Bir Sosisli Sandviçin, Sizi Ölüme 36 Dakika Yaklaştırdığını Biliyor musunuz

Hayatta sosisli sandviç yemekten daha kolay çok az zevk vardır. Olağan ki bunun en sağlıklı seçenek olmadığını biliyor olsak da, yemekten vazgeçmenin pek kolay olmadığı kesin. Pekala farklı bir ölçüt kullanarak, tek bir sosisli sandviçin sizi mevte tam olarak 36 dakika daha yaklaştıracağını söylesek bu durum fikrinizi değiştirmeye yardımcı olur mu?

Bu müddet rastgele seçilmiş bir süre değil; geçtiğimiz hafta Nature Food mecmuasında yayınlanan bir araştırmadan geliyor. Araştırmacılar, 5.853 gıdayı hesaplamalarına tabi tutarak hem insan sıhhati hem de etraf üzerindeki tesirlerine nazaran sıraladı. Sosisli sandviçler tahlilin bir zayiatı olsa da, uygun haberler de var: Müellifler, diyetinizde yalnızca küçük değişikliklerle hem sıhhatiniz hem de karbon ayak iziniz üzerinde büyük bir tesir yaratabileceğinizi söylüyor.

The Conversation ile konuşan araştırmanın müellifleri Olivier Jolliet ve Katerina Stylianou "Tam tahıllar, meyveler, sebzeler, kabuklu yemişler, baklagiller ve muhakkak deniz eserlerinden oluşan çeşitli bir karışım için günlük sığır eti ve işlenmiş et alımının sırf yüzde 10'unu ikame etmek, ABD'li bir tüketicinin diyetinin karbon ayak izini ortalama olarak üçte bir oranında azaltabilir ve günlük olarak 48 sağlıklı dakika daha kazanmalarını sağlayabilir" diyor ve ekliyor: "Bu, böylesine hudutlu bir diyet değişikliği için değerli bir gelişme."

Araştırmada öncelikli olarak yiyeceklerin sıhhat puanı hesaplandı. Bu hesaplama için araştırmacılar, daha evvel beslenme uzmanı ve ortak muharrir Victor Fulgoni III ile birlikte geliştirdikleri Health Nutritional Index (Sağlık Besin Endeksi) isimli bir beslenme endeksi kullandılar. Bu, Global Hastalık Yükü (GBD) ismi verilen büyük bir epidemiyolojik çalışmadan elde edilen bilgiler kullanılarak geliştirildi. Bu "büyük" GBD çalışması, dünyadaki her ülkeden otuz yıldan fazla bilgiyi kapsıyordu. Bu bilgi ile GBD, 15 diyet faktörü dahil olmak üzere çeşitli sıhhat, ömür stili ve çevresel faktörlerin yaygınlığını değil, tıpkı vakitte bunların neden olduğu göreli ziyanı da ölçüyor.

Takım, bu bilgi zenginliğini kullanarak binlerce besinin sıhhat yükünün (veya faydasının) dakikalara dönüşümünü hesapladı. Örneğin, bir sosisli sandviçin 36 dakikalık ömür kaybına denk gelirken, bir porsiyon salatalık ömür sürenize yaklaşık on dakika ekleyebilir.

Lakin bu, yapılan tahlilin sonu değildi ve grup çevresel konuları da araştırmaya dahil etmek istedi. Besinlerin üretim, sürece, hazırlama, tüketim, atık, su kullanımı üzere şeylerin ömür döngüsü üzerindeki tesirini ve ayrıyeten kirlilik üzere şeylerin insan sıhhati üzerindeki tesirini ölçen IMPACT World+ isimli bir formül kullandılar. Araştırmacılar, çeşitli yiyecekleri kıymetlendirmek ve buna nazaran sıralamak için toplamda 18 çevresel gösterge kullandı.

Son olarak, araştırmacılar bu iki ölçümü birleştirerek onları üç renk bölgesine ayırdılar: Kırmızı, sarı ve yeşil. Tıpkı bir trafik ışığı üzere, bu tanımlamalar "dur" (yüksek çevresel ve beslenme yüklerine sahip olan işlenmiş et gibi), "dikkatli ilerleyin" (bir örnek: çok düşük karbon ayak izine sahip ve pratik olarak hiçbir istikamette besin tesiri olmayan jelibon ayıcıklar) ve "serbest" (fındıklar, meyveler, tarlada yetişen sebzeler, baklagiller, kepekli tahıllar ve birtakım deniz ürünleri) kodları olarak tanımlanabilir.

Grup, bulgularının, etraf şuuruna sahip ve sağlıklı beslenmenin ekseriyetle ya daima ya hiç sorunu olarak görülen algıya biraz nüans ekleyebileceğini umuyor. Vegan seçenekler tahlilde "genel olarak daha güzel performans gösterirken", diyetinizi büsbütün değiştirmek tek seçenek değil.

Müellifler, "Evvelki çalışmalar, bulgularını ekseriyetle bitki ve hayvan temelli besinler tartışmasına indirgemişti" dedi ve ekledi: "[Ama] hem bitki bazlı hem de hayvan bazlı besinlerde kıymetli farklılıklar var."