Anlamlarına Göre Cümleler

Anlamlarına Göre Cümleler

Anlamca Birbiriyle Çelişen Cümleler İlettikleri Manâ Özelliklerine Tarafından Cümleler Aralarındaki Amaç ilişkilerine Tarafından Cümleler Anlatım Niteliklerine Tarafından Cümleler


1Aralarındaki Amaç ilişkilerine Göre Cümleler
1Eş veya Yakın Anlamlı Cümleler: İnsanların iletmek istediği fikirler aynı ya da olsa cümleleri farklı olabilir Bu kişilerin veri birikimi, söz dağarcıkları ve üsluplarındaki farklılıktan kaynaklanabilir
Hiçbir suçlu kendi yargıçlığından kurtulamaz Suçlular yaşamları her tarafında kendilerini yargılarlar
2Anlamca Birbiriyle Çelişen Cümleler: Akıl ve davranışların birbirini tutmaması, birbirlerine zıt düşmesi, aykırı elde etmek, ters düşmek demektir
Çocuklar ve yetişkinler benzer kitaplardan hoşlanmazlar İyi bir çocuk kitabı, mutlaka yetişkinlere de seslenir
3Neden(sebep) – Netice İlişkisi: Niçin, bir olayı ve durumu gerektiren, doğrudan başka durum veya koşul; netice ise olayın doğurduğu başka bir durum demektir Niçin – sonuç cümleleri genelde “için, den, den nedeniyle, den ötürü, diye, ile unsurları ile birbirlerine bağlanır Yükleme sorulan “neden sorusu nedeni verir
Yağmur çok yağdı, barajlardaki su seviyesi yükseldi
Neden(yağdığı için) Netice
4Eylemin Yapılış Amacını Gösteren Cümleler: (Kasıtsonuç) Niyet ulaşılmak istenen netice demektir Kasıt cümleleri “mak için, mak üzere, diye, nedeniyle, maksadıyla unsurları ile belirtilebilir “Ne amaçla sorusu doldurma sorularak gaye bulunur
İki haftalık harçlığını bu kitaplığını edinmek için biriktirmiş (hedef)
5Şart Belirten Cümleler: Bir eylemin gerçekleşmesini diğer bir durumun gerçekleşmesini bağlayan cümlelerdir Şart anlamı veren “sa, ınca, dıkça, üzere, ancak, yalnız, şartıyla unsurları kullanılabilir
Klasikleri okursan hayal dünyan zenginleşir
6Açıklama Cümlesi: Bir metinde bütün cümleler benzer derecede açık olmayabilir Yazan neyi izah etmek istediğini spesifize etmek için tanımlama yapar
Günü gününe böylece uymaz bu kentin Bir bakarsınız, yaz ortasında buz kesmişsiniz; bir bakarsınız, kasım ortasında ceket artı gelmiş
2 İlettikleri Kasıt Özelliklerine Kadar Cümleler
a) Teklif Cümlesi: Bir sorunu çözmek için öne sürülen görüşe öneri (teklif) denir
Bu kitabı okumanızın içten olacağını düşünüyorum
b) Öğüt Cümlesi: Bir kimseye, onun fena bir durumla karşılaşmaması için yapması ya da yapmaması gereken şeyleri söylemeye nasihat(tavsiye) denir Genellikle dikte kipi kullanılır
Ayağını yorganına tarafından uzat
c) Ön adalet Cümlesi: Önceden edinilmiş olumlu ya da negatif yargılardır
Bu kitabı kimse beğenmeyecek
d) Tasarı Cümlesi: Olması ya da yapılması istenen bir şeyin zihinde aldığı biçime denir
Bu tür programları ileride de sıralamak istiyorum
e) Varsayım Cümlesi: Tahmin anlamı “varsayalım oysa, tut oysa, olur ya, diyelim ki sözcükleri ile yapılır
Diyelim fakat bu olay gerçek değildir
f) Olasılık(ihtimal) Cümlesi: Bir şeyin olabilme durumunu, olabilirliğini anlatan cümlelerdir Ihtimal anlamı yeterlik birleşik fiili(e bilmek), öğrenilen geçmiş vakit, şimdiki süre veya gelecek zaman çekimlerine –dir eki getirilerek yapılır
Afiyet sorunları ile karşılaşabilir
g) Yakınma Cümlesi: Sızlanarak anlatma, şikâyet etme demektir Söylesem de beni dinlemez ki!
h) Tenkit Cümlesi: Bir sanatçının ya da sanat ürününün olumlu ve ya negatif taraflarını ortaya koyan cümlelerdir
Anlatımı basmakalıp, daha ilk öyküde cümleler birbiri üstüne yığılıyor
h) Algılama Cümlesi: Açık bir delil olmaksızın olmuş ya da olacak bir şeyi anlayıp hissetme yeteneğine seziş denir Tahminde daha fazla us yürütme laf konusu iken, sezgide içe doğuş laf konusudur
Bu çocuğun ülkesi ve milleti için yardımsever işler yapacağını anlamıştım

3 Anlatım Niteliklerine Kadar Cümleler
a) Betimleme Cümlesi: “Bu nedir? sorusuna cevap verir (Bu kimdir?)
b) Kıyas Cümlesi: Mukayese, benzerlik veya karşıtlıklarını ortaya ayarlamak
Öykülerini de okudum; fakat şiirleri ve oyunları dek beğenmedim

c) Öznel – Tarafsız Anlatımlı Cümleler: Anlatıcının duygu, hafıza ve sezgilerine dayanan anlatım öznel; kanıtlanabilirlik değer taşıyan, bireysel duygu ve fikir taşımayan anlatım nesneldir

Ahmet Hamdi Tanpınar ’ın en hoş eseri “Beş Şehir Halkıdir

Ahmet Hamdi Tanpınar “Beş Şehiradlı eserinde Ankara, İstanbul, Bursa ve Konya ile ilgili izlenimlerini anlatmıştır
c) Aracısız – Dolambaçlı Anlatım: Başkasına ait bir söz hiç değiştirilmeden söylenirse Doğrudan Anlatım olur Başkasına ait bir sözü kişinin kendi söyleyişine uydurarak ve değiştirerek anlatması da Dolambaçlı Anlatım‘dır
O, bana: “Büyük bir edebiyatçı olacaksın demişti Ilk Elden anlatım

O, benim büyük bir edebiyatçı olacağımı söylemişti (Dolaylı Anlatım)

Üslup: Bir sanatçının görünüm, duyuş ve anlatış özelliklerine denir Üslup sanatçıları birbirinden bambaşka kılar
İçerik: Bir eserde verilmek istenen hafıza, duygu ve simgelerin bütünüdür Bir eserin konusu hakkında data veren, o eserin neleri anlattığını gösteren yargılar içerikle ilgilidir
Bu eserde ne anlatılmış? İçerikle ilgili bir sorudur Bu eser nasıl anlatılmış? Üslupla ilgili bir sorudur



*