmuş olan bir kişinin dava acabilme ehliyetini etkileyebileceğinden ve ceşitli tatsız sosyal sorunlara yol acabileceğinden dikkatli olunması gerekir Yaşı ve fiziksel yetersizliği nedeniyle fiziksel şiddet iceren suclara kalkışmaları cok kolay olmasa da, bilhassa duşunce bozuklukları ile seyreden durumlarda yine de tedbirli olunmasında fayda vardır Delirium ya da diğer organik sebeplerle mekan oryantasyonu bozulmuş kişilerin evlerini, bulundukları ortamları karıştırmaları mumkun olabileceğinden (bu durumun yabancı ortamlarda ve geceleri daha sık olabileceği unutulmamalıdır) kayıp vakaları icin cok dikkatli olunması gerekmektedir
Kaynak: İU Cerrahpaşa Tıp Fakultesi, Psikiyatri Anabilim Dalı, Adli Psikiyatri Bilim Dalı, Doc Dr Gokhan Oral, Prof Dr Tamer Şuer