Beyin haritalaması ile unutkanlığın nedeni anlaşılabiliyor

Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Barış Metin, beyin hastalıklarının erken teşhisinde kullanılan beyin check up'ına ait bilgi verdi.

Beyin check up'ın hastaların kendi talepleri üzerine olduğu üzere uzman hekimin önerisi üzerine de gerçekleştirildiğini kaydeden Prof. Dr. Barış Metin, "Hastalarımızdan sıklıkla 'Benim beynimde bir sorun var mı? Beyin işlevlerimi bir gözden geçirmek istiyorum', 'Ailemde bir bunama var, sanki ben de bunar mıyım?', 'Çok unutkanım. Sanki bunun altında öteki bir hastalık mı yatıyor?' üzere kuşku ve şikâyetlerle bizden çeşitli beyin işlevlerini ölçmemiz isteniyor. Buna halk ortasında beyin check up'ı deniyor.” dedi.

Beyin check up'ının bir dizi tetkikten oluştuğunu kaydeden Prof. Dr. Barış Metin, "Beyin check up'ı hastaların beyin sıhhatini ölçmek için kullanılıyor. Aslında şu anda rastgele bir sorunu olmayan lakin hastanın ilerde kıymetli bir hastalığa yakalanma risk olabilir mi diye görmek için yaptığımız birtakım tetkiklerden oluyor.” diye konuştu.



Bunama riski MR ile görüntülenebiliyor

Beyin check up'ta MR, elektroensografi, nöropsikolojik testler üzere bir dizi tetkik uygulandığını kaydeden Prof. Dr. Barış Metin, "Beyin görüntüleme metotlarından MR yapılabiliyor. MR bize ne veriyor? Örneğin bunaması olduğundan şüphelendiğimiz bir hastamız var. Ailesinde de bunama var. Kendisi de biraz unutkan olduğunu söylüyor. Bu hastamızın beyin MR'ını yaptığımız vakit şayet beyinde çok da önemli olmayan fakat erken devirde küçülme, kimi bölgelerde hacim kaybı kelam mevzusuysa ki biz bu MR'a baktığımız vakit bunu görebiliyoruz. Bu türlü bir durum varsa erken devirde daha hastada bunama olmadan tedbir alabiliyoruz.” dedi.

Unutkanlığı olan bireylere kimi testler uygulayarak bunun nedenlerinin ortaya çıkarılabildiğini kaydeden Prof. Dr. Barış Metin, "Unutkanlığın bir dikkat bozukluğuna mı bağlı olduğu, yoksa bir Alzheimer hastalığına bağlı bellek bozukluğuna mı bağlı olduğu beyin haritalaması yardımıyla birçok olayda birden fazla vakit gösterilebiliyor.” diye konuştu.

Prof. Dr. Barış Metin, ayrıyeten nöropsikolojik testler unutkanlığın ya da bilişsel fonksiyon kaybının hangi evrede olduğunun ve ilerleme riskinin olup olmadığının anlaşılabildiğini kaydetti.



Beyin check up'ı kimler yaptırmalı?

Bilhassa muhakkak bir yaşın üzerindeki şahısların, bilhassa 60 yaş üzerindeki bireylerin rastgele bir yakınması olmasa bile bu tip check up'ları 5 yılda bir yaptırmalarını öneren Prof. Dr. Barış Metin, "Çünkü bunama, beyinde çok sinsi ilerleyen bir hastalık. Hasta bunu fark etmeden evvel bunamalar önemli bir biçimde beyinde harabiyete neden olabiliyor. Bunları erkenden tespit edebilmek için 5 yılda bir beyin check up yaptırmak gerekiyor.” diye konuştu.

İleri yaşın yanı sıra beyin check up'ı daha sık ve daha erken yaptırması gereken hastaların da olabildiğini kaydeden Prof. Dr. Barış Metin, "Örneğin 55 yaşında bir hastamız var. Kendisinin hafif unutkanlığı var. Ailesinde annesi ve babasında bunama görülmüş. Bu hastamıza bu türlü bir tetkik dizisini MR, nöropsikolojik testlerden oluşan testler yaptırmasını öneririm zira bu tetkiklerde erken devir bunama bulgusu varsa bu hastamız erken periyot birtakım teşebbüslerden, hayat biçimi değişikliklerinden, çeşitli nörolojik ve psikiyatrik ilaç tedavilerinden yarar görebilir." dedi.

Ailesinde birden fazla bunama hastası olan, birinci derece ve ikinci derece yakınlarında varsa ailevi bunama yapan mutasyonlar olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Barış Metin, bunları tespit etmek için genetik testler de istenebileceğini söyledi.

Yalnızca yaşlı hastaların değil kimi vakit genç hastalarında da beyin sağlıklarıyla ilgili önemli telaşlar olabildiğini, bu bireylerin de çeşitli beyin tetkikleri dizisinden yararlanabildiğini kaydeden Prof. Dr. Barış Metin, şunları söyledi:

"Örneğin kişi çok önemli gerilim altındadır. Buna bağlı önemli bir yıpranmışlık durumu vardır. Ancak bu durum çeşitli müphem şikâyetlerle kendini gösterebilir. Ne kadar gerilim altında olduğunu çok fark etmeyebilir. Bu beyin check up'ını yaptığımızda kişinin ne kadar önemli bir yük altında olduğunu, ne kadar yıprandığını görebiliyoruz. Bu yüzden genç hastalar performansını yeteri kadar kullanamadığını düşündüğünde, bir ölçü unutkanlığı olduğunu düşünen genç hastalarımızda maruz kaldığı gerilim seviyesinin ona tesirini görmek için ya da öbür bir beyin hastalığı olup olmadığını anlamak için beyin check up'ı yaptırılabilir. Genç hastaların bunu yaşlılar üzere rutin değil de çeşitli telaşlar ve performans düşüklüğü ortaya çıktığında yapılması gerektiğini söyleyebiliriz. Yaşlı hastalarda daha nizamlı aralıklarla hiçbir şikayeti olmadığında dahi 5 yılda bir bu tetkikleri yaptırmasını öneririm.”

Beyin check up'ı bilimsel ve farklı branşlardaki uzman bir takım ile uygulanıyor. Test sonuçları çok boyutlu olarak bedellendiriliyor ve sonrasında da bireye özel bir tedavi programı ile problemlere tahliller üretiliyor. Beyin check up'ında beynin zihinsel faaliyetleri ve performansı bedellendiriliyor. Bilgisayarlı EEG aygıtlarıyla beynin sağlıklı çalışıp çalışmadığı denetim ediliyor. Hafıza ve dikkat ölçmeye yarayan testlerle işlev bozuklukları ortaya çıkarılıyor. Beyin check up'ında bilgisayarlı EEG (CEEG) aygıtıyla beyin işlevleri izleniyor ve beyin haritası çıkarılıyor. Ayrıyeten tekrar bilgisayar yardımıyla hafıza ve dikkat ölçmeye yönelik kognitif testler uygulanıyor.