Beslenmede yağların önemi

BESLENMEDE YAĞLARIN KIYMETI

Sıkça duyulan doymuş - doymamış yağların arasındaki fark nedir? Sıhhat açısından üstün özellikler taşıyan yağlar hangileridir? Acep zeytinyağı mucize bir yağ mıdır? Bu yazı ile yağlar hakkında pek çok malumata ulaşmak mümkün. İç organların dış darbelerden korunması, vücut ısısının murakabesi, eklemlerin kayganlığının sağlanması, hormonların imalatı ve yağda eriyen vitaminlerin vücutta emilimi açısından vücut için gerekli olan yağların makul orantılarda alınması gerekir. Gelgelelim azı karar, birçok zarar mütalaası ile yola çıkılmalıdır. Yerküre Sıhhat Örgütü; güç vermelerinin yanı sıra, yağda eriyen vitaminlerin tasarrufu ve elzem (esansiyel) yağ asitlerinin vücuda temini için günlük gücün %25-30’unun yağlardan karşılanması gerektiğini vurgulamaktadır. Bu yağlar vücuda 2 formda alınmaktadır.

1) Besinlerin içerisinde bulunan yağlar

2) Yiyecek hazırlanırken eklenen yağlar.

Et, süt, yoğurt, peynir, yumurta üzere hayvansal kaynaklı besinlerde görünmeyen yağlar mevcuttur. Bu yağlar doymuş yani istenilmeyen yağlar olarak kabul edilmektedir. O nedenle etin görünen yağlarını, tavuk ve hindinin derisini ayırmak; süt, yoğurt ve peynirin yarım yağlı velev yağsız (light) olanlarını tercih etmek daha sağlıklı olacaktır. Tereyağı, margarin, iç yağı, kuyruk yağı, tavuk / hindi derisi, sakatatlar ve şarküteri eserleri (salam, sucuk, pastırma, kavurma, jambon, sosis) de doymuş yağ içerdiğinden; mümkün olduğunca bu besinlerden uzak durmakta yarar vardır. Sağlıklı bireyler tüketim sıklığı ve ölçüsüne dikkat ederek bazen ufak tefek kaçamak yapabilirler.

Buna karşılık sıvıyağlar doymamış yağ asitleri içermektedir. Doymamış yağlar ise berbatın uygunu olarak tanımlanmaktadır. Beşerler ne de olsa sıvıyağ diyerek yemeklere, salatalara yağ eklerken hiç ölçü kabı kullanmamaktadır. Sonuçta katı da olsa likit da olsa 1 gram yağ 9 kkal. güç içermektedir. Halbuki karbonhidrat ve proteinlerin 1 gramı 4 kkal. güç içermektedir. Yağların kuvvet içerikleri çok yüksek olduğundan kullanılan yağ zeytinyağı da olsa mucize bir yağ değildir, çoka kaçmadan ek edilmelidir. Sonuçta yağların çokça tüketilmesi durumunda kişinin vücut yükü artar ve obeziteye bağlı olarak sıhhat dertleri ile karşılaşabilir. Bilindiği üzere zeytinyağı omega - 9 yağ asitleri içermektedir. Ama vücut için omega - 3 ve omega - 6 yağ asitleri de elzem (esansiyel) olarak tanımlanmaktadır ve vücuda besinler yolu ile alınması mecburidir. Yalnızca zeytinyağı tüketmek de ehliyetli değildir.

Önerilen orantılarda omega - 3, 6 ve 9 yağ asitlerini sağlamak ismine; haftada 2 - 3 defa balık yenilmesi, yemeklerde ve salatalarda Kanola yağının kullanılmasıdır. Kanola yağının bulunamadığı durumlarda yağ asidi örüntüsünü Kanola yağına benzetmek ismine karışım yağlar kullanılması tavsiye edilmektedir. Ülkü karışım yağ orantısını sağlamak ismine rastgele bir kap yahut yağdanlığa, 2/3 nispetinde (2 su bardağı) zeytinyağı yahut fındık yağı koyarak, üzerini (1 su bardağı) mısırözü / ayçiçek yahut soya yağı ile tamamlanabilir. Elde edilen karışım yağ tüm yemeklerde ve salatalarda kullanılabilir. Önerilen; 1 kg zerzevat yemeğinde 2 yemek kaşığı, salatalarda ise kişi başı 1 tatlı kaşığı sıvıyağ eklenmesidir.

Endüstride kullanılan katı margarinlerde kalp - damar sıhhati açısından son kademe zararlı olan trans yağ asitleri ve kolesterolü artırıcı tesirler bulunurken; sıvıyağlarda kolesterol bulunmadığı üzere kan lipitleri üzerinde olumlu tesirler sağlamaktadır.

Bunun yanında sıvıyağlar için belirtilen istikrar korunur ise;

Dimağ hücrelerinin gelişimi,

Kan kolesterol seviyesinin korunması,

Hipertansiyonun önlenmesi,

HDL (iyi) kolesterol düşüşünün önlenmesi,

Trigliserit seviyesinin korunması,

İnsülin direncinin azalması,

İltihabi rahatsızlıklarda yararlı tesirler görülmesi,

Görme ve kanın pıhtılaşması ile ilgili kıymetli sonuçlar elde edilebilir.