Artroz Tipleri

Artroz Tipleri Omurga artrozu Omurga, artrozun en fazla yerleştiği organdır Bilhassa hareketli eklemlerin bulunduğu bel ve boyun omurlarında sık görülür İki cins omurga artrozu vardır: Disk artrozu ve interapofizer artroz Disk artrozunda omurlar arasındaki disk (yastık) esnekliğini yitirerek kemikler aralarında ezilir İnterapofizer artrozda ise rahatsızlık omurların arkadaki kısımlarını birleştiren küçük eklemlere yerleşmiştir ve omurga hareketleri sınırlanır Bilindiği gibi omurlar aralarında kıkırdak yapısında diskler bulunur Bu diskler esnek ve kaygan olmalarıyla kemikler arasındaki sürtünmeyi en üye indirerek omurga hareketlerini gerçekleştirirler Disk, artrozun yıkıma uğrattığı ilk, hatta tek eklem yapısıdır Omurga artrozunun öbür özellikleri her zaman bu başlangıç lezyonunun sonuçlandır Disk yumuşar, bütünlüğünü yitirir, ufalanmaya başlar, incelir ve sonunda omurlar arasında ezilir İncelmenin, disk yüzeyinde eşit olmaması sonucunda üstteki disk, alttaki hastalıklı diskin incelen bölgelerine dürüst kaymaya başlar Bir yandan da ezilen disk omurların dışına kayar Omurları birbirine tutturan bağlar, diski tamamen hapseder Böylece en ince ayrıntısına kadar gerilen disk, kemiğin en dış yüzünü ve omurga periostunu (kemik dış zan) tahriş eder Kemik, sürekli etkisinde kaldığı tahriş edici uyaranlara “osteofît veya “gaga adı bahşedilen kemik çıkıntıları oluşturarak cevap verir Kemik dokusundaki çoğaltma bazı ileri olgularda birkaç omurun birbiriyle kaynaşmasına neden olabilir Kaynaşan omurlar arasındaki eklemler ve dolayısıyla hareketlilik sınırlanmış olur Omurga artrozunda, sızı ve omurga sertliğine ilave olarak omurga kanalından geçen sinirsel yapılann zedelenmesine tabi belirtiler de görülebilir Omurga içinde omurilik yer alır Omuriliğin hareket ve duyu sinirleri (motor ve sensoryal sinirler) vücudun her yanına yayılır Sinirler gidecekleri yere ulaşmak için mutlaka omurga içinden vermek zorundadır Bu geçiş, yapılarında çoğu delik bulunan omurların seri halinde sıralanarak oluşturduğu kapalı bir kanal içinde gerçekleşir Böylelikle bir omurun kayması ya da kemik çıkıntısının büyümesi, omur boşluğunu daraltarak sinire aracısız zorlama yapar Kemik baskısı ile sıkışan sinirin yayıldığı bölgelerde sancı duyulacaktır Örnek olarak, siyatik sinirin sıkışması veya iltihabı sonucunda gelişen siyatik tablosu verilebilir Ağrıyı yaratıcı tek etkenin sıkışma olmadığı, göğüs hizasındaki omurları tutan artroz örneğinde daha iyi anlaşılabilir Göğüs omurlarında boşluğun geniş ve bu omurların fazla az hareketli olması, sıkışma olasılığını zayıflatır Bu durumda asap kökünü ilgilendiren iltihaplanma ve bazı olgularda mekanik değişimler sonucunda artan kanlanma yetersizliği söz konusudur Sinir kökünün zedelenmesi ağn dışında çeşitli belirtilere de neden olabilir Özellikle artrozun göğüs ve boyun omurlarını tuttuğu durumlarda, “servîkal sendrom görülebilir Bu, gözbebeklerinde genişleme, etkilenen sinir kökü tarafında yanm baş ağrısı, eklem hareketlerinin çıtırtılı olması, denge bozukluktan, yürek çarpıntısı ve mide bulantısıyla seyreden bir tablodur Bütün bu belirtilere “NeriBarreLieou sendromu adı verilir Omurga artrozu tedavisinin genel ilkelerine daha önce değinilmişti bu