Bebek ve Yetişkinlerde Çölyak Hastalığı

Bebek beslenmesi gelişme açısından önemlidir Peki, ama bebeğimize ne yedirmeli, neyle beslemeliyiz? Ona iyi gelen ya da dokunan gıdaları nasıl anlayabiliriz? Içten beslediğimizi düşünerek ona zarar veriyor olabiliriz Öncelikle bebeklerin ilk altı ay eğer annenin sütü varsa mutlaka ve sadece anne sütüyle beslenmesi sağlanmalıdır Bu sürecin ardındaki aşamalı olarak katı gıdalara geçilebilir Anne sütünün bebek gelişimi için gereken bütün gıda ögelerini taşıdığı bilinmektedir Anne sütü bölge bir bebek hastalıklara karşısında bağışıklık kazanır, kronik hastalıklara yakalanma riski de azaltılmış olur
Bebeklerde Hangi Yaş Aralığında Hastalık Ortaya Çıkar?
Her ne olursa olsun bir takım bebeklerde ahenkli beslenmesine karşın bazı hastalık belirtileri, rahatsızlıklar ortaya çıkabilir Ek yiyecek alıyorsa, yerinde beslendiği düşünülse de, son derece uyarı de edilse bazı bebeklerin tatmin edici büyümeyip sürekli karnı ağrıyabilir, yeterli kiloda olmayabilir Bu durumda bebeğin çölyak hastası olduğu düşünülebilir Bu rahatsızlık sadece bebeklerde yok herhangi bir yaşta da ortaya çıkabilmektedir
Çoğunlukla bebeklerde hastalıkla ilgili belirtiler 6–12 aylıkken ortaya çıkmaktadır Bu vakit aralığı katı gıdalara geçtiği aralıktır Yaşamın daha sonraki dönemlerinde de ortaya çıkabilen çölyak hastalığının kızlarda erkeklere kadar daha pozitif görüldüğü saptanmıştır Yaşamın ilk altı ayında anne sütüyle beslenmenin çölyak hastalığına aleyhinde koruyucu olduğu bilinmektedir
Yaygın Görülen Bir Hastalık
Günümüzde ülkemizdeki her 200 kişiden birinin çölyak hastası olduğu saptanmıştır Bu denli yaygın görülmesine rağmen hastalık yeterince bilinmemektedir Bu hastalığın nedeni bazı besinlerin içinde yer alan glüten maddesidir Glüten enteropati, non tropikal sprue, çölyak sprue gibi isimlerle de anılan bu hastalık bir çeşitlilik bağışıklık sistemi hastalığıdır Insanlar genelinde ince bağırsakta alerjisi şeklinde bilinir Yediğimiz besinler sindirildikten sonra ince bağırsaktaki villüs denilen çıkıntılar aracılığıyla emilmekte ve kana karışmaktadır Çölyak hastalarında ince bağırsakta iltihaplanma olmakta, villüsler zarar görüp düzleşmekte ve tatmin edici emilme işlemi yapılamamaktadır Yediklerimizin içeriğindeki faydalı vitamin, mineral gibi ögeler kana karışamadığı için de bir zaman daha sonra bağışlılık sisteminde sorunlar ortaya çıkmaktadır İşte bu sorunlar ortaya çıktığında kişiler bundan böyle bir çölyak hastasıdır
Çölyak hastalığına yakalananların arpa, buğday, yulaf, çavdar gibi tahılların ve tahıllı mamullerin bünyesinde var olan ve glüten adı verilen proteine karşısında hassasiyeti bulunmaktadır Çölyak hastalığı geni toplumun % 30 ’unda olsa da hastalıkla ilgili semptomlar yalnızca % 5 ’lik bir kesimde görülmektedir
Teşhis Nasıl Yapılır?
Bebeklerin derdini anlatamaması sebebiyle anneler yeterince bilinçlenmeli, iyi gözlem yapmalıdır Bir Takım durumlarda rahatsızlık hafif seyrettiği için hastalığı fark etmek zorlaşabilmektedir Bu durumda teşhis için bebeğin ya da çocuğun mineral, vitamin, yağ, protein ve karbonhidrat seviyeleri ölçülmelidir Dışkı testleri ile çekilecek baryumlu bağırsak röntgeni tanıyı kolaylaştıracaktır Ömür boyu süren bir hastalık olduğu için belirli tanı koyulmalıdır Belirsizlik duyuluyorsa biyopsiden de yararlanılmaktadır
Ne Tür Belirtiler Gözlenebilir?
