Beyin- Beyin Hastalıkları

Beyin Hastalıkları nelerdir
Beyin Hastalıkları hakkında bilgi

Beyin Beyin Hastalıkları

Kafatasının içinde, beyin zarlarıyla örtülmüş, beyazımtırak ve yumuşakça bir kitle durumundaki asap organı Duyum ve bilinç merkezini oluşturan beyin, insanları hayvanlardan ayıran en manâlı organdır Bu bakımdan insan beyni hayvanlarda görülmeyen bilinç, söylev, sevinç, endişe gibi olayları da bir merkezdir Dış dünya ile olan maddi ve manevi bütün ilişkiler, duyular aracılığı ile beyne iletilir, orada değerlendirilir ve vücudun zorunlu tepkiyi göstermesi ayarlanır Gri ve beyaz hücrelerden oluşan beyin, kafatasının ardındaki yer alan bir delikle omuriliğe bağlanır Beyin ve omurilik, üç katlı koruyucu zarla (meninks) sarılıdır Beyne en yakın olan iç zar ile orta zar aralarında beyin sıvısı denilen bir akıcı bulunur Anatomik yapıdan beyin, beyin yarıküreleri, orta beyin, beyincik ve beyin sapından oluşur Beyin yarıküreleri de “lop denilen dört kısma ayrılmıştır Loplar, alın (frontal), tabi (parietal), şakak(temporal) ve artkafa (oksipital) diye adlandırılır Hem loplar “girus kıvrımlara ayrılır Loplarda duyu organları aracılığıyla alınan duyuların yorumlanması (çiçek kokusu ile yemek kokusunun ayırt edilmesi gibi) ve kaslara hareket sağlayıcı uyarıcıların yapılması gerçekleşir (yazı yazmak için el ve parmaklara zorunlu uyarıların verilmesi gibi) Beyin sanki kürelerinin üstünde beyin kabuğu (korteks) denilen gri hücrelerden oluşmuş, kıvrımlı bir kısım vardır Beyin kabuğunun iç tarafı beyaz sinir liflerinden oluşmuş, çok yoğun bir tabakayla kaplıdır Asap lifleri asap hücreleriyle beyin hücreleri arasındaki bağlantıyı kurarlar Beyin kabuğunda duyularla ilgili belirtilen görevleri üstlenmiş bölgeler vardır; sözgelimi görme merkezi artkafa lobunun kabuğundadır Organlardan işlevleri artı ve aklıselim olanlar için, beyin kabuğunda daha geniş bir bölge ayrılmıştır Bu bakımdan beyin kabuğunda en geniş bölge el ve dudak hareketlerine uyaran bölgelerdir Orta beyin, Varol köprüsüyle beyinciğin bağlantısını sağlar Beyincik, vücudun dengesini, kasların gerilmesini ve kaslar aralarında uyumun sağlanmasını denetler Beyin sapı denen omurilik soğancığında (bulbus) beyinden gelen sinirler omuriliğe geçerken yön değiştirirler; sağ yarıküreden gelen sinirler vücudun sol tarafını, sol yarıküreden gelenler de sağ tarafını denetler Soğancıkta omurilikten gelen uyarılar alınır, ayrıca sindirim, solunum, dolaşım sistemlerine komutlar verilerek teftiş yapılır Beyinde, gelen uyarıların bölüştürme merkezi olarak çalışan “talamus ile, iç organların dış tepkilere tarafından çalışmasını ayarlayan, acıkma, susama duyularını harekete geçiren “hipotalamus merkezleri vardır Beynin çalışması, milyonlarca kablo görevi yapan sinir lifinin haber götürüp direktif taşıdığı, çok karmaşık bir telefon santralı gibidir Bu kablolar aralarında gerekli bağlantılar tekrar on binlerce minik bağlantı merkezlerinde yapılır Sinir lifleri aralarında elektrik akımı aracılığı ile haberleşme sağlandığı birincil kere İtalyan hekimi L Galvani göre bulunmuştur Beynin oksijen ihtiyacı epeyce fazladır Vücut ağırlığının %2 ’sini kaplayan beyin, vücuda giren oksijenin %25 ’ini kullanır Bu bakımdan beyne kan götüren ve getiren damarlar, diğer organlardakine göre, sayı bakımından daha fazla ve daha geniştir Adi boyutlardaki erişkin bir insanın beyin ağırlığı 15001600 gr ’dır gövde ağırlığına kadar insan beyni 150 oranında iken, en gelişmiş memelilerde bu oran 1100 ’ü bulur

