Anayasa Hukuku Ders Notları

Tüzük Hukuku Notları
Ders Notları Tüzük Hukuku

ANAYASA HUKUKU

BİRİNCİ BÖLÜM

DEVLET

*** DEVLETİN OLUŞMASINI KOLAYLAŞTIRAN ŞARTLAR :
1 Ülke
2 Halk Müziği
3 İktidarı Kabullenme

*** Devlet Şekilleri siyasi yönden : Liberal, Sosyalist, korporatif devlet ’tir

*** Tekçi Devlet : Siyasi iktidar, tüm yetki ve görevleriyle tek merkezdedir Devletin tüzel kişiliğine yan cümbür cemaat bu merkezi iktidara itaat durumundadır Tekçi devlette de mahalli (kuruluşlar) vardır ama, bu kuruluşların yöneticilerine kanunlar çerçevesinde ve merkezin denetimi bulunmak şartıyla bir takım yetkiler verilmiştir Bu yöneticilere bahşedilen alan bağımsızlığa yok özerkliğe ilişkindir
Alaşım Devlet :
1 Devletler Konfederasyonu : Burada aza devletler bir kısmı yetkilerini (bilhassa milletlerarası alandaki yetkilerini) konfederal organlara bırakırlar Fakat konfederasyona üye olan devletler bağımsızlıklarını korurlar Merkezi bir otorite vardır ama, kararlar oybirliği ile alınacaktır
2 Federasyon – Federe Devlet : ABD, İsviçre gibi Oluşum şöyledir: Bir süre öncesine dek egemen yaşayan topluluklar, tarih, coğrafya ve sosyolojinin tahlil alanına giren olgu ve olayların da katkısıyla birbirlerine yakınlaşmışlar ve bu toplulukların içinde oluşan devletler, bir kısım iktidarı belirli bir merkezde toplamaya ve ona bir takım kayda değer konularda (dış ilişkiler, milli güvenlik gibi) bağlı olmayı kabul etmişlerdir
katılma ilkesi : birliğe dahil her devlet “merkezde temsilcilik edilir
Her federe devlet, kendi iç işleri konusunda bir arz bağımsızdır; kendi YASAMA, YÜRÜTME ve YARGI organları vardır
Federal devlet tarif olarak, milletlerarası ilişkilerde tek gözüken; aza devletlerin de ilk olarak yasama yetkisi olmak üzere, iç egemenliğin bir kısım ayrıcalıklarına sahip olmaya devam ettiği devlet tipidir
Federe Devlet ’te merkezi yasama, yürütme ve yargı organları vardır Bu organların iradeleri tüm üye devletler için de geçerlidir

İKİNCİ BIRIM

ANAYASA

*** ANAYASA ŞEKİLLERİ : Bir ülkenin siyasi teşkilatlanışı iki türlü olabilir: Uygulamalar, gelenekler (geleneksel bir anayasa) ; resmi bir metin (yazılmış anayasa)

*** YAZILI ANAYASALAR : 1776 ’dan itibaren bağımsızlıklarına kavuşan kuzey Amerika ’nın İngiliz kolonileri birincil yazılı anayasa hareketlerinin yapıcılarıdır Türkiye ’de ise günümüzdeki anlamda ilk yazılmış anayasa 1876 tarihli Kanuni Esasi ’dir

*** ANAYASANIN KONUSU : Tüzük hükümet edecekleri, bunların kimler olacağını, nasıl belirleneceklerini gösterir Hükümet olabilmek için zorunlu sıfatın nasıl elde edileceğini Tüzük belirleyecektir 1982 TC Anayasasının 62 Maddesi “Hiçbir kimse ya da organ kaynağını Anayasadan almayan bir Devlet yetkisi kullanamaz demektedir Aynı prensip 1961 Anayasasında da vardı

*** Ilk haklar bildirisi, Kuzey Amerika ’da Massachussets Anayasasında (1780) görülür Dünyayı etkileyen başlıca bildiri ise Fransızların, İnsan ve Vatandaş Hakları Bildirisi (1791)dir ve Fransız Anayasasının başında yer almıştır Türkiye ’de genel bir “Açılış bölümü şeklinde ilk kere 1961 Anayasası sanki bir uygulamaya yer vermişti

*** Eğer bir anayasanın değiştirilmesi, özel usul, şekil ve yetki kurallarına bağlanmış ise, KESIN bir ANAYASA; huysuz sözkonusu ise, ESNEK (ya da YUMUŞAK) bir ANAYASA var demektir

