Avrupa'da Hasta Haklarının Geliştirilmesi Bildirgesi

Avrupa'da Hasta Haklarının Geliştirilmesi Bildirgesi (Amsterdam, 2830 Mart 1994)
1Sağlık bakımında (hizmetlerinde) insan hakları ve değerleri
11Kadın veya erkek herkesin insan olması dolayısıyla saygı gormeye hakkı vardır
12Herkes kendi yaşamını belirleme hakkına sahiptir
13Herkes fiziksel ve mental butunluğe sahip olmaya ve kişi olarak guvenli bir yaşam surdurme hakkına sahiptir
14Kadın veya erkek herkesin ozel yaşamına saygı gosterilmelidir
15Herkes kendi ahlaki ve kulturel değerlerine, dinsel ve felfesi inanclarına sahip olma ve bunlara saygı gosterilme hakkına sahiptir
16Herkes hastalıkların onlenmesi ve sağlık bakımı icin yeterli olcude caba gosterilerek sağlığının korunması ve kendisi icin edinilebilir en yuksek sağlık seviyesine kavuşma fırsatı hakkına sahiptir

2Bilgilendirme
21Sağlık servisleri ve bu servislerin en iyi nasıl kullanacağı konusundaki bilgi herkes icin ulaşılabilir olmalıdır
22Hastalar, durumları ile ilgili tıbbi gercekleri, onerilen tıbbi girişimleri ve herbir girişimin potansiyel risk veya yararlarını, onerilen girişimlerin alternatiflerini, tedavisiz kalmanın sonucunu, tanı, prognoz ve tedavinin gidişi konularını icerecek şekilde sağlık durumları konusunda tam olarak bilgilenme hakkına sahiptir
23Bilgilendirme, yalnızca bilgi vermemenin hasta uzerine acık ve olumlu bir etkisinin olacağına inanmak gibi gecerli bir nedenin olduğu zamanlarda kısıtlanabilir
24Bilgi, hastanının anlama kapasitesine uygun bir yolla ve yabancı teknik terminoloji kullanımını en aza indirerek iletilmelidir Hasta ortak dil konuşamıyorsa ceviri yapılabilir
25Hastalar kesin olarak belirttikleri takdirde bilgilendirilmeme hakkına sahiptirler
26Hastalar kendi yerlerine kimin bilgilendirileceğini secme hakkına sahiptir
27Hastalar ikinci bir goruş alma imkanına sahip olmalıdır
28Sağlık kurumuna kabul edilen hastalar, kendilerine bakan sağlık personelinin kimliği, mesleki durumu, o kurumda kaldığı ve bakıldığı surece uyacağı kurallar ve rutin işlemler konularında bilgilendirilmelidir
29Hastalar, sağlık kurumundan taburcu edildiklerinde tanıları, tedavileri ve bakımlarını iceren bir yazılı ozet alma ve isteme imkanına sahiptir