Beyin Hastalıkları:

Beyinde görülen kanamalar,urlar, iltihaplanmalar vb dağıtılmış hastalıklardır En önemli organ olan beyinde görülen dağıtılmış hastalıkların vücudun diğer bir yerinde kayda değer bozukluk yaratma olasılığı yüksektir Kızamık, tifo, zatürree gibi hastalıklar esnasında, ya da göz, iltihaplanmalarında mikroplar beyne yayılarak beynin iltihaplanmasına yol açabilirler, buna beyin iltihabı (ansefalit) denir Ansefalit, ölümle, psikolojik yetersizliklerle veya felçlerle sonuçlanabilir Kılcal damarların sertleşmesinden doğan beyin kanamaları daha fazla yaşlılarda görülür Şiddetli kanamalarda koma durumu, felç veya ölüm görülebilir Kan dolaşım sistemine katılan bir kan pıhtısı beyinde tıkanmaya niçin olur, buna beyin ambolisi denir ve sonucunda felç görülür Beyin damarlarının iç yüzeylerinin kanser vb gibi hastalıklarla bozulmasından nedeniyle tıkanmalar da olabilir, buna beyin trombozu adı verilir Dağıtılmış nedenlerle beyin dokusunda veya beyin zarında urlar ortaya çıkarak, bulundukları yere ve niçin oldukları rahatsızlıklara göre değişik belirtiler gösterirler Hareketlerde görme, işitme gibi duyularda bozukluklar, baş ağrısı gibi belirtiler yapan urlar başlıca ameliyatla alınır Daha fazla minik yaşlarda beyine, beyinomurilik suyunun birikmesinden ileri gelen “hidrosefali görülür Nedeni, beyinomurilik sıvısının beyinden akmasını karşılayan yollardan birinin tıkanmasıdır Düşme, çarpma, dövme gibi olaylar sonucu beyin sarsıntıları, ezilme, yaralanma ve beyin patlaması görülür Kimi us hastalıkları ilk elden beynin yapısıyla ilgili değilse de, psikoz tipi hastalıklar beynin iyi çalışmaması sonucu ortaya çıkar bellek yitimi (bellek yitimi) gibi hastalıklarsa beyin zedelenmesiyle ilgilidir Bu bakımdan birçok us hastalığı son zamanlarda beyin cerrahisiyle iyileştirilmektedir

Beyin İltihabı (Anseptik Menenjit)

Merkezi sinir sisteminin virüslerden ileri gelen hastalıklarına ansefalit adı verilir Şiddetli baş ağrısı, ense sertliği ve ateş gibi belirtilerle başlar Bu hastalığa kabakulak, herpes simplex, enfluenza, enfeksiyoz karaciğer iltihabı ve enfeksiyoz mononükleoz gibi virüsler neden olurlar Kuduz virüsünün niçin olduğu ansefalit ise öldürücüdür Bu hastalığa, bakteriye rastlanmadığı göz önünde tutularak, cerahatli menenjitten parçalamak için aseptik menenjit adı da verilir Teşhis için alınan beyin omurilik sıvısında, dekstroz, adi hücreler yani lenfositler ve albüminin artmış olduğu görülür