*** Anayasanın hiç değiştirilemeyecek hükümleri de olabilir TC Anayasasının Devlet şeklinin Cumhuriyet olduğuna ilişkin hükmü böyledir 1982 Anayasası aynı esası muhafaza ettikten başka, değiştirilmezlik kapsamını genişleterek, Cumhuriyetin, insan haklarına saygılı, Atatürk milliyetçiliğine emrindeki, ilk olarak belirtilmiş esas ilkelere dayanan DEMOKRATİK, LAİK, SOSYAL, HUKUK Devleti niteliklerini, ülkenin bütünlüğünü, İstiklal Marşı ’nın milli marş olmasını, beyaz ay yıldızlı al bayrağını ve başkentinin Ankara olmasını da bu koruma çerçevesine almıştır

*** Anayasaya göre Anayasanın değiştirilmesi TBMM aza tamsayısının en az üçte biri göre yazıyla öneri edilebilir Bu teklifler Genel Komite ’da iki kez görülür Değişiklik teklifi oyla kabul edilebilir Anayasa değişikliği için oylamalarda yetişkinlik oranı TBMM tamsayısı üzerinden hesaplanır

*** Eğer bir değişiklik, Meclis ’in en düşük beşte üçünün oyuyla kabul edilmiş ama üçte iki çoğunluğa erişememişse, Cumhurbaşkanı bu metni hemencecik bildiri ederek yürürlüğe koyamaz Ya Meclis ’e iade eder yada halkoyuna sunar Bu ihtimalde halkoyuna sunma zorunludur Çünkü Meclis ’in üçte ikiden az çoğunluğa Cumhurbaşkanının katılmasıyla bir tüzük değişikliği yapılması istenmiştir
Meclis ’e iade edilen değişiklik metninin yürürlüğe girebilir ayla gelmesi için aynen ve en düşük üçte iki genelde kabulu gerekir Cumhurbaşkanı bu şekilde kabul edilen değişikliği veya bu değişikliğin bir takım maddelerini de halkoyuna sunabilir Lakin bu ihtimalde millet oyuna sunma zorunlu değildir Daha her tarafta, en az üçte iki çoğunlukla kabul edilen bir Tüzük değişikliği sözkonusu ise, Cumhurbaşkanı bu kanunu Devlete Ait Gazete ’de yayınlayarak yürürlüğe koyabilir Bunu yapmayıp kanunu Meclis ’e iade ederse hemencecik yukarıdaki usul izlenir

*** ANAYASALARIN YAPILIŞLARI VE DEĞİŞTİRİLİŞLERİ : Önce kurucu bir meclis oluşturulur Kurucu bir meclisin oluşturulması bir önceki anayasa ile öngörülmüş olabileceği gibi sırf yeni bir anayasa yapılması amacıyla da böyle bir meclis toplanabilir İkinci halde asli bir kurucu meclis var demektir Burada önceki anayasa artık yoktur

*** Anayasaların Yapılış Usul ve Araçları :
1 Monarşist Usuller :
a Ferman Anayasalar : Anayasa doğrudan doğruya kralın veya sultanın iradesi ile oluşur
b Andlaşma – Pakt Usulü Anayasalar : 1876 Kanuni Esasi ’nin kabulü
2 Demokratik Usuller :
a Kurucu Meclis : Çeşitli yollarla, halkın temsilcilerinden oluşan, olası olduğunca geniş tabanlı bir kurucu meclis Anayasayı hazırlar, görüşür ve kabul eder Tüzük işi bitince, Meclis ’de dağılır
b Kurucu Halkoyu (Referandum) : Anayasa bir kurucu Meclis göre hazırlanır ama bu kez kabul iradesi ona değil Millete aittir (1961, 1982 Anayasaları bu yoldan kabul edilmiştir)
c Plebisit : Bu farklı ve otoriter bir yoldur Bir hükümet darbesinin ardındaki veya bir anayasanın yapılması için halkın onayı istenir Alınan bu yetkiye dayanılarak anayasa kabul edilir

*** Türk Anayasaları :
1 Ferman Tüzük : 1876 Anayasası
2 Kurucu Meclis Anayasası : 1921 Anayasası
3 Herzamanki Meclis Anayasası : 1924 Anayasası
4 Halkoyuna Dayalı Tüzük : 1961 ve 1982 Anayasaları

*** Türkiye ’de kanunların Anayasa ’ya aykırılığı konusu birincil defa 1961 Anayasası ile bir yargısal kontrol müeyyidesine kavuşmuştur 1961 Anayasası hem doğrudan doğruya iptal davası, hem de itiraz ve defi yollarıyla kanunların Anayasaya uygunluklarını teftiş imkanını düzenlemişti 1982 Anayasası da aynı yolu izlemektedir Ayrıntılarıyla Hak Organı statüsünde bir Yüksek Mahkeme kurulmuştur: Anayasa Mahkemesi

