Annelere emzirme kılavuzu

Bebek Emzirmenin Yararları
Bebek Emzirmenin Onemi
Bebek Emzirmenin Anneye Faydaları




EMZİRMENİN BEBEK VE ANNEYE YARARLARI
* Anne sutu bebeğin buyume ve gelişmesi icin gerekli olan tum besin ihtiyacını karşılar
* Annesi tarafından emzirilen bebeklerde orta kulak iltihapları, allerjik hastalıklar, kusma, ishal, menenjit ve akciğer enfeksiyonlarına daha az rastlanır Ayrıca beşik olumunden de koruyucu etkisi olduğu tespit edilmiştir Bebekler icin sindirimi kolaydır
* Her zaman hazırdır Yapımı icin hicbir şeye ihtiyac yoktur
* Anne ve bebek arasında duygusal ve fiziksel olarak ozel bir bağın kurulmasını sağlar
* Anneden emzirme sırasında kalori harcanarak doğum sonrası fazla kilolarını atmasını sağlar
* Yumurtalık ve meme kanseri riski emziren annelerde daha azdır
* Annenin kemik yapısını sağlamlaştırıp ileri yaştaki kemik kırıklarını onler
* Annenin normal adet duzenine donuşunu geciktirir Bu, bir sonraki hamileliği geciktirmekle beraber bir doğum kontrol yontemi değildir
* Emzirme anne rahminin normal boyutlara donmesini hızlandırır

DOĞUM ONCESİ EMZİRMEYE HAZIRLIK
Anne adaylarının vucudu sut uretimine doğal olarak hazırlanmaya başlar Hamilelikte meme bakımında ozel bir şey yapmaya gerek yoktur Gebeliğin dorduncu ve beşinci aylarından itibaren prolaktin ismindeki sut uretiminden sorumlu hormonun salgılanmaya başlaması ile memeler sut uretme yeteneğine sahip olur
Meme bakımı icin ozel bir şey yapılması gerekmez Ama meme dokusu buyudukce memeye gerekli desteği sağlayan ve sıkmayan, daha buyuk numara sutyen kullanılması uygun olur Meme temizliği icin sabun, losyon ve alkol gibi irritan maddeler kullanılmamalıdır Sadece ılık su ile temizlik yapılmalıdır
Gercekten ice donuk meme başı ile sık karşılaşılmamasına rağmen meme başlarında bu sorun olan anneler doğum uzmanınca değerlendirilip gerektiği durumlarda gebeliğin son uc ayında tedaviye alınır

İLK GUNLERDE ANNELERİN SUTLERİ KONUSUNDAKİ ENDİŞELERİ
Doğumun hemen ertesinde memeler boştur Memelerin ilk gunlerde boş olmasını coğu anne endişe ile karşılar Neden emzirmediği sorulduğunda “Daha sutum gelmedi cevabını verir Halbuki ilk gunlerde az da olsa sut yapımı olur İlk gun oluşan sute ağız adı verilir
Bu sutun bebeğe mutlaka verilmesi gerekir Bebek emmeye devam ettiği surece hayatın 34 gununden itibaren sut bollaşmaya başlar
İlk gunlerde sut gelmiyor diye bebekler emzirilmezse sut gelişi gecikir Bu duruma meydan vermemek icin doğumdan hemen sonra başlamak uzere bebekler sık sık emzirilmelidir Boylece sut yapımı artar ve memeler gerginleşir
Memelerin gerginleşmesi anne tarafından hissedilir ve sutun yeterli yapıldığını anne anlar Ancak ilerleyen haftalarda bebeklerin cok iyi emmesinden dolayı memeler cok iyi boşaltıldığı icin yumuşama ve gerginliğin kaybolması durumu ortaya cıkar Bu durum normal bir olaydır
Aslında sut yapımı halen yeterli bir duzeydedir ama memelerin bu şekilde yumuşamasını anneler yanlış algılayıp sutunun azaldığından yakınırlar Bu yanlış inanış sonucunda acele ile ek gıdaya başlarlar
Sonucta anne sutu kaybedilir Gercekte ise aylar ilerledikce memede yapılan sut miktarı giderek artar Bu artış hayatın 46 ayına kadar devam eder, bebeğin su dahil butun gereksinimini karşılar Anneler memedeki yumuşamanın normal olduğunu bilmelidirler