Hastalık belirtileri çok dağıtılmış olabilir
*Çölyak hastalığının genetik olduğu bilinse de bir ameliyat ya da enfeksiyon sonrası, gebelik ve doğum sonrası ya da hissi bir travma sonrasında bile ortaya çıkabilmektedir En yaygın belirtilerden biri kronikleşmiş ishaldir İshal aşırı su kaybına neden olacağı için yaşamsal tartı taşımaktadır İshal görülmese de kötü emilimden nedeniyle kilo kaybı, gelişme eksikliği görülebilir
* K vitamini yeterli emilemediği için diş eti kanamaları gözlenebilir Öteki bir takım vitaminlerin eksikliği de asap sisteminde sorunlara, deri kuruluğuna, ciltte kaşıntı ve döküntülere, protein seviyesinde düşüklüğe, dil ve dudakta acılığa neden olabilmektedir
*Kronik kabızlık da az görülen bir rahatsızlık belirtisidir Eğer dışkı katıysa ve rengi kül gibiyse, fena kokan, iri parçalı, yapışkan bir kıvamdaysa bu belirtiler çölyak hastalığını düşündürmelidir
*Bir bebekte ya da çocukta büyümede gerilik, rahatsızlık, hastalık, sık matem, karın ağrıları, hazımsızlık, iştahsızlık, fena kokan ve yağlı ve açık renkli dışkılama, gaz sorunu gibi bazı sorunların saptanması Çölyak hastalığını akla getirmelidir
*Eklemlerde ve kemiklerde sancı, raşitizm, demir eksikliği sebebiyle diş lekeleri, kansızlık de ortaya çıkabilir
*Yetişkinlerde görülen sebepsiz karaciğer enzim bozuklukları, anemi, ağız içindeki aftlar, erken görülen kemik erimesi sorunları da çölyak belirtisi olabilmektedir
Tedavisi Nasıl Yapılır?
Ne yazık ama hastalığın bir ilaç tedavisi bulunmamaktadır Kansızlık görülen hastalara demir ve B 12 takviyesi de verilebilmektedir bunun dışında vücutta yetersiz olan besinlerin damardan verilmesi de söz konusu olabilmektedir
Hastalar ömürleri baştan başa rahatsızlık belirtilerini yaşamamak için glütensiz beslenmelidir Oysa, bu hiç de kolay değildir Ülkemizde simit, makarna, ekmek, pide gibi besinlerin ne değin sevildiğini düşünürsek bunun nedenini anlaşılacaktır Bir De glüten adlı bu protein türüne bisküvi ve reçel gibi besinlerin içinde hatta bir takım ilaçların içeriğinde ve rujlarda bile yüz yüze gelmek mümkündür
Tüm bu besinleri ömür boyu yemeden yaşamak şüphesiz şiddet olacaktır Yerinde ve glütensiz perhiz listesi belirlenmeli, yaşam baştan başa dikkatle uygulanmalıdır Diyetten verilecek küçük bir ödün bile geri dönüşü zorlama olan sonuçlara yol açabilir
Alternatif Yiyecekler
*Glütensiz perhiz listelerinde alternatif olarak patates, pirinç, kestane, nohut, fasulye, fındık, soya ve bu ürünlerden elde edilmiş olan nişasta ve unlar bulunmalıdır
*Çölyak hastaları ceviz, kuru üzüm, incir, fındık gibi kuruyemişler ile dinç bir yaşam sürebilirler
*Satın alınacak besinlerde glüten olup olmadığı mutlaka dikkate alınmalıdır Ekmek, poğaça, bisküvi, kek gibi yiyecekler evde glütensiz unlarla hazırlanabilir Artık ülkemizde glütensiz unlar ve perhiz ekmekleri satışı yapılmaktadır
Beslenme Önerileri
*Çölyaklı hastalar yağlı besinlerden, kızartmalardan uzak kalmalıdır
*Hayvansal içerikli katı yağlar kullanılmamalıdır
*Konserve, fast food gıdalardan, baharattan uzak kalınmalıdır
Unutulmamalıdır ancak doğru diyetten imtiyaz verilirse bu rahatsızlık öldürücü olabilmektedir Kaçamak da olsa glüten alımı yutak, bağırsak ya da ağız içi kanserler, kemik erimesi, büyümede önemli gerilik, diyabet gibi önemli sorunlara yol açabilmektedir
*Beslenmeye olduğu kadar yaşam tarzına da dikkat edilmeli, çalışma yaşamdan çıkarılmamalı, tatmin edici uyumalıdır
Litaratür:
medikalakademicomtrcocugunuzuncolyakhastasioldunuzunasilanlarsiniz
onikibilgicombebeklerdecolyakhastaligibelirtileri
comforumthreadsbebekleredikkatcolyakhastaligiglutenenteropatisi11672
annelikbilincicommakalelercocuklardacolyakhastaligihtml
sabahcomtrsaglik20190525colyakhastaliginedirnasiltedaviedilir
sanalhastanecomcolyakhastaliginedirsebepleribelirtileritanisidiyetitedavisiameliyatieriskin
medicaltribunecomtrcontentcolyakhastaligihakkindabilinmesigerekenler