*** Anayasa Mahkemesi ’nin Kuruluşu :
11 asil, 4 yedek aza
Asil üyeler : Yargıtay – 2
Danıştay – 2
Sayıştay – 1
Askeri Yargıtay – 1
Askeri Yüksek Idare Mahkemesi – 1
Üst yönetici ve Avukatlar arasından – 3
Yedek üyeler : Yargıtay – 2
Danıştay – 1
Üst Yönetici ve Avukatlar arasından – 1
Üyeler Cumhurbaşkanı ’nca seçilir
Tüzük Mahkemesi üyelerinin emeklilik yaşı 65 ’tir
Görevleri : Anayasa Mahkemesi
a Tüzük değişikliklerini şekil bakımından
b Kanunlar, Kanun Hükmünde Kararnameler ve TBMM İçtüzüklerini şekil ve esas yönlerinden inceler
c Ayrıca, Yasama dokunulmazlığının kaldırılması, TBMM üyeliğinin düşmesi kararlarının Anayasaya uygunluğunu, Siyasi partilerin kapatılması davalarına ve Yüce Divan sıfatıyla en yüksek ulus görevlilerinin cezai sorumluluklarıyla ilgili davalara bakar

*** Dava Açma Yetkisi : Anayasa Mahkemesi önünde direkt iptal davası açma yetkisi :
1 Tüzük değişiklikleri ve kanunların şekil bakımından iptali için: Cumhurbaşkanı ve TBMM üyelerinin minimum beşte birine tanınmıştır VAKIT : dava konusu Anayasa değişikliği ya da kanunun yayın tarihinden itibaren on gündür
2 Kanunların başlıca, kanun hükmünde kararname ve TBMM İçtüzüklerinin şekil ve bakımlarından denetimi için, Cumhurbaşkanı, TBMM aza tamsayısının minimum beşte birine, İktidar ve Belli Başlı Muhalefet Partisi Meclis gruplarına tanınmıştır ZAMAN : yayınlama tarihinden itibaren 60 gündür
3 Muafiyet ya da üyelik düşmesi kararlarının iptali isteminde ise, karar tarihinden itibaren bir hafta içinde, ilgili aza ya da TBMM üyelerinden herhangi biri dava açabilir

*** İTİRAZ YOLU : Bakılmakta olan bir davada uygulanacak bir hükmün Anayasaya tutarsız olduğu ilgili Mahkemece görülürse, işi Tüzük Mahkemesine gönderir Fakat bu anomali, kanunlarda yalnız bakımından olabilir
DEFİ YOLU : Taraflardan biri de, o davada uygulanacak bir kanunun Anayasaya aykırılığını ileri sürebilir Mahkeme bu iddianın ciddi olduğu kanısına varırsa, işi Anayasa Mahkemesine gönderir
Bu iki halde de beş ay süreyle dava durur bu arada Anayasa Mahkemesinin kararı gelirse ona kadar sonuca gidilir Somurtkan halde duruşma, ilgili kanun hükmü yürürlükte olduğundan, bu hükme uyarak davayı çözümler Oysa belli karara değin Tüzük Mahkemesi kararı gelirse yine bu karara uyulur

*** Anayasa Mahkemesi kararları gerekçeli yazılır ve Resmi Gazete ile yayınlanır
Esastan red kararları, on yıl süreyle tekrar başvurmayı engeller
İptal kararları geri yürümez Kural iptal kararlarının, gerekçeli olarak Resmi Gazete ’de yayımlandığı gün yürürlüğe girerek, iptal edilen hükmü ortadan kaldırmasıdır Ama Tüzük Mahkemesi, iptal edilen bir hükmün yerine yeni bir düzenlemenin yapılabilmesi için, iptal kararlarının yayımından bir zaman sonra yürürlüğe girmesine de karar verebilir Ancak, Tüzük Mahkemesi, şekil yönünden iptal edilen bir Tüzük değişikliğinin yerine eski kuralın yürürlüğe gireceği içtihadındadır

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

HÜKÜMET ŞEKİLLERİ

*** TEOKRATİK HAKIMIYET KURALLARI :
1 Doğa üstü ilahi hukuk kuramı
2 Kilise anlayışı
3 İslam anlayışı

*** Tüzük metinlerine bakıldığında, ilk kez 1921 Teşkilatı Esasiye Kanununun 1 Maddesinde, Halk Müziği Egemenliğinin yer aldığını görüyoruz Bu maddede “Hakimiyet bilakaydü koşul milletindir