İLK GUNLERDE YAPILAN YANLIŞLIKLAR
Emzirmede bebeğin ağız icerisine hem meme başı hem de koyu renkli kısmı tamamen girmelidir En etkili emzirme şekli budur
Boyle bir emzirmede areola ağız icine girdiği icin dil ile areola sıvazlanmış olur Areolanın hemen altında sut golcukleri bulunduğundan sıvazlanma sonucunda sutler meme başından bebeğin ağız boşluğuna gelir Yapılan en onemli yanlış bebeğin ağız icine sadece meme ucunun verilmesidir Meme ucunun emilmesi ile yeterli sut bebeğin ağzına gelemez, meme ucunda ağrı olur Catlamalar kendisini gosterir Bu emzirme ile yeterli uyarı yapılamadığından hormonların yapımı istenilen duzeye ulaşmaz Bebek yeterli sut gelmediği icin memeyi bırakır Anne de yeterli sutun olmadığını duşunur

UYGUN EMZİRME TEKNİĞİ
Uygun emzirme icin anne en rahat pozisyonu secmelidir Annenin bebeği tutuş pozisyonu başarılı bir emzirmede en onemli faktorlerden birisidir Bebeğin başı ve vucudu tam olarak anneye donuk olmalıdır Anne bir eli ile bebeği altından ve sırtından desteklemelidir Bebeğin başından desteklenmesi yanlış bir uygulamadır
Bebek başından tutulduğunda refleks ile başını geriye atar Bu da memeyi tutmasını zorlaştırır ve bebeği ofkelendirir Sonucta emzirme daha baştan başarısızlığa mahkum olur Sırtından omuzları iyi bir şekilde tutulan bebeğin yanağına meme başı surulur Bu işlem arama refleksini uyandırarak bebeğin memeye yonelmesi sağlar Yonelme sırasında bebek ağzını acar Ağız en geniş şekilde acıldığında bebeğin alt dudağı uzerine areolanın tabanı oturtulur Bebek omuzlarından hızla memeye yaklaştırılır Boylece areolanın buyuk kısmı da ağız icine sokulmuş olur
Meme ucunda kısa surede ağrı olmuşsa, yeterli sutun gelmediği saptanıyorsa ve bebek memeyi almada zorlanıyorsa emzirme tekniğinde bir yanlışlık yapılıyor diye duşunmek gerekir Doğru bir emzirme pozisyonunda annenin memesinde acıma ve ağrı hissi olmamalıdır

İLK HAFTALARDA GOZLENEBİLEN SORUNLAR
Ozellikle ilk cocuğu olan ilk annelerde gorulen bu sorunlar ilk haftalarda ortaya cıkar

