Avrupa'da Yaşamı Şekillendiren Keltler Kimdir?

Bugünden geriye gerçek giderek şimdiki tarihten ne kadar uzaklaşırsak medeniyetlerin birinci yılları da bir o kadar karmaşık hale geliyor. Mezopotamya ve Mısır üzere medeniyetin kurulduğu bölgelerdeki yaşayan halklar hakkında pek çok bilgimiz var fakat Avrupa üzere görece sonradan beşerle tanışmış topraklarda neler olduğu hala biraz karmaşık. Bu karmaşanın içinde ise birinci karşılaştığımız küme Keltler oluyor.

Romalılar tarafından Galyalılar, Yunanlılar tarafından ise Keltler olarak isimlendirilen bu halkın tarih öncesi periyotta Orta Avrupa’nın yerlisi olduğu düşünülüyor. Ticaret yapan, göç eden ve güçlü savaşçılar olan bu halk bize hayli benziyor. Bu de Keltler Türk mü sorusunun düşünülmesine neden oluyor. Gelin bugün hala kültürel manada medeniyete büyük tesiri olan Keltler kimdir yakından görelim.

Keltler kimdir?

Keltler, tarih öncesi devirde ve Birinci Çağ’da Avrupa’da yaşamış bir halktır. Günümüzden 2600 yıl evvel Rhône Vadisi’nde Yunan tüccarlarla karşılaşan bu halk, yaklaşık yüz yıl sonra Yunan coğrafyacı Hecataeus tarafından Keltoi olarak isimlendirilmiş ve bu isim daha sonra Romalılar tarafından Latince Celtae olarak çevrilmiştir.

Keltler için aslında tek bir halk demek de hakikat olmayabilir. Kelt kültürü olarak isimlendirilen bir yapı, Roma İmparatorluğu öncesi yani demir çağı Avrupa’sında paylaşılan ortak paydaları söz etmek için de kullanılıyor. Yani Keltleri sırf bir insan kümesi olarak görmek yerine bir periyot birebir inanç ve lisana sahip bir kültür olarak da görebiliriz.

Keltler hakkında neler biliyoruz?


Maalesef birkaç kolay yazıt dışında günümüze kadar gelen rastgele bir yazılı kaynak bırakmadıkları için Keltler hakkında bildiğimiz her şey Yunan ve Roma kayıtlarından geliyor. Tekrar bu kaynaklardan öğrendiğimize nazaran Keltler; ticaret yapan, garip bir lisan konuşan, savaşçı ve havalı eşyaları seven bir halktı.

Keltlerin Orta Avrupa’daki varlığına dair kaynak milattan sonra 4 yılında Pytheas tarafından yazılmış bir seyahat kaydıdır ve bugün Kuzeybatı Fransa olan topraklarda Keltlerin varlığından bahseder. Farklı Yunan kaynaklarından Keltlerin kümeler halinde Alpler’i aştığı ve milattan sonra 5 yılında Kuzey İtalya’ya gittiklerini öğreniyoruz.

1870’li yıllarda yapılan bir hafriyatta elde edilen buluntular aslında Keltlerin İtalya’yı milattan evvel 450 yıllarında ele geçirdiklerini gösteriyor. Emsal kalıntılar Büyük Britanya Adaları'nda, İspanya'da ve Galya'da da bulundu. Esasen milattan evvel 1 yılında Roma İmparatoru Iulius Caesar’ın Galya fethi sonrası yazdığı şu satırlar bize Keltlerin Avrupa’nın yerlisi olduğunu ispatlıyor; kendi lisanlarında kendilerine Kelt diyorlar, biz onlara Galyalı diyoruz.

Keltler Türk mü, Orta Avrupa’ya nereden geldiler?


Keltler Türk mü sorusunun cevabı için Doç. Dr. Haluk Berkmen tarafından kaleme alınan Kadim Lisanlar ve Yazılar başlıklı yazıyı inceleyelim. Berkmen’in tezine nazaran Kelt ismi Kalat yani kalan, yerleşen manasına gelen bir sözcükten türeyerek Galat ve daha sonra Galya haline gelmiştir. Ankara, Konya ve Çorum’da bulunan kalıntılardaki Kelt izleri bu durumu dayanaklar niteliktedir.

K harfinin G harfine dönüşümünün Türk lisanına ilişkin olduğunu düşünen Berkmen, Keltlere ilişkin olduğunu düşünülen kalıntılarda bariz bir halde Asya ve Türk kültüründen izler olduğunu söylüyor. Yazısı olmayan Kelt kültürüne ilişkin kalıntılarda bağdaş kuran insan, geyik, geyik boynuzu üzere figürler olması bu iddiayı destekliyor.

Keltlerin Orta Avrupa’dan Anadolu’ya geldiklerini reddeden Berkmen, İstanbul Konya ortasında rastgele bir Kelt kalıntısı bulunmamasının bu göç savını yalanladığını söylüyor. Kesin ispatlar olmamakla birlikte Keltlerin Asya’dan Orta Avrupa’ya göç eden bir Türk kolu olduğunu söylemek mümkün. Fakat ufak kültürel benzerlikler dışında bu hususta ortaya konulmuş geçerli bir kanıt bulunmuyor.

Keltler ne vakit, nerede yaşadı ve nasıl yok oldu?


Keltlerin birinci ne vakit ve nerede ortaya çıktığına dair kesin bir şey söylemek kelam konusu değil. Lakin milattan evvel 450’li yıllarda Kuzey İtalya bölgesini istila edebildiklerine nazaran tarih çizgisini çok daha evvelce başlatmak mümkün.

Roma İmparatorluğu’nun gümbür gümbür Avrupa’yı fethettiği yıllar ise Keltler'in çöküşünün başladığı vakittir. Zira Romalıların bu en güçlü devirlerinde Galyalıları yani Keltleri yendikleri ve askeri güçlerini büyük oranda azalttıkları bilinen bir gerçek.

Bugün elimizdeki bulgulara bakarak Keltlerin İngiltere ve adalarında, İspanya’da, İtalya’da, İrlanda’da, Galya’da, Anadolu’da ve hatta Avusturya’da bile yaşadıklarını söyleyebiliriz. Askeri güçleri olmasa da bu bölgeleri Ortaçağ periyoduna kadar kültürleriyle etkilemişlerdir. Tekrar de Ortaçağ’da Keltler bitti demek mümkün değil zira bugün bile Avrupa’nın değerli ülkelerinde Kelt kültürüne ilişkin yansımalar görmeniz mümkün.

Avrupa’yı Avrupa yapan halk olan Keltler kimdir, nerede ve ne vakit yaşadılar, Keltler Türk mü üzere merak edilen soruları yanıtladık ve mevzu hakkında bilmeniz gereken ayrıntılardan bahsettik. Keltler hakkındaki niyetlerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.