*** ARACISIZ OLARAK VE YARI ARACISIZ OLARAK HÜKÜMET ŞEKİLLERİ :
1 Aracisiz Hükümet : İsviçre ’nin bazı küçük kantonlarında uygulanabilen bir rejimdir Esasen halkın bir forumda toplanıp, alınacak kararları ve çıkarılacak kanunları oylamasıdır Bugünün devletlerinde uygulanamaz
2 SankiDoğrudan Hükümet : Ahali gene temsilcilerini seçmektedir Ancak fazla kayda değer sorunlar, bilhassa kanun sıralama ile ilgili işler halkın da oyuna başvurulmasıyla çözümlenmektedir Yarı aracısız hükümette başvurulan usuller :
a Veto : Burada millet kanunun yapılışına karışmaz Kanunu meclis kabul eder Kabul edilen kanun yürürlüğe girmeden önce bir süre bekletilir sırası gelmişken ırk kanunun kendi vetosuna sunulmasını isterse ve sonuçta kanun veto edilirse, hiç kabul edilmemiş gibi bir netice doğar
b Insanlar Girişimi : Burada ahali edilgen değildir Parlamentonun kabul etmediği ama halkın yardımcı gördüğü bir kanun tasarısını halkın emin bir sayıdaki kısmı isterse, Parlamentoya sunma ve görüşme zorunluğu vardır
c Halk Oylaması (Halkoyu) : Bir işlem halkın kabulüne bağlı tutuluyorsa referandum var demektir itibarı ile iki türlü olabilir:
a Kanun öncesi referandum
b Kanun sonrası halk oylaması
Referandum kullanım bakımından da zoraki ve ihtiyari olarak iki türdür Anayasa bir takım konularda referandumu zorunlu kılmış olabilir (mecbur referandum) Yada siyasi iktidarı kullanan organ ya da makamların tercihine kadar de referandum öngörülmüş olabilir (ihtiyari referandum) 1982 Anayasası ’nın Cumhurbaşkanı ’na bıraktığı referanduma başvurabilme imkanı ikincisine örnektir

*** KUVVETLER AYRIMI : Kuvvetler ayırımı esası, hükümet şekilleri ile ilgilidir Birinci şekil: Yasama ile yürütme arasında denge ve işbirliğini niyet bölge “Parlamenter rejim, ikincisi, yürütmeye tartma veren Başkanlık rejimi, üçüncüsü de, Meclise menfaat tanıyan Meclis Hükümetidir

*** PARLAMENTER HÜKÜMET : Parlamenter rejim, halk işlerinin yönetiminin ardaki bir kabine yardımıyla Meclis ve Devlet Başkanına ait olduğu rejimdir Parlamenter rejim, Meclis aleyhinde sorumlu bir kabinenin, görevinin gerektirdiği serbestlik içinde ülke siyasetini yönetmesi usulüdür

*** Türk Tüzük gelişmelerinde Parlemantarizmden bahsedebilmek için 1909 değişiklikleriyle Kanuni Esasi ’yi ummak gerekir

*** Parlemanter Rejimin Esas İlkeleri : Yürütme iki başlıdır : Sorumsuz Devlet Başkanı ve parlamento önünde sorumluluk sahibi Bakanlar Kurulu

*** BAŞKANLIK REJİMİ : Başkanlık sistemi, yasama ve yürütme güçlerinin eşitliği esasına dayanır Ama parlamenter rejimden farklı olarak, kuvvetler birbirine aleyhinde kısmen bağımsızdırlar :
1 Devlet Başkanı ’nı millet seçer Maksat seçilmiş parlamento karşısındas, gene seçilmiş başkana sahip olmaktır
2 Kuvvetlerin birbirlerine aleyhinde zorlama yapabilecek araçları yoktur
3 Görevler belirli şekilde birbirinden ayrılmıştır Yasama, Meclislere, yürütme de en ince ayrıntısına kadar Başkana bırakılmıştır
4 Bakanlar, Devlet Başkanının seçtiği, yalnız Başkana karşısında sorumluluk sahibi görevlilerdir

*** MECLİS HÜKÜMETİ : Meclis hükümeti rejimi, yasamanın, yürütme organına üstünlüğü esasına veya fiili durumuna dayanır Başat unsur parlamentodur Gerçi bu rejimde de bir “icra (yürütme) “ vardır, lakin vekiller daha çok Meclisin memurları durumundadır
*** Osmanlı Meclisi Mebusanının son kararından biri olan Misakı Milli, bir bölge ya da şehir halkı halkının hangi devletin uyruğu omak istediğini serbestçe belirleyebilmek hakkını tekrarlar

