Bilim Felsefesi Nedir ?

Felsefenin alt disiplini olan bilim felsefesinin konusu, soruları, bilime olan yaklaşımlar bilim felsefesi olarak ele alınmaktadır Bilimin ortaya çıkışına baktığımızda Antik Yunan’da ilk olarak felsefenin ortaya çıktığını hatta bu dönemde filozofların bir çoğunun bilimle ilgili çalışmalar da yaptığı görülmektedir
Zamanla bilim ve felsefenin yollarını ayırması bilimin deney ve gözleme dayalı, daha nesnel ve kesin cevaplar araması bilimin yeni bir alan haline gelmesini de olanaklı kılmıştır
Bilim felsefesi ise, bilimsel çalışmaları, bilimin ne olduğu ve bilimsel yöntemin güvenirliğini, bilimin amaçları ve işlevlerini eleştiren, akla ve mantığa dayalı açıklamalar yapan bir disiplindir
Özellikle pozitivizmin (olguculuk) gelişmesi bilimin daha farklı bir önem kazandığını göstermektedir
Bilim ve Felsefenin Farkları:
Bilim tikel felsefe ise tümeldir
Bilim nesnel (objektif), felsefe ise öznel (subjektiftir)
Bilim kesinlik içerir felsefe ise sorgulamaya dayalıdır Bilim deney ve gözleme dayalı iken felsefe akıl ve mantık ilkelerine dayalıdır
Bilim birimli ilerler felsefe ise yığılarak ilerler
Bilim ve felsefe bu kadar farklı iken bilim felsefesi tıpkı ikisinin harmanlanması gibi bilimin verilerini sorgulayarak, yeni bir perspektif kazandırmaya yöneliktir
Bilim Felsefesinin Temel Soruları Nelerdir?
Bilim Felsefesinin Temel Kavramları:
Paradigma: Bilim adamlarının ortak oluşturduğu yargılar doğrultusunda çalışmalara yön veren teoridir
Teori: Doğruluğu kanıtlanmış olan olgulardır Kuram ile aynı anlamda kullanılır
Doğrulanabilirlik: Yargının nesnesine uygunluğu ya da ortaya atılan yargının yeni olgularla açıklanmasıdır
Yanlışlanabilirlik: Yargının aksinin ispat edilmesi ya da nesnesiyle çelişmesidir
Tümevarım: Parçadan bütüne ya da tikelden tümele yani tek olandan genel olana yönelik varılan sonuçlar, çıkarımlardır
Tümdengelim: Genel olandan özel olana, bütünden parçaya yapılan araştırma bulgusu ya da sonuçlardır
Öndeyiş: Bilimsel çalışmanın sonuçlarına yönelik olarak sunulan tahminler
Bilimsel Yöntemler Nelerdir?
Gözlem,
Varsayım,
Kuram,
Deney birer bilimsel yöntemdir
BİLİM FELSEFESİNDE BİLİME FARKLI YAKLAŞIMLAR
1 Ürün Olarak Bilim
Bilimsel çalışmaların sonucunda ortaya çıkan ve artık bitmiş olan bilgilerdir Ürün olarak bilim artık aktif değil, durağandır Burada artık bilgilerin doğruluğu sınanabilir ve anlamlı ya da anlamsız olarak değerlendirilebilir
Elde edilen veriler herkes için geçerli nesnel verilerdir
Asıl amaç felsefedeki gereksiz söylemlerin ortadan kaldırılmasıdır
Bilim kesinlik içerir
Asıl benimsenmesi gereken yöntem tümevarım yöntemidir
Bilimler farklı amaçlar için hizmet verse de birbirine indirgenebilirler
Temsilcileri: H Reichenbach, Carnap ve Hempel’dir
2 Etkinlik Olarak Bilim
Bilimin bitmediğini ve sürekli yeniliklere açık olduğunu, her bilimsel verinin değişebileceği ve geliştirilebileceğini savunurlar Bilim adamlarının ortaya koyduğu bir ürün olarak kabul ederler Bu nedenle bilimsel verileri anlamak için aynı zamanda bilim adamlarının da yaşadığı koşulları bilmemiz gerekmektedir
Bilimde nesnellik ne kadar ön planda olsa da bilim adamlarının yaşadığı çağdan bağımsız olmaları beklenemez, çalışmalarında bir noktada etkili olur Bu anlamda bilim tamamen nesneldir görüşünü etkinlik olarak bilimi kabul edenler benimsemez
Bilmsel verilerin doğrulanabilirliği ya da yanlışlanabilirliğinin tek ölçütü deney olmamalıdır Yaşanılan çağın etkisi de oldukça fazladır
Bilmdeki ilerleme devrimsel bir şekildedir
Temsilcileri: Popper, SToulmin, Thomas Kuhn’dur
Bilimin Değeri
Bilim felsefesinin de temel sorularından biri bilimin işlevi ve amacının ne olduğudur Bilim pratik, entellüktüel, ahlaksal olmak üzere 3 temel fonksiyonu bulunmaktadır
Patik değeri; bilimsel verilerin gündelik yaşamda da kullanılabilir olduğunu gösterir Örneğin bilimsel veriler teknik bilgi ile birleşerek günümüzdeki teknolojik ürünlerin oluşmasına olanak sağlar
Entelektüel değeri; insan doğası gereği merak eder Felsefenin de ortaya çıkış noktası bilme arzusudur Bilimler merakla başlar ve araştırma sonucunda veriler elde edilir
Ahlaksal değeri; bilim kulaktan dolma, bilgiler yerine daha objektif, kesin ve kanıtlanır bilgiler içerir Bu nedenle bilimin ahlaki değeri vardır Bilimler sayesinde, birey yeni bir perspektif daha sistemli ve tutarlı yargılarda bulunma yetisine sahip olabilir