Memelerin şişmesi ve rahatsızlık yaratması: Doğumdan sonra sut yapımının başlamasına bağlı olarak memelerde en cok ikinci ve yedinci gunler arası şişlik ve gerginlik oluşur Bu his anneler tarafından bir rahatsızlıkmış gibi algılansa da aslında sut uretiminin bir belirtisidir Memeye kan ve lenf akımının artmasına bağlıdır Bu şişlik ve gerginliğin ileride problemlere yol acmaması icin bebek sık sık emzirilmelidir
Hastane doğumlarında anneler ceşitli nedenlerle bebeklerini daha az emzirdiklerinden memeleri yeterli derecede boşalmaz Sonucunda memede sut birikimi oluşur Memenin biriken sut ile gerginleşmesi sonucu bebeğin memeyi tutması zorlaşır Daha cok sut birikimi olur Memeler iyice sertleşir ve ağrımaya başlar Ağrı duyusu nedeni ile anneler bebeği daha az emzirme yoluna giderler Bu durum memeleri daha kotu hale getirir Bu tur memelerde mastit ve apse gelişme ihtimali oldukca fazladır
Oncelikle memelerin bu derece şişmesi onlenmelidir Bunun tek yolu da sık emzirmekten gecer Bu yuzden emzirmeye doğumdan sonra mumkun olduğu kadar erken başlanmalıdır Sık sık emzirilerek memelerin ileri derecede şişmesi onlenmelidir
Tedavide en iyi yol emzirme sıklığının artırılmasıdır Memelerin aşırı derecede sertleşmesi sonucu bebek memeyi tutamıyorsa veya tutmasına rağmen yeterli şekilde boşalma sağlanamıyorsa memeler elle veya pompa ile sıkılarak boşaltılır Bu yontemle memeler yumuşatılabiliyor ise geri kalan işleme bebek devam etmelidir Sıkılarak veya pompa ile cekilerek bebeğin tutabileceği yumuşaklığa erişebiliyorsa bebek sağılan sut ile beslenmelidir Bu tur beslenmede biberon kesinlikle kullanılmamalıdır Sağılan sut fincan veya kaşıkla bebeğe verilmelidir Sağma işlemine memeler yumuşayıncaya kadar devam edilir
Ayrıca emzirmeden once ılık, nemli kompres yapılması ve yine ılık bir duş alınması sut akışını kolaylaştırır

Sut ateşi: Memeleri gerginleşen annelerde gozlenebilir Biriken sutun anne karnına karışması sonucu ortaya cıkar Genellikle 24 saat kadar devam eder Ateş kendiliğinden gecer 48 saatten uzun surmesi durumunda enfeksiyon yonunden inceleme gereği doğar

Meme uclarında ağrı: Tek nedeni bebeğin meme tutuşunun hatalı olmasıdır Ağrıdan dolayı anne bebeğini daha az sıklıkla veya daha kısa sureli emzirir Sonucta sut yapımı azalır Memeler sabun ile temizlenmemelidir Bebeğin memeyi kendiliğinden bırakması beklenmelidir Tedavide memenin doğru tutulması esastır Meme usulune uygun tutulursa ağrı kısa surede gecer Memenin dinlendirilmesi yanlış bir uygulamadır Krem veya başka ilacların kullanılmasının yararı olmadığı gibi bazen ağrıyı daha da arttırabilir

Meme uclarındaki catlak: En onemli nedeni bebeğin emzirilme tekniğinin yanlış olmasıdır Oncelikle tutuş tekniği duzeltilmelidir Bebek emzirilmeye ağrıyan memeden başlanılmalıdır Memenin mumkun olduğu kadar fazla zaman hava ile teması sağlanmalıdır Emzirilme sonunda gelen sutun bir kısmı meme uzerinde bırakılmalıdır Catlak olan taraftan emzirilme mumkun olmuyorsa sutun sağılması yoluna gidilmelidir Emzirmeye daha az hassas olan memeden başlanmalıdır Emzirme sonrası memeler su ile durulanmalı, havalandırılarak kurulanmalıdır Meme başı kuruduktan sonra elle sıkılarak memeden damlaması sağlanan birkac damla sut hafifce meme başına surulup kendiliğinden kuruması sağlanmalıdır Meme ucunda catlak ve ağrı olmasında bir başka nedende memenin nemli bırakılmasıdır Bu nedenle emzirme sonrası memenin kuru tutulmasına ozen gosterilmelidir Sızıntıların memeyi ıslatmaması icin sık ped değiştirilmeli ve emzirme aralarında hava ile temas sağlanmalıdır Yuzeysel bir iltihap icin antibiyotikli krem kullanılması gerekirse emzirme oncesi meme durulanmalıdır Bir aydan sonraki meme ucu enfeksiyonlarının en onemli nedeni ise mantar enfeksiyonlarıdır