İKİNCİ KİTAP

TÜRK TÜZÜK HUKUKUNA ANTRE

*** Türkiye Cumhuriyeti Devletinin hukuki statüsünü belirleyen temel düzenleme, 18 Ekim 1982 tarihinde Halkoyuna sunularak kabul edilmiş olan TC Anayasasıdır

*** 1982 Anayasası, Cumhuriyetin 3 Anayasasıdır Yine De, 1921 Teşkilate Esasiye Kanununun öbür şekliyle, 1923 ’te Cumhuriyet bildiri edilmiştir Bu bakımdan Cumhuriyetin birincil anayasası öbür 1921 Anayasasıdır, denilebilir Tamamiyle ve herzamanki dönemleri kapsayacak şekilde çıkarılan anayasalar 1924, 1961 ve 1982 tarihlerini taşırlar

*** 1982 Anayasası şekil olarak: bir “Başlangı; Genel Esaslar; Temel Haklar ve Ödevler; Cumhuriyetin Esas Organları; Finansal ve Ekonomik Hükümler ile Farklı Alanlara Yönlendirilmiş Hükümler, Geçici Maddeler ve Son Hükümler başlıklı yedi kısma ayrılmakta Tüzük 177 madde ile, bu sayıya dahil olmayan 16 geçici maddeden ve bir başlangıç kısmından oluşuyor

*** GENEL ESASLAR : TC Anayasasının ilk genel esası, “Türkiye Devleti Bir Cumhuriyettir Diyen 1 Maddedir Bu madde, 1924 ve 1961 Anayasalarında da benzer şekilde ifade edilmiştir
*** Cumhuriyet başlangıçta bir hükümet şekli iken, 1924 Anayasası ile bir Devlet niteliği olmuştur

*** Hukuki Devlet ilkesi, birincil kez 1961 Anayasası ile, bu ilkeyi teminat altına alan organik inşa ile birlikte getirilmiştir

*** 1982 Anayasası, yürütme ve idarenin takdir yetkisine dayandığı açık olan bazı işlemleri (Cumhurbaşkanının tek başına yaptığı işlemler ile Yüksek Askeri Şüranın kararları ve Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun kararları) adalet denetimi dışarıda bırakmıştır

*** 1924 Teşkilatı Esasiye Kanununun 2 Maddesinde: “Türkiye Devletinin dini, Dini İslamdır Denilmiştir Bu ibare 1928 ’de metinden çıkarılmıştır Benzer kanunla mebusların yeminlerinde yer alan “vallahi kelimesi de yerini “namusum üstüne laf veriyorum ibaresine bırakmıştır Nihayet, 3 Şubat 1937 tarihli kanunla Tüzük bir defa daha değiştirilerek, “Laik nitelemesi Anayasa ilkesi haline ve düzeyine getirilmiştir

*** DEVLETİN BÜTÜNLÜĞÜ : Tüzük “Türkiye Devleti, ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütündür esasını koymuştur Bu , 1876 Kanuni Esasi ’sinde “Ülke bütünlüğü şeklinde ifade edilmişti Türkiye Cumhuriyeti, bir tek Türk Milleti kabul ettiğinden 1961 Anayasasında “ülke ve insanlar ibaresine yer verilmiştir

*** Türkiye Cumhuriyeti Devlet şekline ilişkin 1 Madde hükmü ile, Cumhuriyetin niteliklerini belirleyen ve devlet bütünlüğünü, bayrağını, dilini, milli marşını ve başkentini koruyan 2 ve 3 maddeleri Anayasanın değiştirilemeyecek hükümlerindendir Bunları değiştirilmesi deha teklif edilemez

*** YASAMA YETKİSİ : Yasama yetkisi TBMMnindir Meclis bu yetkiyi, Türk Milleti namına kullanır ve başka bir organa bilhassa de yürütmeye devredemez

*** I Meşrutiyet ’te Yasama Yetkisinin sahibi Padişahtır 1909 değişikliğinden daha sonra, Padişahın kanun yerleştirme yetkisini parlamento lehine kaybettiği görülmektedir Bundan Böyle yasama yetkisi parlamentodadır

*** 1921 tarihli Teşkilatı Esasiye Kanunu, ikinci Meşrutiyetle siyasi belgelerimize giren ve TBMMnin kurulmasıyla doruk noktasına meydana çıkan Milli Egemenlik ilkesinin açıkça yer aldığı ilk Anayasadır

