Ameliyat öncesi, ameliyat esnasında ve ameliyat sonrasında kaygı artışları – 1

Cerrahi teşebbüslerin her biri hastalar için umut verici bir hadisedir. Birtakım durumlarda hasta, kendine (bilinmezlikler içerisinde) ne yapılacağını hayal edemediğinden ötürü korku seviyesinde yükselme hissedebilmektedir. O üzere durumlarda kontrolsüzlük, hayata dışarıdan müdehale duygusu yaşamak olağandır. İlerleyen Tıbbi yollar sayesinde hastaların hastanede yatış mühletleri azalmıştır ve ameliyat sonrası meskende bakım eğitimleri ise gelişmiştir lakin bu durumlara karşın hala hastaların tasa seviyesi tam olarak optimum seviyede (refah) olmayabilmektedir. Bu üzere sebepler ile hastalar cerrahi teşebbüsün öncesinde, cerrahi teşebbüs anında ve sonrasında ruhsal meseleler yaşayabilmektedir. Cerrahi teşebbüs acı ve ızdırabı gideren, hayat kurtaran bir tedavi olduğu kadar, bireyin direkt fizikî tehdit altında hissetmesine ve bir ömür buhranına neden olmaktadır. Bireyin büsbütün denetimi dışında bir organına rastgele bir tatbik yapılacağı fikri kendisinin bile bilmediği iç organlarına bir yabancının dokunmasına razı olması kelam hususudur ki, bu da hekimine tam bir teslimiyet, itimat, beklentilerde ve bağımlılıkta artış demektir.

Cerrahi teşebbüslere gösterilen yansılar 14 başlık altında toplanabilmektedir. Bunlar;

inanamama,

tasa,

dehşet,

sonluluk,

öfke,

suçluluk,

zayıflık,

çaresizlik,

güçsüzlük,

kadercilik,

bağımlılık,

gerileme (regresyon),

meydan okuma,

kabuldür.

Hastalar kendi istekleri ile geçirdikleri cerrahi operasyonlarda bile ameliyat öncesi, ameliyat(ameliyat ve ağır bakım dönemi) ve ameliyat sonrası(cerrahi teşebbüsten 72 saat sonrası) devirlere has psikiyatrik problemler ile uğraşmak durumunda kalabilmektedir.
Ameliyat öncesi periyotta hastalarda umum olarak tasa ve kaygı nedenleri umum olarak;

Narkoz derdi, uyanamama,
Vefat riskine ait tasalar,
Vücudun hasar göreceği korkusu,
Ağrı, acı çekeceği korkusu,
Vücut üzerinde murakabesini kaybedeceği korkusu,
Sakatlık, yeti yitimi, muhtaçlık ve bağımlılık korkusu,
Kendi kendine yeterliliğin kaybı,
Narsistik bütünlüğün zedelenmesi,
Denetimin kaybı duygusu, narkoz altında sırlarını açıklama korkusu,
Cinsî ve toplumsal yaşama yönelik telaşlar,
Estetik dertlerdir.

Ameliyat öncesinde bu tıp telaşları yaşayan bireylerin ameliyat sonrası narkozu daha güçlükle attıkları ve devrin gerektirdiklerine daha güçlükle adapte oldukları görülmektedir. Bu üzere durumlar ise bireyin psikolojisini negatif cephede etkilemektedir. Ameliyat öncesi hiç korkusu olmayan(optimum seviyede olan) bireylerin ameliyat sonrası kızgınlık, pişmanlık ve entegrasyon güçlüğü gelişmektedir. Hafif dert ise hastayı ruhsal olarak hazırlamakta, bilgilenmeyle de işbirliği artmaktadır. Tasaları çok yüksek olanlarda, ameliyat sonrası ağrı yakınması ve ağrı kesici tasarrufu ziyade olmaktadır

Ameliyat öncesi tasa gelişimini etkileyen faktörler;

Hastanın yaşı, gelişimsel devri
Hastanın kişilik özellikleri
Hastanın umumî sıhhat durumu
İçinde bulunulan marazın tipi ve süreci
Tanısı aşikâr olmadan yapılan yahut tanı maksatlı yapılan cerrahi teşebbüsler
Daha evvelki hastalık, hastane ve ameliyat deneyimleri
Hasta için içinde bulunduğu durumun meali, kıymeti, tedaviden beklentisi
Ameliyat hakkında hastanın bilgilendirilme seviyesi
Hasta hekim bağlantısının durumu
Hastane ve sair çalışanla münasebetler
Hastanın psikiyatrik özgeçmişi
Hastanın kullandığı ilaçlar ve yan tesirleri
Hastanenin alışılmadık ortamı
Toplumsal ve aile destek sistemlerinin işlevselliği
Mali, ekonomik dertler

Uzm. Klinik Psikolog- Bariatrik Psikolog

Merve PEHLİVAN