Meme ucu kısalığı: Anneler meme ucu kısalığı nedeni ile bebeklerini emziremeyeceklerini duşunur Aslında emzirme icin meme başının uzun olmasına gerek yoktur Emzirme meme başından yapılmadığı icin meme başının uzun olması bir avantaj sağlamaz Ağız icine sadece meme başı değil areolanın buyuk bir kısmı girmesi gerektiğinden emzirme icin meme başına fazla ihtiyac yoktur Bebeğe meme verilmeden once meme ucu etrafındaki areola iki parmakla yandan hafifce tutularak cekildiğinde bebeğin ağzına girecek bir şekil aldığı gorulur Areolanın bebek ağız icerisinde bu şekilde tutularak sokulması başarılı bir emzirme sağlayacaktır

Meme kanallarının tıkanması: Memede uretilen sut meme başına ince kanallarla taşınır Bu kanalların tıkanması sonucunda o bolgelerde ağrı ve sertlikle birlikte olan topaklanmalar ortaya cıkar Tedavi memelerin sık sık boşaltılması ile sağlanır Bu işlemi bebeğin yapması tercih edilir Bu nedenle bebeğin sık sık anneyi emmesine izin verilir Emzirmeye kanalların tıkalı olduğu meme tarafından başlanmalıdır Yeterli boşalma sağlanamıyorsa elle veya pompa ile boşaltma işlemi sık sık yapılmalıdır Tıkanmanın olduğu yere yukarıdan meme başına doğru nazikce sıvazlama yapılmalı ve bu işlem sık sık tekrarlanmalıdır Annenin istirahat etmesi sağlanmalıdır Ilık duş alınması da işe yarar

Mastit: Kanalların tıkanması uygulanan yontemlere rağmen giderilememişse meme dokusunda enfeksiyon gelişebilir, iki haftadan once nadiren gorulur Mastit oluştuğunda meme dokusunda şişkinlik, hassasiyet ve kızarıklık olur Ateş gorulebilir Mastit emzirmeye engel oluşturmaz Mastitli anne emzirmeye devam etmelidir Mastitli memeden emme bebeğe ilave risk getirmez Emzirmeye sağlam memeden başlanıp diğer tarafa kendiliğinden sut gelince gecilmelidir Emzirme mumkun olmuyorsa uygun şekilde sağma işlemi uygulanmalıdır Bu işlemler yapılmadığı takdirde yani sut memede kaldığı surece enfeksiyon yaygınlaşır ve sut uretimi azalarak kesilir Uygun antibiyotik tedavisi gereklidir Ağrı ve hassasiyeti azaltmak icin parasetamol veya ibuprofen verilebilir Enfekte meme uzerine ıslak sıcak havlu koymak yararlıdır Bu işlem sık sık tekrarlanır

Anne sutunun yetip yetmediği nasıl anlaşılır?
Annelerin en buyuk korkusu sutlerinin bebeklerine yetmediği duşuncesidir Bebekler sebepli ve sebepsiz pek cok nedenden ağlarlar Her ağlamada meme verildiğinde bebeğin coğu kez sakinleştiği gorulur Bu yuzden bebeğin ac kaldığı fikri anneye yerleşir Cevreden de bebeğin ac kaldığı soylenince anne hemen ek gıda başlama ihtiyacı duyar Bunun sonucunda da bebek anneyi daha az emmeye başlar ve sut yapımı azalarak hızla kesilmeye doğru yol alınır Bebekler tok olduklarında bile guclu emme reflekslerinden dolayı surekli emme ihtiyacı duyarlar Amac beslenme olmasa bile bu emme ihtiyacı tamamen emme hazzı duymaya yonelik olduğundun her emme isteği bebeğin ac olduğuna işaret etmez Ancak bu duygu sayesinde bebekler annelerini sık sık emerek anne sutunun coğalmasına ve devamına katkıda bulunurlar Bir yandan sutun devamını sağlarken bir yandan da emme zevklerini tatmin ederler Burada yapılan yanlışlar nedeni ile coğu zaman gereği olmadığı halde ek gıdalara başlanır Bebeğin normal gelişimi sırasında hayatın ilk 5 gununde fizyolojik ağırlık kaybının olabileceği bilinmelidir Bu kayıptan sonra bebekler vucut ağırlıklarını arttırmaya başlarlar Hayatın 10 gunu civarı tekrar doğum ağırlıklarına erişirler 10 gunden sonra ağırlıkları surekli olarak artma gosterir Bu ozelliklerin bilinmemesi nedeni ile bebeklerin fizyolojik ağırlık kayıpları yanlış yorumlanıp ek gıdalara başlanmaktadır

