Aşırı şeker, hem ruha hem bedene zarar veriyor

Türk insanı günlük ortalama 22 çay kaşığı yani 88 gram şeker tüketiyor. Halbuki bayanların günde en fazla 6 çay kaşık (25 gram), erkeklerin ise 9 kaşık (36 gram) şeker alması gerekiyor. Beykoz Üniversitesi Gastronomi ve Mutfak Sanatları Kısım Lideri Prof. Dr. Y. Birol Hürmet, çok şeker tüketiminin fazla kilo almaktan diyabete, yüksek kolesterolden kalp hastalığına kadar birçok rahatsızlığa neden olabileceğini söylüyor. Hürmet, "Her gün bir kutu meşrubat içen, kişi, üç yıl içinde 15 kilo alır. Şeker içeren diyetler, kilonuz ne olursa olsun kalbiniz için berbattır. Çok fazla şeker, beynindeki iltihaplanma yoluyla depresyonu tetikleyebilir” diyor.

Şekerli yiyecekler yemek birden fazla vakit insanın damağını şenlendirir lakin fazlasının sıhhati bozduğu da bir gerçek… Bilhassa yapay tatlandırıcılarla yapılan besinler, insan sıhhatine önemli ziyan veriyor. Meyveler, sebzeler, süt eserleri ve tahıllar üzere bütün yiyecekler doğal şeker içeriyor. Doğal şekerin bile fazlası insan sıhhatine ziyan veriyor.

Günlük alınması gereken en yüksek şeker ölçüsünün erkekler için 9 kaşık (36 gram), bayanlar için ise 6 çay kaşık (25 gram) olduğunu belirten Hürmet, "Ülkemizde vatandaşlarımız günlük alınması gereken şekerden çok fazlasını alıyor. Bunun da günlük 22 çay kaşığı (88 gram) olduğu biliniyor. Yalnızca 330 ml (bir teneke kutu) gazlı bir içecek 10 çay kaşığı şeker içeriyor ve besleyici bir yararı da yok. Çoka kaçmak kolay lakin fazla şekerin sıhhate ziyan verdiğini bilmek gerekiyor” diyor.



"Organları tahrip ediyor”

Çok şeker tüketiminin fazla kilo almaktan diyabete, yüksek kolesterolden kalp hastalığına kadar birçok rahatsızlığa neden olabileceğini söyleyen Hürmet, kelamlarını şöyle sürdürüyor: "Her gün bir kutu meşrubat içerseniz, üç yıl içinde 15 kilo alırsınız. Şeker içeren diyetler, kilonuz ne olursa olsun kalbiniz için berbattır. Tip 2 diyabeti tetikleyen şeker tüketiminin tansiyonu ve makûs kolesterolü yükselttiğine yönelik bulgular var. Karaciğer yağlanmasının, diş çürümelerinin bir nedeninin de fazla şeker tüketimi olduğu biliniyor.”

Üç beyazdan biri olan şeker sadece organlara ziyan vermiyor; ruh sıhhatinde da olumsuz tesirlere neden oluyor. Profesör Hürmet, çok şeker tüketiminin insan psikolojisini nasıl etkilediğini şu sözlerle açıklıyor: "Yapılan bir çalışma, günde 66 gramdan fazla şeker tüketen erkeklerin (önerildiğinin neredeyse iki katı), 40 gram yahut daha az yiyen erkeklere nazaran anksiyete yahut depresyon teşhisi konma mümkünlüğünün yüzde 23 daha fazla olduğunu ortaya koyuyor. Çok fazla şeker, beynindeki iltihaplanma yoluyla depresyonu tetikleyebilir. Gün içinde çok fazla şeker tüketimi, kan şekeri düzeyinizi bozabilir ve güç artışlarına, çökmelerine neden olabilir. İş yerinde uyanık kalmak için gayret edebilir yahut okulda sınıfta uyuyabilirsiniz.”



Çok şeker tüketimi vücuda nasıl ziyan verir

Beykoz Üniversitesi Gastronomi ve Mutfak Sanatları Kısım Lideri Prof. Dr. Y. Birol Hürmet, fazla şeker tüketiminin insan sıhhatine verdiği ziyanları şöyle açıklıyor:

Denetimsiz kilo alımına neden olur: Şekerle tatlandırılmış içecekler büyük bir ek şeker kaynağıdır. Her gün bir kutu meşrubat içerseniz, üç yıl içinde 15 kilo alırsınız. Çok fazla kilo almak ise diyabet ve birtakım kanserler üzere hastalıklara yol açabilir.

Kalp hastalığını tetikler: Her 10 bireyden biri, günlük kalorisinin dörtte birini yahut daha fazlasını ek şekerle alıyor. Bu kadar çok şeker tüketimi, kalp hastalığından ölme riskini iki kat artırıyor. Fazla şeker kan basıncınızı yükseltir yahut kan dolanımına daha fazla yağ salgılar. Her ikisi de kalp krizi, felç ve öteki kalp hastalıklarına yol açabilir.

Tip 2 diyabeti davet eder: Bilhassa şekerli içecekler, tip 2 diyabet olasılığınızı artırabilir. Şeker kanınızda kaldığında bedeniniz, yediğiniz yemeği güce dönüştüren insülin hormonunu daha az üreterek reaksiyon verebilir. Fazla kiloluysanız, kilonuzu 6-7 kg bile düşürmek, kan şekerinizi yönetmenize yardımcı olabilir.