vesileyle manâlı bir noktayı vurgulamak gerekir Birkaç aydır sırt ve boyun ağrılarından sızlanan bir hastanın hekime başvurması ile çekilen röntgen filminde disk ya da omurga arka eklemlerinde artroza alt yıkımın yıllar önce başladığı anlaşılması mümkün Benzer hastanın biriki yıl önce hiçbir yakınması yokken omurga fîlmi çekilseydi, artroz lezyonlan tüm açıklığıyla görülebilecekti Öyleyse ağrılar niçin aniden ortaya çıkar? Bunun nedeni, önceleri her şeye karşın sıradan olan omurganın sabitenerjik (durağan ve devingen) dengelerinin, bazı yeni etkenlerle artık bozulmuş olmasıdır Bu etkenler omurgayı destekleyen kasların durumu, omurga kemiklerinin tuttuğu kalsiyum miktarı ve vücudu etkileyen başka sistemik hastalıklardır bu nedenle, tıbbi tedavi filmlerde saptanan artrozu tedavi etmekten fazla (fakat bu olanaksızdır) genel ya da kaslara alt bozuklukların giderilerek yakınmaların dindirilmesine yöneliktir Fizik tedavinin artrozda fazla geniş bir başvuru alanı vardır Bilhassa dolaşımı hızlandıran ve kas beslenmesini artıran masaj ve kuru ısı uygulanması (elektrikli yastık, Bier fırını, kısa hertz dalgalan ile yapılan markoniterapi, radarterapi, sıcak kum tedavisi) yaygın olarak kullanılan yöntemlerdir Cerrahi tedaviye çok az olguda başvurulur Artrozun yaptığı felaket sonucunda omurga kanalındaki sinirsel yapıların sıkıştığı olgularda cerrahi tedaviyle bu sıkışıklıklar giderilir Birden pozitif diskin yıkıma uğradığı ileri omurga artrozu olgularında ağrıya yol açan sıkışmanın olduğu omurların çıkarılması yöntemine başvurulur Kalça artrozu Kalça artrozun en fazla görüldüğü eklemlerden biridir Doğumsal gelişme bozukluğu (konjenilal displazi) olanların büyük bir bölümünde tedavi edilmemiş ya da tam olarak iyileştirilmemiş doğumsal biçim bozukluğundan kaynaklanan ikincil artroz görülür İkincil artrozun nedenlerinden biri doğumsal gelişme bozukluklarıdır Çünkü çare edilmemiş veya bütün iyileşmeyen doğumsal gelişme bozukluklarında ilerleyen eklem uyumsuzlukları artroza ortam hazırlarlar Çare edilmemiş veya altı yaştan daha sonra tedavi edilmiş doğumsal kalça çıkıklarında uyluk kemiğinin (femur) veya kalça kemiği yuvasının (asetabulum) eklem yapılarında düzensizlikler kalır Doğumsal kalça çıkığında beliren artroz oldukça ağırdır Eklemlerdeki düzensizliklerin minimum hafif olduğu olgularda bile artroz şiddetlidir Doğumsal kalça çıkığına bağlı olarak artan artrozun belirtileri çok geç ortaya çıkan (3040 yaşlarında) sızı ve hareket kısıtlılığıdır Kemik oluyum bozukluklarının ileri derecede olduğu olgularda, gerçek artroz tablosunun hemen şimdi ortaya çıkmadığı erken dönemlerde topallama ve sancı belirir Kalça kemiği yuvası (asetabulum) ve uyluk kemiği başı aynı eğime sahip değilse, ceset ağırlığı eklem yüzeyine eşit dağılmaz ve eklem kıkırdağı artan bir şekilde aşınır Çıplak kalan kemik yüzeylerinin birbirine değmesiyle çok ağrılı ve zamanla eklem hareketlerini kısıtlayıcı bir tablo ortaya çıkar, ikincil artroz, iki eklem yüzeyi arasındaki hatasız uyumu bozan herhangi bir nedenin sonucunda gelişebilir Bu nedenler aralarında uyluk başının iltihaplanmasını (osteokondrit) sayabiliriz (Perthes hastalığı) Bu hastalıkta kemik ucu (epifiz) çekirdeğinin 410 yaşlarında meydana gelen yerel dolaşım