Lenfositler fazla arttığı için lenfositik koriomenenjit adı bahşedilen bir viral menenjit tipi daha vardır ki, grip gibi, salgın olarak görülür Bu gibi vakalarda baş ağrısı, ateş, ense sertliği gibi menenjit belirtileri hafif olarak vardır Rahatsızlık çoğunlukla 12 haftada semptomatik tedavi ile iyileşir

Tedavide antiviral ve ağrı kesici, alev düşürücü ilaçlar kullanılır Komada gibi baygın yatan hastalar hastanede bakıma alınır, kas kasılmaları şeklinde görülen konvülsiyonların hastaya zarar vermemesine çalışılır

Beyin Kanaması

Serebral Hemoraji, İnme:

Beyin fonksiyonlarının pat diye bozulmasına beyin inmesi ya da felç denir Bu bozulmaya neden olan olaylar beyin kanaması, beyin trombozu ya da ambolisi gibi üç şekilde meydana gelebilir

Beyin Kanaması (Serebral Hemoraji)

Damar sertliği ve kan basıncı yüksekliği bulunan 50 yaşın üstündeki kimselerde birden bilinç kaybı ve inme biçiminde yarım felç (hemipleji) görülürse beyinde bir tıkanmanın ya da kanamanın meydana geldiği düşünülmelidir Bilinç kaybı birkaç dakikada tamamlanır ve hasta olduğu yere yığılır kalır bu nedenle hastalığa, inme (ictus apoplecticus) adı da verilmiştir Genelde bu anda yüz kırmızı bir renk almış ve ağız çarpılmıştır Gözler, kanamanın olduğu beyin tarafa dürüst ağız ise sağlam tarafa kaymıştır Ayak tabanının bir iğneyle çizilmesi suretiyle aranan tepki de felçli tarafta üçgenin taban olmayan kenarı baş parmağı yukarı kalkar (Babinski tepkisi müspet), diz kapağı (patella) tepkisi kaybolmuştur Hasta fazla defa idrarını, hatta dışkısını kaçırır Beyinomurilik sıvısı kanlı olabilir Bir iki gün içinde ateş yükselmeye başlar, 40 derecenin üzerine çıkabilir

Beyin Trombozu (Serebral Tromboz)

Arteriosklerozlu yani damar sertliği olan kimselerde çok defa uyurken gece başlar Hasta idrar etmek için tuvalete giderken yere düşer, bilinç kaybı yoktur Ağır vakalarda bilinç sonradan bulanıklaşır ve hasta komaya girer Beynin geçici trombotik daralması önce kol ve ayakları zaman zaman uyuşması, hitabe bozukluğu (dizartri) gibi damar kısalması şikayetleriyle başlar Bunlar geçici iskemik ataklar yani beynin ara sıra solgun kalma belirtileridir Sol hemiplejilerde çoğunlukla konuşma normaldir, sağ hemiplejilerde konuşamama yani afazi vardır İskemik hamle geçirenlerde trombositlerin toplanmasını önleyici ilaçlar (aspirin) ve pıhtılaşmayı önleyici antikoagulan ilaçlar (coumadin) yarar sağlar

Beyin Ambolisi (Serebral Amboli)

Her yaşta görülür Hemipleji ve bilinç kaybı pat diye genç bir kimsede meydana gelirse önce beyin ambolisi düşünülür Yürek hastalarında daha çok görülen bu durum, kan pıhtılaşmasına karşı gelen ilaçlarla (Heparin) tedavi edilebilir Amboliyi deva olan ilaç beyin kanamasında ise ayrıntılarıyla zararlıdır Bu yüzden hem teşhis yapmadan tedaviye başlamak dürüst olmaz Felçli olarak yatan hastaların, beslenmesi, bakımı ve iyileştirilmesi (rehabilitasyonu) doktorun planladığı şekilde yürütülmeli, idmanlar, masajlar ihmalkârlık edilmemelidir

Beyin Travması

Beyin Sarsıntısı, Komosyo:

Kafatasının sarsılması ya da kırılması sonucu içindeki beyin dokusunun zedelenmesine beyin travması (concussion) denir Ulaşım araçlarını sayılarının süratlerinin gitgide artmış olması, günümüzde trafik kazalarını, insanlara öteki hastalık nedenlerinden daha pozitif hasar verici bir duruma yükselmiştir

Baş kemiklerinin çatlaması veya kırılması, beyin zarlarında ve damarlarında yırtılmaya, beyin kanmasına niçin olabilir Bazı baş travmalarında kemiklerde kırılma ve damarlarda kanama olmadan da beyin dokusunda bir sarsıntı meydana gelebilir Kafaiçi basınç değişmesi sonucu sinir hücrelerinin ani olarak elektriksel boşalmaya uğraması ile insanda bilinç kaybı meydana gelir bU alıcı beyin sarsıntılarını tıp dilinde komosyo (commotio cerebri) adı verilir Bilinç kaybı kısa sürer, sonra baş ağrısı, baş dönmesi, uykusuzluk, asabiyet gibi belirtiler ortaya çıkar bu arada bellek yitimi denen bellek kayıpları görülebilir Daha şiddetli darbeler beyin kontüzyonu denen durumu meydana getirir Beyin kontüzyonu geçiren kimselerde konuşamama (afazi), koku almama (anosmi), yarım görme (hemianopsi) ve felç (hemipleji) gibi belirtiler ortaya çıkar Kafa travması geçiren bazı kimselerde daha sonraları epilepsi nöbetleri (Jackson epilepsisi) gelişebilir Beyin sarsıntısı yani komosyo geçiren bir kimsenin bilinci yerine geldikten bir süre sonradan uyuklama hali ile bilincinin her yerde bulunması halinde beyinde kanama sonucu bir hematom meydana geldiği düşünülmelidir bu vesileyle nabız yavaşlaması, kusma, baş ağrısı ve kanama bölgesine bağlı olarak felçlerin meydana gelmesi, kanamanın varlığını ispatlayan belirtilerdir

Başlangıçta semptom vermeyen hematomlar, devamlı küçük kanamalarla ve beyinomurilik sıvısından su çekme sonucu büyüyebilir ve zamanla bir beyin uru gibi kafaiçi basıncını arttırarak semptom verebilir Kanama beyin zarları arasında olduğu süre ense sertliği, ateş yükselmesi ve bilincin kapanması gibi belirtiler görülür Beyinomurilik sıvısında kan bulunması ile tanı konur

Beyin sarsıntısı geçiren kimse en düşük 24 saat denetleme altında tutulmalıdır Şok hali varsa serum ve kan transfüzyonları ile düzeltilmeye ve sinir hastalıkları uzmanı göre tetkik edilerek teşhis konmaya çalışılır bu arada enfeksiyonlara karşısında antibiyotikler, beyin ödemine karşısında hipertonik solüsyonlar damardan verilir Kanamayı önlemek üzere kan durdurucu yani hemostatik ilaçlar kullanılabilir

Bilinci kapalı olan hastalar mide tüpü ile beslenirler ve idrar birikmesini önlemek için mesaneye sürekli bir sonda bırakılır Kafatası kırıklarında ivedi cerrahi tedavi, ama beyne baskı yapan açık çöküntü kırıklarında yapılır Beyin zarlarının iç kısmında çoğalan subdural hematomlar ya da kafatası kemiğinin altında ekstradural hematom biçiminde biriken kan toplanmaları bazı vakalarda ameliyat ile boşaltılarak hastanın hayatının kurtarılması muhtemel olabilmektedir

Beyin Tümörleri

Kafa boşluğunda beynin dağıtılmış bölümlerinde çoğalan urlara beyin tümörleri denir Kafa içinde basınç artmasına ve beyin ödemine ast olarak baş ağrıları, baş dönmesi (vertigo), kusma, konvülsiyon gibi genel belirtilerle kendini belirlenmiş eder