3Onay
31Hastanının bilgilendirilmiş onayı herhangi bir tıbbi girişimin on koşuludur
32Hasta tıbbi girişimi reddetme veya durdurma hakkına sahiptir Reddedilen veya durdurulan tıbbi girişimin getireceği sonuclar hastaya dikkatli bir şekilde acıklanmalıdır
33Hastanın iradesini beyan etmesinin mumkun olmadığı ve acilen tıbbi girişim yapılması gereken durumlarda, daha onceden bu girişimi reddettiğini gosteren bir acıklaması yoksa hastanın onayı varsayılarak girişim yapılabilir
34Hastanın yasal temsilcisinin onayının gerektiği ve onerilen girişimin acil olduğu durumda eğer temsilcinin onayı zamanında alınamıyorsa tıbbi girişim yapılabilir
35Yasal temsilcinin onayı gerektiği zaman, hastalar (cocuk veya erişkin olsun) durumlarının izin verdiği olcude yine de karar alma surecine dahil edilmelidir
36Yasal temsilcinin onay vermeyi reddettiği durumda, doktor veya diğer sağlık personelinin goruşu girişimin hastayı ilgilendirdiği yolunda ise, karar mahkemeye veya hakem heyeti benzeri merciye bırakılmalıdır
37Hastanın onay vermesinin mumkun olmadığı ve yasal temsilcisinin bulunmadığı veya bu amacla secilmediği butun diğer durumlarda hastanın istekleri tahmin edilerek ve hesaba katılarak alternatif karar alma bicimii icin uygun onlemler alınmalıdır
38İnsan vucudunun butun parcalarının kullanımı ve korunması icin hasta onayı gereklidir Tanı, tedavi ve hasta bakımı icin madde kullanımı gereken durumlarda onay varsayılarak davranılabilir
39Klinik calışmalara katılım icin hastanın bilgilendirilmiş onayına ihtiyac vardır
310Hastanın bilgilendirilmiş onayı) bilimsel araştırmalarda dahil edilme icin onkoşuldur Butun araştırma protokolleri uygun etik kurul onayı işlemlerinden gercirilmelidir Bu gibi araştırmalar, yasal temsilcisinin onayı olmadıkca ve hastayı ilgilendirmedikce kendi iradesini beyan edemeyen hastalarda yapılmamalıdır Bu konuyla ilgili bir istisna, onemli bir değeri olan, alternatif yontemleri olmayan ve başka araştırma oznesi bulunmayan araştırmalardır Boyle bir durumda risk veveya yuk cok azsa, kişinin itirazı yoksa, hastanın sağlığına doğrudan bir yararı olmasa da kapasite eksikliği olan bireyler gozleme dayalı araştırmalara dahil edilebilir

4Mahremiyet ve ozel hayat
41Hastanın sağlık durumu, tıbbi durumu, tanısı,prognozu, tedavisi hakkındaki ve kişiye ozel diğer tum bilgiler, olumden sonra bile gizil olarak korunmalıdır
42Hastaya ait bu bilgiler, yalnızca hastanın acık izni veya mahkemenin kesin isteği uzerine acıklanabilir Hastanın tedavisi ile ilgili diğer sağlık personeline ihtiyac sozkonusu olduğunda hastanın onayı olduğu varsayılarak davranılır
43Hastanın kimliğine dair bilgiler korunmalıdır Bu bilgilerin korunması usulune uygun yapılmalıdır
44Hastalar, tanıları, tedavileri ve bakımları ile ilgili kayıtlara, diğer dosyalara, teknik kayıtlara ve tıbbi dosyalarına bakabilme ve kendi dosyalarının ve kayıtlarının kopyesini alabilme hakkına sahiptir Bu hak ucuncu kişilerin bilgilerine bakabilmeyi icermez
45Hastalar, kendileriyle ilgili tıbbi ve kişisel bilgilerin uygunsuz, eksik, cift anlamlı, eski olması veya tanı, tedavi ve bakım amacıyla ilgili olmaması durumunda bu bilgileri yenileme, daha acık hale getirme, bazı kısımlarını cıkarma, tamamlama, duzeltme hakkına sahiptir
46Hastanın tanı, tedavi ve bakımı icin gerekli olmadıkca ve ek olarak hasta izin vermedikce hastanın ozel ve aile hayatına girilemez
47Tıbbi girişimler ancak kişinin ozel hayatına saygı gosterilmesi durumunda yapılabilir Bunun anlamı onerilen girişimin hastanın onayı veya isteğine gore ve kişinin ihtiyacı durumunda yapılabileceğidir
48Sağlık kurumlarına başvuran hastalar, ozellikle sağlık personelinin kişisel bakımlarını veya muayene ve tedavilerini yapacağı durumda kurumların ozel hayatlarının korunmasını sağlayan fiziksel ozelliklere sahip olmasını bekleme hakkına sahiptirler