bozukluğuna alt olarak normal gelişimini tamamlayamaması laf konusudur Sonuçta uyluk başı büyük ölçüde yuvarlaklığını yitirir Uyluk kemiği ucundaki ve uyluk boynundaki kırıklar birçok vakit kemiği besleyen damarların da tıkanmasına neden olarak kemik beslenmesini kayda değer Ölçüde bozar Uyluk başı kemik dokusunda böylelikle kısmen veya tamamiyle doku ölümü gelişir ve çabuk artroz oluşumu başlar Kalçanın mikrobik iltihaplarına (septik artritler) ya da Koch basiline (verem basili) yan iltihaplar (verem artriti, koksit) eklem kıkırdağında ve kemik başlarında önemli doku yıkımı yapar Bu hastalıklarda klinik açıdan tam iyileşme sağlansa da bazen ağır artroz tablosunun gelişimi önlenemez, Kalça artrozuna niçin olabilecek belirgin bir yerel etmen olmadan gelişen artroza ilk artroz denir Bu artroz türü öncelikle jngiltere almak üzere Kuzey ülkelerinde fazla yaygındır Daha çok ortaileri yaşlarda (5060 yaşından daha sonra) görülür ve bir yanda daha bariz elde etmek üzere her iki kalça eklemini tutar Rahatsızlık eklemlerde ilerleyerek hareketin sınırlanmasına niçin olur Uyluk başı sıradan biçimini yitirir, büyür ve kalça kemiği yuvasını fazlasıyla doldurarak eklemin bütün mekanik işlevim bozar Kalça artrozunun en kayda değer belirtisi kasığa, kalçaya ve çoğunlukla mısra yayılan ağndır Kalça ekleminin bacağı uzatan ve içeriye doğru döndüren hareketleri kısıtlanmıştır öte taraftan eklemin içeriye doğru yaptığı bükme hareketi hastalıktan uzun bir süre aldırmaz Daha önce değinilen iki bulgu sonucunda hastalığa özgü bir topallama (kaçış topallaması) gelişir Bunun nedeni hastanın yürürken gövde ağırlığını sağlam ekleme bindirerek, ağrılı eklemin yükünü en üye indirmeye çalışmasıdır Kalça artrozunun tedavisinde, Öbür eklemlerin artrozunda olduğu gibi tıbbi ve fizik çare yöntemleri uygulanır Tedavide ilk kez eklemdeki iltihabın ve eklem çevresindeki yumuşak dokulardaki (sinovya zan, eklem kapsülü, kaslar) zedelenmenin giderilmesi amaçlanır Çare sonucunda hastanın ağrılarında belli bir azalma olsa da, eklemlerde artrozun yol açtığı doku yıkımı onarılamaz Kalça artrozunun cerrahi tedavisi, ortopedinin en önemli alanlarından biridir Cerrahi tedaviden epeyce başarılı sonuçlar alınabilir Kalça artrozunu önleyici ve artrozu çare edici iki cins cerrahi girişim yöntemi vardır Artrozun koruyucu cerrahi tedavisi çocuk ve gençlere uygulanır Bu usul uyluk başının doğumsal gelişme bozukluğu ie asetabulum arasındaki mekanik uyumsuzluğu gidermeye yöneliktir Böylece ileride gelişmesi mecburi bir artroz önlenmiş olur Uyluk boynunun yaptığı açıyı değiştirerek eklemin mekanik İşlevlerini düzeltmeyi amaçlayan osteotomi (ameliyatla kemiğin bir parçasının çıkarılması ya da kemik eklenmesi) ve doğumsal gelişme geriliği nedeniyle uyluk başını barındıracak boyutlara ulaşamamış asetabuluma (kalça kemiği yuvası) uygulanan cerrahi girişimler de Önemlidir Kalça artrozunun cerrahi tedavisinde lezyonun tek ya da çift yanlı olması, hastanın yaşı ve cinsiyeti, mesleği ve hayat alışkanlıkları gibi etkenlere alt olarak dağıtılmış yöntemler uygulanır Kalça artrozunda geçerliliğini koruyan kayda değer cerrahi teşebbüs yöntemlerinden bazıları şunlardır: Osteotomi Osteotomide uyluk kemiğinin başı ile kalça kemiği yuvası