*** 1921 Teşkilatı Esasiye Kanununu değiştirerek Cumhuriyeti ilan eden 29 Ekim 1923 kanunu, “Türkiye Reisicumhuru, Türkiye Büyük Halk Müziği Meclisi Heyeti Umumiyesi tarafından seçilir derken birincil kere bir Tüzük metninde, “Türkiye kelimesini Büyük Halk Meclisinin başına getirmiştir 1921 Teşkilatı Esasiye Kanununa kadar TBMM iki yılda bir yapılacak seçimlerle oluşturulacaktı

*** 1934 tarihli Tüzük değişikliği ile seçmen yaşı yirmi ikiye çıkarıldı ve erkek kadın ayırımı kaldırıldı Mebus seçilme şartındaki erkek kadın ayırımı da kaldırıldı

*** 1924 Anayasasına göre: seçmen yaşı 18 dir TBMM üyeliği 4 yıl sürer Yeni tercih yapılmasına imkan görülemiyen hallerde toplantı devresi bir sene uzatılabileceği gibi, meclisin mutlak çoğunluğunun kararıyla erken seçim gerçekleştirilebilir TBMM gösteri beklemeksizin her yıl kasım başında toplanır Meclis, üyelerin ülke içinde incelemelerde bulunabilmeleri ve dinlenebilmeleri için yılda altı ayı geçmemek üzere çalışmalarına ara verebilir Tatil esnasında reisicumhur veya meclis Reisi ihtiyaç görürse Meclis toplantıya çağrılır Bu anayasada birincil temel kaide şudur: TBMMnin görüşmeleri alenidir ve olduğu gibi yayınlanır Yalnız içtüzükte öngörülecek şartlara emrindeki olarak kuytu oturumun yapılması mümkündür Meclis her Kasım başında kendisine bir reis ve üç reis vekili seçer

*** 1924 Anayasası yürütmeyasama ayrılığına dayanmayan, bu sebeple parlamenter sayılamayacak bir rejimi öngörmektedir

*** 1961 Anayasasında TBMM : 1961 Anayasası ’nın bir özelliği Anayasa Mahkemesinin ortaya çıkması, ikinci bir özelliği de yürütmenin ayrı bir baskı olarak düzenlenmesidir 1961 Anayasası parlamenter sistemi öngörmüş, yumuşak bir kuvvetler ayırımı içinde, TBMM ile bakanlar kurulunu kısmen dengelemeye çalışmıştır Bu tüzük ile Cumhuriyet Senatosu kuruldu, Senatoda yan üyeler (Ulusal Birlik Komitesi üyeleri, eski Cumhurbaşkanları) kontenjan senatörleri ve seçilmişler yeralıyordu Halk Müziği Meclisinin oluşumu ise şöyleydi : 30 yaşını dolduran bir Türk milletvekili seçilebiliyordu Millet Meclisi seçimleri 4 yılda bir yapılacak, erken seçime de karar verilebilecekti Irk Meclisinin üye sayısı 450 idi Cumhuriyet Senatosu : tabii üyeler dışındaki Cumhuriyet Senatosu üyeleri için konulan seçilme şartları 40 yaşını doldurmuş ve yüksek öğrenim yapmış olmaktı Cumhurbaşkanlığınca seçilecek üyeler için ise çeşitli alanlarda seçkin hizmetleriyle meşhur olmak kaydı vardı Cumhurbaşkanına ayrılan 15 senatörlüğün asgari onunun bağımsızlar arasından seçilerek doldurulması gerekiyordu Cumhuriyet Senatosunun genel seçimle gelen 150 üyesiyle, Cumhurbaşkanınca seçilen senatörlerin tayin süreleri 6 yıldı
*** 1961 Anayasasında TBMM yetkileri : Halk Müziği Meclisi ve Cumhuriyet Senatosundan oluşan TBMM Birleşmiş olarak toplanmasını gerektiren haller dışarıya iki meclis halinde çalışıyordu Hükümetin denetimi konusunda önem, tamamı seçilmişlerden oluşan Halk Müziği Meclisine verilmişti Soru, genel mülâkat, Meclis soruşturması ve meclis araştırması, her iki meclise bilinen yetkilerdendi Buna karşılık, Hükümetin ya da bir bakanın düşürülmesiyle sonuçlanabildiği için en kayda değer teftiş yolu sanılan gensoru yetkisi yalnız Insanlar Meclisi ’ne tanınmıştı Aslında, Bakanlar Kurulu ’nun güven oyuna başvurduğu meclis de Irk Meclisi idi Buna ek olarak kanunların kabulünde son laf yine Irk Meclisine bırakılmıştı Hatta Cumhuriyet Senatosu ’nca üye tamsayısının salt çoğunluğu ile reddedilen bir metnin, Irk Meclis kadar aza tamsayısının salt çoğunluğu ile kabulü mümkündün