5Bakım ve Tedavi
51Herkes,kadın ve erkek olarak koruyucu bakım ve sağlığının geliştirilmesi calışmalarını iceren, sağlık ihtiyaclarının karşılamaya yonelik yeterli sağlık bakımı alma hakkına sahiptir Sağlık hizmetleri, herkes icin eşit ulaşılabilirlikte ve surekli olmalı; ayırımsız ve maddi,insani, finansman kaynaklarından bağımsız olarak hizmet verilen toplum icin mevcut olmalıdır
52Hastaların, sağlanan hizmetlerinin duzeni, kalitesi ve amaclarını icerecek şekilde sağlık hizmetlerinin değerlendirilmesi ve planlamasını ilgilendiren konularda sağlık sisteminin her duzeyinde temsilci biciminde katılmaya hakkı vardır
53Hastalar, hem yuksek teknik standartlar hem de sağlık personeli ile hastalar arasındaki insani ilişkiler bakımından kaliteli sağlık hizmeti hakkın sahiptir
54Hastalar, tanı, bakım ve tedavi bakımından tum sağlık personeli veveya sağlık kurumları arasında işbirliğini kapsayacak şekilde bakım devamlılığı hakkına sahiptir
55Ozellikle tedavi bakımdan hizmet sınırlılığı olan durumlarda sağlık personelinin hasta secimi yapması gerekiyorsa, bu secimin butun hastaların hakkı dikkate alınarak eşit bir şekilde yapılması gerekir Bu secim tıbbi olcutlere gore ve ayırım yapılmaksızın yapılmalıdır
56Hastalar, sağlık sisteminin işleyişi ile uyumlu olarak, hekimlerini veya diğer sağlık personelini ve sağlık kurumlarını secme ve değiştirme hakkına sahiptir
57Tıbbi nedenlerle sağlık kurumlarında daha fazla kalması gerekmeyen hastalara başka bir sağlık kurumuna veya eve gonderilmeden once durumları tam olarak acıklanmalıdır Başka bir sağlık kurumuna nakil ancak o sağlık kurumunun hastayı kabul etmesi durumunda yapılabilir Durumları evine gonderilmesine uygun olan hastalar icin ayaktan ve ev bakım servisleri olmalıdır
58Hastalar tanı,tedavi ve bakımları sırasında saygı gorme; kultur ve değerlerine uygun şekilde davranılma hakkına sahiptir
59Hastalar bakım ve tedavileri suresince arkadaşları, akrabaları ve aileleri tarafından desteklenme ve her zaman manevi destek ve yol gosterilme hakkına sahiptir
510Hastalar son bilgilerin ışığında cektikleri ıztırapların iyileştirilmesi hakkına sahiptirler
511Hastalar yaşamlarının son doneminde insanca bakılıp, itibar icinde olme hakkına sahiptir

6Başvuru
61 Bu dokumanda belirtilen hakların uygulanması, yalnızca bu amaca uygun anlamları cercevesinde mumkundur
62Bu hakların kullanılması ayırım olmaksızın sağlanmalıdır
63Bu hakların uygulanmasında, hastalar yalnızca insan hakları belgeleri ile uyumlu sınırlılıkların ve yasa ile belirlenen prosedurlerin hukmu altındadır
64Hastaların bu dokumanda belirtilen hakları kendilerinin kullanmasının mumkun olmadığı durumda, resmi temsilcileri veya bu amacla belirleyecekleri kişiler hastalar adına sorumlu olabilirler; resmi temsilci veya hastaca atanan kişinin olmadığı durumda ise hastaların temsili icin gerekli diğer onlemler alınmalıdır
65Hastalar, bu dokumanda belirtilen hakların uygulanması ile ilgili bilgi ve onerilere ulaşabilmelidirler Hastalar haklarına saygı gosterilmediğini hissetiklerinde şikayet icin başvuru imkanına sahip olmalıdır Mahkemelere başvurmanın yanısıra, diğer duzeylerde başvuruda bulunma, hakemlik isteme ile ilgili bağımsız mekanizmalar bulunmalıdır Bu mekanizmalar şikayet prosedurleri ile ilgili bilgi edinmeyi, bağımsız kişilere ulaşabilmeyi ve hastanın en uygun nasıl hareket edeceği konusunda danışmada bulunma imkanlarını sağlamalıdır Bu mekanizmalar bunların otesinde hasta adına savunma ve yardım imkanlarını gerekirse sağlamalıdır Hastaların şikayetlerinin değerlendirilmesine etkili ve tam olarak ilgilenilmesine ve sonuc hakkında bilgilendirmeye hakkı vardır