arasındaki değme noktalan değiştirilerek uyluğun burada yaptığı yıkım giderilmeye çalışılır Cerrahi girişimden sonradan sancı kaybolur, artrozun ilerlemesi durur ve kalça işlevleri ile hastanın yürümesinde bariz düzelme sağlanır, iyileşme bazen kalıcı bazen de geçicidir Yine de osteotominin genç ve eklem işlevleri hemen şimdi ileri derecede bozulmamış hastalarda uygulanan, hastalığın nedenini ortadan kaldırmayan, fakat oluşan doku yıkımını onaran bir çare olduğu unutulmamalıdır Kemiklerin, osteotomiden sonradan l plakalarla birbirine tutturulması yöntemi geliştirildikten sonradan, hastalara uzun süreli alçı uygulanmasına son verilmiştir Artrodez Artrodez, eklemin cerrahi girişimle kaynaştırılmasıdır ve tek taraflı kalça artrozlarmda uygulanır Artrodez uygulanan eklem devre dışı kaldığından ağrı bütün olarak ortadan kalkar Hasta sağlam eklemini kullanarak rahatça iş hayatını sürdürebilir Lakin bu çare sonucunda oturma, araba kullanma veya bisiklete binme gibi edimler güçleşir Belli bir yaşama alışkanlığı olan hastalar gönüllü olarak kabul etmese de, artrodez en geçerli tedavi yöntemlerinden biridir Atroplasti girişimleri id Artroplasti, hastalığın yıkıma uğrattığı eklem başlarına yeniden biçim verilmesidir Eklem başlarını fasya, yağ vb biyolojik maddelerle kaplama yöntemleri başarılı olmayınca, son zamanlarda suni eklem başlarının kullanımına başlanmıştır Artroproaaa Her iki eklem yüzeyinin (uyluk ve asetabulum) veya yalnız uyluk başının değiştirilmesidir Vücudun İyi düzen gösterdiğil alaşımlardan üretilen suni proaaaler kullanılır Artroproaaa mekanik açıdan kalça artrozunu iyice iyileştiren bir girişimdir Ağn birkaç gün içinde tamamen kaybolur, eklem hareketleri ve yürüme az kalsın normale döner Fakat yine de bazı sorunlar görülebilir; hastaların bir bölümünde ekleme yerleştirilen yapay maddelere karşısında bağdaşmazlık gelişir Elde edilen sonuçlann yüksek başansı ve olguların başka girişimlerle çare şansının olmaması artroproaaa tedavisini daha da geçerli kılar Girişimin teknik yönü geliştikçe artroproaaa, artroz tedavisinde en seçkin yöntemlerden biri olacaktır Diz eklemi artrozu (gonartroz) Artrozun dizde birincil olarak gelişmesi fazla enderdir Burada anında tekrar tekrar iskelet çatısı eğrilmelerine, minik yaşlarda geçirilen iskelet yapısını bozan hastalıklara ve darbelere tabi ikincil artroz söz konusudur Raşitizmde, küçük yaşlarda görülen kemik kırıklarının yol açtığı içe (X üçgenin taban olmayan kenarı, valgus) veya dışa (paranaaa ayak, varus) dönük dizlerde cisim ağırlığı yaşam baştan başa eklemin içbükey yüzüne biner Böylece aşın önem aşağıda kalan eklem erken yaşlanır ve kıkırdak ile altındaki kemik yıkıma uğrar Diz artrozu belirtileri genellilde 50 yaşlanna dürüst daha fazla kilolu, bacaklannda varis bulunan ve menopoz dönemindeki kadınlarda görülür Ilk Olarak sinsi bir ağn vardır ve eklem hareketleri kısıtlanır Rahatsızlık yerleştikçe sinovya zarı kalınlaşarak diz şişer Baldır kaslarında erime (hipotrofi) başlar Diz hafif gergin, eklem hareketleri kısıtlı ve seslidir (kıtırtıh) Diz filminde eklem kenarlannın inceldiği, hatta dizin iç ya da dış bölümlerinde bütün olarak ortadan kalktığı görülür Hastanın ayakta çekilen diz filminde kemiklerin denge ekseninin