İlk değerlendirme 1 ayın sonunda yapılır Sağlıklı bir buyumede ayda 600 gr Ve uzerinde bir ağırlık artışı yeterlidir Bunun dışında hicbir kriter bebeğin yetersiz beslendiğini gostermez Ama anne sutu alan bebek ilk ay boyunca, 1 haftadan itibaren, gunluk değişiklikler olabileceği de akılda tutularak bezini en az 6 defa idrarı ile 23 defa da dışkısı ile ıslatıyorsa telaşa gerek yoktur Bu nedenle sabırla ilk ayın sonu beklenmelidir

İştah atakları: Bebeğin ağlayıp bir turlu yatıştırılamadığı bir durumdur Daha sık ve daha uzun emme isteğine karşı bebek hep ac gibidir Tipik olarak 812 gun, 34 hafta ve 3 ayda ve daha sonra ise değişik zamanlarda gorulur Bu ataklar annede bebeğin gereksinimini yeterince sağlayamıyorum duygusu verdiklerinden gerginliğe yol acarlar Gaz sancısından yukarıda belirtilen zamanlarda olmaları ile ayırt edilirler Mama verilmesi sorunu artırabilir 35 gun icinde annenin sutunun artacağı ve duruma adapte olacağı bilinmelidir Beslenme sıklığı arttırılmalıdır

EMZİREN ANNENİN BESLENMESİ
Annenin sutu yediği besinlerle yapılır Anne sutu de bebeğin tum gereksinimini tam olarak karşıladığından, emziren annenin beslenmesi bebeğin beslenmesi icin de gereklidir Annenin gebeliği sırasında aldığı kiloların onemli bir kısmı da yağ dokusu şeklinde ileride sut yapımı icin depolanır Anne sutunun miktarı ve protein iceriği aldığı besinlerle fazla değişiklik gostermez Emzirme suresince anne ve bebeğin enerji protein ve kalsiyum gereksinimini karşılamak icin gunluk diyetini iki su bardağı yoğurt veya sut ile bir yumurta ve bir kibrit kutusu kadar peynir eklenmesi yeterlidir Sut miktarının değişmemesi icin annenin aldığı sıvı miktarını arttırılması gerekir Gunde alınan sıvı miktarı 3 litre kadar olmalıdır Bunu karşılamak icin su, sut, ayran, hoşaf, limonata, şerbet, meyve suyu gibi iceceklerden 1416 su bardağı alınması yeterli olur Protein gereksinimini karşılamak icin kuru fasulye, nohut, mercimek gibi baklagiller, et, tavuk gibi besinler ve bol meyve, sebze yenmelidir Bazı bebekler annelerin aldığı bazı gıdalara reaksiyon gosterir Acı, yağlı gıdalar alındığında bebekte kolik ile karışan ağlama nobetleri olabilir
Kolik, genellikle bebeğin duzenli aralıklarla belli bir sure aileyi rahatsız edecek kadar ağlaması olarak tanımlanır Bu ağlama nobetleri ve huzursuzluk sıklıkla akşam saatleri ile gece yarısı arasında olsa da gun icinde herhangi bir saatte de gorulebilir Huzursuzluk donemlerinin suresi 6 haftada 3 saat olarak pik yapar ve 3 ayda giderek 12 saat arasına iner Bebeklerin kolik sancıları genellikle 23 haftalarda başlar Bebekler tatmin edilemez şekilde ağlar, cığlık atar ve ayaklarını karnına doğru ceker Kolik sancılarının bilinen kesin bir nedeni yoktur