Bitkilerin Özellikleri ve Şifaları

A

Acıbakla: ( Lupine Lupin Lupine) 10 100 cm yüksekliginde, sik tüylü, bir yıllık tümör Yapraklar el seklinde parçali, uzun sapli, 59 yaprakçiklidir Çiçekleri dik salkim durumunda, beyaz ya da mavimtırak renkli, çiçek taç yapragi kelebek seklindedir Yahudi baklasi diye de taninir

Türkiye'de yetistigi yerler: Akdeniz bölgesi, Bursa, Antalya ve Konya çevreleridir

Memleketimizde üç türü bulunmaktadir

Beyaz yahudi baklasi: Beyaz çiçeklidir 120 cm kadar yükseklikte, bir yillik bir bitkidir

Sari çiçekli yahudi baklasi: Vatani, Orta ve Güney Avrupa'dir

Mavi çiçekli yahudi baklasi: Vatani, Akdeniz çevresi memleketleridir


Acıçigdem: ( Herbstzeitlose Krokus Colchique Colchicum Autumn crocuses) Boyu 10 30 cm yükseklige ulasan, otsu ve yumrulu bir bitki Sonbaharda morumsu pembe renkli, 6 parçali çiçekler açar Yaprak ve meyvalari ise ilkbaharda ortaya çikar Sonbaharda çiçek açtigindan dolayi insanlar arasinda “sonbahar çigdemi olarak da bilinir

Türkiye'de yetistigi yerler: Türkiye'de böylece bulunmaz Avrupa'nin sulak çayirlarinda bol miktarda yetisir



Adamotu: (Alraunwurzel Mandragore Mandrake) Mavimsimor renkli çiçekler açan, rozet yaprakli ve kazik köklü fazla yillik otsu bir bitki Kökleri insana benzedigi için, bu isim verilmistir

Türkiye'de yetistigi yerler: Bati ve Güney Anadolu

Ahlat: (Yabanarmudu Piraster Pirus elaegrifolia Wild peartree Poirier sauvage) Gülgillerden, kendi kendine yetisen ve üzerine armut asilanan bir agaçtir Yemisi en ince ayrıntısına kadar olgunlastiktan daha sonra yenir

Ahududu: (Himbeere Framboise Common Rasberry bush) Agaç çilegi ve sultan bögürtleni olarak taninir Hazirantemmuz aylari arasinda beyazimtrak renkli çiçekler açan, 30 150 cm boyunda, fazla yıllık, dikenli, çali görünüsünde bir bitkidir Daglik mintikalarin orman ve korularinda rastlantı edilir Gövdesi dalli, dikenli ve yatiktir Yapraklari 35 parçali, sivri uçlu, yaprak sapi kivrik dikenlidir Çiçekler ekseriya dallarin ucunda 510 çiçekli salkim halindedirler Meyvesi etli ve çoğu eriksi tipli meyvelerin biraraya gelmesi ile meydana gelmis, küre şeklinde, kirmizi renkli ve güzel kokuludur Meyveleri temmuz ve agustos aylarinda olgunlasir Çogu çesitleri bahçelerde yetistirilir Umumiyetle sonbaharda 1 1,5 m aralik birakilmak suretiyle dikilir Ahudutlari her 67 senede bir yenilenmelidir

Türkiye'de yetistigi yerler: Ege, Marmara, Karadeniz bölgeleri

Akdiken: (Gemeiner Kreuzdorn Nerprun Alaterne Common Buckthorn) Mayishaziran aylarinda, sariyesil renkli, minik çiçekler açan bodur bir agaç Orman ve koru kenarlarinda bulunur Dallari karsilikli, uçlari diken halindedir Yapraklari karsilikli ve saplidir Çiçekler ufak demetler halinde bir araya toplanmistir Küre seklinde ve bezelye büyüklügündeki meyvasi evvela yesil, olgunlukta morumsusiyah renk alir

Türkiye'de yetistigi yerler: Bolu ve Trabzon civari

Anason: (Anis Anis Anise) Haziranagustos aylarinda, beyaz renkli çiçekler açan, 50 60 cm yüksekliginde, bir yıllık bitki Vücut dikey, silindir biçiminde, içi bos, fazla dalli, tüylü ve üstü çizgilidir Alt yapraklari uzun sapli, oval veya kalb biçimindedir Çiçekler bilesik semsiyelerde toplanmislardir Meyveleri armut seklinde ufak, üzeri tüylü, yesilimsi sari renklidirBasta Ege bölgesi edinmek üzere tüm Anadolu'da bahçelerde yetistirilir Kültür anasonunun vataninin Anadolu oldugu varsayım edilmektedirMeyvalarinda nisasta, müsilaj, sabit ve buharlaşan yag bulunmaktadir Uçucu yag miktarlari bitkinin cinsine ve yetistigi yerin sartlarina baglidir Buharlaşan yagin % 8090'i anetoldür Anetol, zehir etkin fakat bu etkisi çok olmayan bir maddedir Meyvelerinden su buhari distilasyonu ile elde edilen anason yagi, neredeyse renksiz ve karakteristik kokuludur Anason tipta midevi, bagirsak gazlarinin tesekkülünü önleyici, hazmi kolaylastirici ve gögüs yumusatici olarak kullanilir Ayrica nefes darligi, öksürük ve kalb çarpintisi rahatsizliklarinda da etkilidir Anason yüksek dozda alindiginda bas agrisi, uyusukluk, görme zorlugu yapar Kalıcı kullananlarda anisizm hastaligina sebeb olur Özellikle çocuklara uyku vermede, midede tesekkül eden gazlari gidermede fazla faydalidir Bebekler için bir dere kasigi tohum bir bardak suya edinmek üzere akarsu olarak hazirlanir Yemeklerden önce ya da süte katilarak bir kaç nehir kasigi verilir Büyükler % 12'lik çayini günde 23 kadeh alabilir