Beynin ön kısmında yani frontallobda oluşan urlarda ruhsal bozuklukların ve şahsiyet değişikliklerinin görülmesi karakteristiktir Önceleri durgunluk, hafıza kaybı, sonra fazla sinirlilik ve psişik bozukluklar meydana gelir Bir Takım tümörler beyin zarında yerel iritasyona tabi olarak Jackson tipi epilepsiye niçin olabilirler

Tümörün tuttuğu beyin merkezlerine tarafından, parietal bölgedekiler hitabe bozuklukları (konuşma yitimi), oksipital bölgedeki tümörler hemianopsi biçiminde görme bozuklukları, koku, işitme ve görme halüsinasyonları, minik veya büyük görme (mikroskopi veya makroskopi) gibi belirtiler meydana getirirler

Baş dönmesi kulak çınlaması ve ilerleyici işitme kaybı ile beraber oluşan Menier sendromu beyin tümörlerinin tipik bir lokalizasyonu sonucu meydana gelir

Beyin dokusundan çıkan urlara gliom denir, erken belirti verirler Beyin zarlarından oluşan urlar yani meningiomlar beyne basınç yaparak, kendilerini gösterirler, beyin dokusuna yayılmazlar Sinirlerden kaynaklanan urlar ise nörinom adını alırlar Ayrıca beyin damarlarının urlaşması ile meydana gelen hemangiomlar ya da farklı alanlara yönlendirilmiş dokulardan oluşan mikst urlar da vardır Bazı hastalıkların niçin olduğu sifiloma, tüberkiloma ve aktinomikoma gibi urlar da kafa içinde görülen diğer urlardır

Bütün bu tümörlerin müşterek belirtileri kafa içi basıncının artmasına tabi olarak baş ağrısı şeklinde başlar Birden başlayan sancı ara sıra birkaç dakika, ara sıra 12 saat sürüp geçer Öksürük, ıkıntı, bağırma, baş hareketleri gibi nedenlerle başlayan ağrılarda vardır Bulantısız kusmalar, nabız yavaşlaması, görme bozuklukları, ruhsal değişmeler bulunabilir

Tümörlerin motor alanları tutması halinde bazı reflekslerin kaybolması, bir takım reflekslerin arması biçiminde görülür, hatta felçler meydana gelebilir Hipofizin eozinofil hücrelerinden çıkan adenom biçiminde urlar gençlerde jigantizm denen devliğe, yetişkinlerde akromegali sendromuna yol açarlar Bazofil hücrelerin adenomu Cushing hastalığına yani kan basıncı yüksekliği, şişmanlık, kıllanma gibi belirtilere sebep olur Hipofizin kromofob hücrelerinin adenomu ise hipopituitarizm sendromu yaparlar Fröchlich sendromu da denen bu hastalık erkeklerde seksüel isteksizlik ve sekonder seks karakterlerinde gerilme ve kılların dökülmesi gibi belirtiler meydana getirir

Ayrıca başka organlarda meydana gelen habis urların, örneğin akciğer, meme, deri, bağırsak ve böbrek kanserlerinin (Hipernefrom) metastazları da beyinde yerleşir Beyin tümörlerinin bazıları beyin cerrahları göre ameliyatla çare edilebilmekte, bazılarına ise fakat sitostatik ilaçlar (BCNU,CCNU), kortikosteroidler ya da radyasyon tedavisi uygulanabilmektedir
Beyin urları kan muayenesi, beyinomurilik sıvısının muayenesi, göz dibi muayenesi ve röntgen muayenesi gibi tezgâhtar tetkik yöntemleriyle ve asap hastalıkları uzmanı doktorların nörolojik muayenesiyle tanı edilirler Bazı hastaların göz dibi muayenelinde papilla ödemi vardır Keza serebral arteriografi (anjiografi), elektroansefalografi yani beyin elektrosu, radiozizotop tetkikler (sintigrafi), ultrason, ventrikülografi, tomografi, termografi gibi daha özel muayene ve tanı metotları kullanılmaktadır

Alıntı;Mustafa Sezgin *