bozulduğu ve eklem kenarlarının inceldiği belirgin bir biçimde saptanır Hastalığın ilk türünde genel olarak dizkapağı kemiğinin eklem yüzeyinde osteofît (kemik çıkıntısı) oluşumu gözlenir Eklem içinde hür kemik parçalarına rastlanabilir Tıbbi çare, öteki artroz türlerinde olduğu gibi ama geçici rahatlama sağlar ve sadece hastalığın başlangıç evrelerinde uygulanır Belirtiler ortaya çıktıktan ve dizde bariz biçim bozukluğu oluştuktan daha sonra ağrının giderilmesi ve ekleme alışılmış işlevlerini kazandırmak fakat cerrahi tedavi ile sağlanabilir Cerrahi girişim ile eklemde hareketi sınırlayan ve sızı yapan tüm ölü dokular çıkarılır ya da uyluk ve kaval kemiklerinin denge ekseni düzeltilerek yükün diz eklemine sağlıklı bir şekilde dağılması sağlanır Birincil geliştirilen cerrahi teşebbüs yöntemlerinden “keiloplasti de eklem İçindeki kemik kırıntıları, bozunmuş menisküs, uyluk ve kaval kemiği yüzeylerini zedeleyen osteofitler, eklem kıkırdağında yıkıma uğramış alanlar çıkarılır Dokuların bozunması ileri düzeydeyse kaval kemiğinin eklem yüzeyi çıkarılarak açıkta kalan kemik bu bölgeden alınan yağdokusu ile örtülür mısra binen önem eksenini düzeltmek amacıyla osteotomî uygulanır Bu eksenin bozulmasına yol açan, kaval kemiğine ve öbür kemiklere ilişkin iskelet düzensizlikleri de giderilir Cerrahi girişim, kaval kemiği üst ucundan başlayıp kemiğin konkav yüzeyi baştan başa aralıksız bir keşiden oluşur Bu girişimle eklem yüzeyleri iyice yatay duruma getirilir ve indirimli kemik yüzeyleri arasına hastanın kendisinden veya başkasından alınan takoz biçiminde kemik parçalan sıkıştırılır Bu Nedenle eklemin dürüst bir biçim alması sağlanır Hasta girişimden daha sonra 34 hafta alçıda tutulur Ekleme birkaç ay boyunca ilk elden ağırlık bindirilmez Bu girişim 6570 yaş üzerindeki hastalarda bile oldukça başarılı sonuçlar verir Artrodez ve diz ekleminin devre dışı bırakılması girişimleri, ancak diz eklemini tutan bir enfeksiyon durumunda veya fazla genç hastalarda darbe sonrası büyüyen artroz olgularda uygulanır Günümüzde artroz tedavisinde manâlı basanlar elde edilmektedir Farmakolojik araştırmalann ve yeni cerrahi tekniklerin geliştirilmesi sonucunda yaygın bir hastalık olan artrozun yakın gelecekte daha geniş tedavi olanaklarına kavuşacağı düşünülmektedir Sporcu Artrozu Sporcularda darbeye ast artroz gelişimi sık görülür Artroz doğal olarak en fazla kullanılan eklemlerde gelişir Özellikle önemsenmeyen oysa yinelenen hafif veya şiddetli darbeler ile ters hareketler eklemleri zamanla aşındırır Tenisçilerin tipik artrozu dirsek ağnsıyla ortaya çıkar Bu artroz golf oyuncularında da görülebilir Üçgenin Taban Olmayan Kenarı eklemlerinin artrozu atletlerde, bisikletçilerde yaygındır ve Aşil kirişi ile bacak tabanında ağrılarla seyreder Bisikletçilerde hastalığın en fazla görüldüğü bölgeler omurga, diz ve bileklerdir Diz ekleminde artroz futbolcularda, bilekte artroz ise boksörlerde daha yaygındır Futbolcularda top sürmeye bağlı olarak gelişen ve üstteki baldırda ağrılarla seyreden kalça artrozu oldukça tipiktir Otomobil ve motosiklet sporlarıyla uğraşanlarda ve su kayakçılannda omurga artrozu yaygındır Disk, çekiç ve cirit atanlarda ise hastalık ilk kez omuzlarda ve dirseklerde ortaya çıkar