Tansiyonu yükseltir: Ekseriyetle, fazla tuz tüketiminin hipertansiyona neden olduğu belirtilir. Fakat kimi araştırmacılar, öteki bir beyaz kristalin (şekerin) yüksek tansiyon için daha telaş verici bir hatalı olabileceğini söylemekte. Şekerin kan basıncını yükselttiğine inanmalarının bir nedeni de, insülin düzeyinizi çok yükseğe çıkarmasıdır. Bu, kan damarlarınızı daha az esnek hale getirebilir; böbreklerinizin su ve sodyuma tutunmasına neden olabilir.

Yüksek kolesterole neden olur: Şeker içeren diyetler, kilonuz ne olursa olsun kalbiniz için ziyanlıdır. Berbat kolesterolünüzü (LDL) yükseltir, güzel kolesterolünüzü (HDL) düşürür; trigliserit ismi verilen kan yağlarını artırır ve onları parçalayan enzimin çalışmasını maniler.

Karaciğerlerinize ziyan verir: Ambalajlı atıştırmalıkların ve içeceklerin birden fazla, mısırdan elde edilen kolay bir şeker olan fruktoz ile tatlandırılır. Karaciğeriniz onu yağa çevirir. Bedeninize nizamlı olarak fruktoz pompalarsanız, karaciğerinizde küçük yağ damlaları oluşur. Buna 'alkolsüz yağlı karaciğer hastalığı' denir. Erken diyet değişiklikleri bunu bilakis çevirebilir. Lakin vakitle karaciğerinize ziyan verebilir.

Dişlerinizi çürütür: Şeker, dişlerinizi çürütür. Nasıl mı? Şeker ağzınızdaki bakterileri besler ve geride asit bırakarak diş minenizi aşındırır. Şekerli içecekler, şekerlemeler ve çikolata yaygın suçlulardır. Şekerli bir eser tükettikten sonra ağzınızı kesinlikle suyla çalkalayın, mümkünse fırçalayın.

Fazla fruktoz gut yapar: Çok fazla kırmızı et ve sakatat yemek bu ağrılı artrite neden olur. Birebir şey fruktoz için de geçerli... Bedeniniz fruktozu parçaladığında, pürin ismi verilen bir kimyasal salgılar. Bu, kanınızda ürik asit birikmesine neden olabilir. Bu da ayak başparmağınızda, dizlerinizde ve başka eklemlerde sert kristaller oluşturur.

Böbrek taşlarınızı artırabilir: Bedeniniz çok fazla acı çekmeden kimi böbrek taşlarını atar. Başkaları böbreğinize yahut sıhhi tesisatınızın öbür bir kısmına takılıp idrar akışını engelleyebilir. Çok fazla sofra şekeri yahut yüksek fruktozlu mısır şurubu tüketimi böbrek taşı riskinizi artırır.

Fazla şeker yaşlandırır: Şekerli içecekler biyolojik yaşınıza yıllar ekleyebilir. Telomer ismi verilen DNA, kromozomlarınızın hasar görmesini önlemek için uçlarını kapatır. Telomerler ne kadar uzun olursa o kadar düzgündür. Kısaltılmış telomerler, diyabet üzere yaşa bağlı hastalıkların habercisi olabilir. Günde 20 gram gazlı meşrubat içenlerin daha kısa telomerlere sahip olduğu saptanmıştır. Araştırmacılar, bunun hücrelerinizin yaşına 4 yıldan fazla bir müddet eklemek olduğunu düşünmektedir.



Çok şeker tüketimi ruh sıhhatine nasıl ziyan verir

Uyku kalitenizi bozar: Gün içinde çok fazla şeker tüketimi, kan şekeri düzeyinizi bozabilir ve ani güç artışlarına, çökmelerine neden olabilir. İş yerinde uyanık kalmak için çaba edebilir yahut okulda sınıfta uyuyabilirsiniz. Örneğin akşamları, dondurma yahut kurabiye tüketmek, geceleri sizi uyandırabilecek şekeri size pompalayabilir. Ayrıyeten derin uykuda geçirdiğiniz vakti da kısaltabilir. Böylelikle tazelenmiş hissederek uyanmayabilirsiniz.

Hiperaktivite'nin (DEHB) şekerle münasebeti: Şekerin "dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun” semptomlarını kötüleştirdiği yaygın bir algıdır. Fakat ilişkisi net olarak kanıtlanmamıştır. DEHB'ye neyin yol açtığını tam olarak bilinmemekte, lakin genlerimiz muhtemelen büyük bir rol oynamaktadır.

Duygudurum sıkıntılarını artırıyor: Şeker ile zihinsel sıhhat problemlerini ilişkilendiren çalışmalardan biri, günde 66 gramdan fazla şeker tüketen erkeklerin (önerildiğinin neredeyse iki katı), 40 gram yahut daha az şeker tüketen erkeklere nazaran anksiyete yahut depresyon teşhisi konma mümkünlüğünün yüzde 23 daha fazla olduğunu göstermiştir. Çok fazla şeker, beyninizdeki iltihaplanma yoluyla depresyonu tetikleyebilir. Bu durum depresyonlu bireylerde daha yaygındır.