*** 12 Eylül 1980 Harekatı sonrası geçici Tüzük düzeninde, TBMM ’ne ait olan yetki ve görevler MGK ’na verilmişti Yeni Anayasayı, siyasi partiler ve seçim kanunlarını gerçekleştirmek üzere iki kanatlı bir kurucu Meclis (Danışma Meclisi ve MGK) oluşturulmuştur Bu dönemde başlıca yasama yetkisi MGKdadır 1982 Anayasası ’nda da “Yasama Yetkisi TBMMne aittir hükmüne yer verilmiştir Yalnız, TBMM 1961 Anayasasında olduğu gibi iki kanatlı değildir; 1921 ve 1924 Anayasalarının tek meclisli sistemine dönülmüştür 1982 Anayasasının yasama meclisi 400 milletvekilinden oluşmaktadır; devir süresi 5 yıldır Yasama yetkisi TBMM tarafından kullanılmakla birlikte, 1982 Anayasası bazı şartlarla sözkonusu yetkinin yürütme göre da kullanılabilmesini kabul etmektedir

*** KANUN HÜKMÜNDE KARARNAME :
a Herzamanki Dönemde KHK : TBMMnin Bakanlar Kurulu ’na bir yetki kanunu ile KHK çıkarma yetkisi vermesi gerekir Anayasaya tarafından KHK ’ler Resmi Gazete ’de yayınlandıkları gün yürürlüğe girerler ve benzer gün TBMM ’ne sunulurlar Meclis, KHKyi bir reddederse inkar kararının Resmi Gazete ’de yayınlandığı tarihte kararname yürürlükten kalkar Yani, yayıma değin yürürlüktedir ve uygulanabilmektedir
b Doğaüstü Hallerde KHK : Anayasa, sıkıyönetim ve doğaüstü hallerde, Cumhurbaşkanının başkanlığında toplanacak Bakanlar Kurulu ’nun bir yetki kanununa lüzum olmaksızın ve esas hak ve hürriyetleri de kapsayacak şekilde KHK çıkarılabileceğini kabul etmektedir Bu kararnameler de Devlete Ait Gazetede yayımlanır ve benzer gün TBMM ’nin onayına sunulur: Esasen TBMM ’nin onayına sunulması zorunludur

*** En yüksek adalet mevki : adli yargıda Yargıtay, sivil yönetimle ilgili yargıda Danıştay, askeri adli yargıda Askeri Yargıtay ’dır

*** YÜRÜTME YETKİSİ VE GÖREVİ : TC Anayasasının 8 maddesi, Yürütme yetkisi ve görevi kenar başlığı aşağıda şu esas ilkeyi koyuyor : “Yürütme yetkisi ve göreve, Cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kurulu göre, Anayasaya ve kanunlara uygun olarak kullanılır ve yerine getirilir
*** Tarihi Gelişim : Kanunu Esasi minik bir sınırlama haricen yasama yetkisini ve koşulsuz olarak yürütmeyi beraberce padişaha bırakmıştır Kanunu Esasi ’nin 1909 ’da geçirdiği manâlı değişiklikten daha sonra yürütme yetkisini , güvenilmez padişahtan, yasama organı önünde sorumlu ışık halkası getirilen vekiller heyetine geçtiği görülür bu nedenle ikici Meşrutiyet, egemenliğin millete geçişinin hazırlık aşamasıdır Kurtuluş Savaşı döneminin Anayasası olan Teşkilatı Esasiye Kanunu, ulusal egemenlik anlayışı gereği, devletin tüm işlevlerini BMMde, yani yasama organında toplamıştır Cumhuriyeti bildiri eden Tüzük değişikliği (29 Ekim 1923) ile öngörülen Cumhurbaşkanlığı makamı, BMM Hükümetinin Meclis Başkanına tanıdığı Vekiller Heyeti için namzet bakış yetkisi yerine Başvekil seçme ve Başvekil yoluyla Vekiller Heyetini Meclisin onayına sunma yetkisine sahip kılındı 1924 Anayasası, Meclisin teşri selahiyetini şahsen kullanacağını belirttikten sonradan icra selahiyetini, yani yürütme yetkisini, kendi tarafından seçilmiş Reisicumhur ve onun atama edeceği icra vekilleri Heyeti eliyle kullanacağını açıklar 1961 Anayasasında yürütme, Cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kurulundan oluşur Cumhurbaşkanı, 1924 Anayasasında da olduğu gibi sorumsuzdur Sorumluluk Bakanlar Kuruluna yüklenmiştir Oysa Bakanlar Kurulu, üstlendiği sorumluluğun gerektirdiği yetkilere sahip değildir
*** 1971 değişiklikleri yapılırken, 1961 Anayasasına kanun hükmünde kararname çıkarma yetkisini yürütmeye tanıyan hüküm girdi
*** 1982 Anayasası özü bakımından kuvvetler ayrılığına dayalı parlamenter sisteme tabi kalıyor Bu sistem içindeki, yürütme organı yine Cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kurulundan oluşuyor Lakin 1982 anayasası, nesnel Cumhurbaşkanı ’nın idareye ilişkin yetkilerini manâlı ölçüde genişletirken, Cumhurbaşkanlığı makamını siyasi yönden de güçlendiriyor
*** Mucizevi KHKler 1982 Anayasasının getirdiği yeni bir türü oluşturmaktadır Yetki kanununa dayanmaksızın çıkarılabilirler ve yargısal denetimleri yoktur KHK ’leri benzer gün TBMMnin onayına arzetmek zorunludur
*** Cumhurbaşkanının yürütmenin başı olarak yaptıkları : Tüzük Mahkemesi, Askeri Yargıtay üyeleri, Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu Üyeleri gibi bir kısım hakimlerin atanmaları; Devlet Denetleme Kurulu üyelerinin; Yükseköğretim kurulu üyelerinin, Üniversite rektörlerinin seçilmesi işlemleri bunlar arasındadır
*** Cumhurbaşkanı olağanüstü hallerde Bakanlar Kurulu ’na başkanlık ederken; Başbakanlığa bağlı Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumunu gözetir ve desteklerken, devleti başı olma ve devlet organlarının uyumlu ve ahenkli çalışması işlevini yerine getirmektedir
*** Cumhurbaşkanının tek başına yaptığı işlemler; Yüksek Askeri Şüranın kararları; Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun kararları adalet denetiminin dışarıda bırakılmıştır Buna mucizevi dönem KHK ’leri de eklenmelidir

*** 1982 Anayasasına kadar Anayasa Mahkemesi üyelerinin çoğunu yüksek yargı yerlerinin kendi üyeleri arasından edinmek üzere Cumhurbaşkanı seçer Yargıtay üyelerini, Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun Hak Bakanı ile Hak Bakanlığı Müsteşarı dışında kalan üyeleri, Yargıtay ve Danıştay ’ın kendi üyeleri arasından seçecekleri adaylar içinden gene Cumhurbaşkanınca seçilmektedir Danıştay üyelerinin dörtte birini de Cumhurbaşkanı belirlemektedir

*** TEMEL YARGI VE HÜRRİYETLER : Devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğü; ulusal egemenliğin, Cumhuriyetin, ulusal güvenliğin, millet düzeninin, genel sağlığın korunması temel adalet ve hürriyetlerin sınırlanmasında etkin olabilen faktörlerdir

*** 1982 Anayasasına tarafından Türk vatandaşlarına asıl dil olarak yalnız Türkçe okutulabilir ve öğretilebilir Grev ve lokavtın yasaklanabileceği veya ertelenebileceği hallerde, uyuşmazlık Yüksek Hakem Kurulunca çözülür
*** Yeni Anayasaya göre seçmen yaşı 21 olarak belirlenmiştir

*** YASAMA ORGANI : TBMM milletçe genel oyla seçilen 450 milletvekilinden oluşur (hemen 550) Seçimler 5 yılda bir yapılır
*** Genel oy için olan bayan erkek ayırımı 1935 ve sonrasında kalkmıştır
*** Yüksek Tercih Kurulu : 7 başlıca, 4 değiştirme üyeden meydana gelir Bu 11 üyenin altısını Yargıtay, beşini Danıştay kendi üyeleri arasından seçer Yerine Koyma üyeler isim çekme ile ayrılır
*** 1982 Anayasasında 1961 ’dekinin tersine seçme yaşını kanuna bırakmamış, doğrudan doğruya Anayasa hükmü olarak belirlemiştir Buna göre seçme hakkı 20 yaşına giren TC vatandaşlarına verilmişti Milletvekili seçilebilmek için ise 30 yaşını doldurmuş bulunmak gerekir *