Türkiye'de yetistigi yerler: Tüm Anadolu

Andızotu: (Atgözü Kizilagaç Inula Inula helenium Annuèe inule) Bilesikgillerden, menli yerlerde yetisen, 1 metre dek sapi olan bir çesit ottur Yapraklari büyük, yumusak ve yuvarlaktir Çiçekleri sari renkte olup, aci ve kokuludur Kökü kalindir Meyveleri küçük, fistik kozalagina aynı

ArarotMaranta nisastasi Arrowroot) Sicak iklimlerde yetisen Marantaadli kamistan ya da ona aynı baska bitkilerin köklerinden çikarilan beyaz bir tozdur Nisastadan daha incedir Kokusu ve tadi yoktur

ArdıçWacholder Geniévre Juniper) Kisin yapraklarini dökmeyen daimi yesil agaçlardan Yapraklari minik pulsu ya da igne seklinde olup 1 2 cm uzunlugundadir Bir evcikli ya da iki evcikli bitkilerdir Ardiç yemisi diye anilan kozalaklari disi agaçlar üzerinde bulunur Ardiç türleri kozalaklarinin büyüklügüne, rengine ve bilhassa her kozalagin içinde yer alan tohumlarinin sayisina göre birbirinden ayirt edilir

Çesitleri ve kullanildigi yerler: Sicak iklimlerde ve korunmus alanlarda agaç gibi büyümesine karsilik, soguk bölgelerde çali manzarasindadirlar genel olarak odunu yumusak ve dayaniklidir Kursun kalem yapilir Kerestesi de demiryolu traversi olarak kullanilir

Tüm Kuzey Yarimküre'de yetisen 60 türü vardir Memleketimizde 8 ardiç türü yetismekte olup önemlileri sunlardir:

Katran ardici (Juniperus oxycedrus): Trakya ve Anadolu'da yaygindir Çali veya ufak bir agaç seklindedir Yapraklari üçlü ve baticidir Kozalaklari kirmizimsi olup iki tohumludur Dallarindan elde edilen katrani cilt hastaliklarinda kullanilir

Adi ardiç (Juniperus communis): Memleketimizde Trakya bölgesinde tesadüf edilen çalimsi veya minik agaçlardandir, yapraklari baticidir Kozalaklari mavimsi siyah renkli, üç tohumludur Idrar söktürücü olarak kullanilir

Bodur ardiç (Juniperus nana): Memleketimiz daglarinda, bilhassa Kuzey Anadolu daglarinda genis topluluklar meydana getirir Kozalaklari mavimtırak siyah renklidir Yenir ve idrar söktürücü özelliktedir

Kokar ardiç (Juniperus foetidissima): Dogu Akdeniz Bölgesi agacidir Memleketimizin daglik yerlerinde yetisir Sürgünleri dört köseli, kozalaklari mavimtırak siyah renkli, 12 tohumludur Yapraklar ezildigi zaman kötü kokular çikarir

Yüksek ardiç (Juniperus excelsa): Memleketimizin daglik bölgelerinde yetisir Sürgünleri dört köseli degildir Kozalaklari mavimtırak siyah renkli, 46 tohumludur

Finike ardici (Juniperus phoenicea): Bati ve Güney Anadolu'da yetisen çalimsi, bodur agaçlardandir Kozalaklari kizilimsi kahverengi, 49 tohumludur

AslanağazıKurtagazi Tavsandudagi Anthirinum Linaire Muflier) Türlü renklerde yetisen hoş görünümlü bir bitkidir Kokusuzdur Daha ziyade süs bitkisi olarak kullanilir

Kullanildigi yerler: Balgam söktürür Bronsitte rahatlik verir

Aslandişi: (Yabani acimarul Karahindiba Taraxacum officinalis Dent de lion Dandelion) Bilesikgiller familyasindan, yol kenarlarinda, çayir ve hendeklerde yetisen bir çesit bitkidir Yapraklari rozet seklindedir Çiçekleri saridir Taze yapraklari salata olarak yenilebilir Kökünde, Teraxacin, Levulin, Inulin ve seker vardir Yapraklari ilkbahar, kökleri ise güz aylarinda toplanip kurutulur

AyrıkotuGemeine Qecke Chiendent commun Common Couch Grass Scutch Twitch) Temmuzagustos aylari arasinda yesil ya da morumsuyesil renkli basaklar veren, 30 100 cm boyunda, çok senelik otsu bir bitki Toprak altinda fazla fazla yayilmis olan başlıca kökleri bulunur Bilhassa kumlu topraklari sever Gövdeleri dik, tüysüz ve içi bostur Yapraklari bakımlı, uzun, ince, paralel damarli, sivri uçlu, koyu yesil renklidir Çiçekler gövdenin ucunda ve yassi bir basak durumunda toplanmislardir Meyve sarimsi renkli uzuncadir Bitkinin etli kökleri çok eskiden beri üriner hastaliklarda kullanilan manâlı bir halk ilacidir Kökler mesane ve böbrek iltihaplari dahil, mesanedeki tas ve kumlari düsürmek için kullanilan iyi bir idrar söktürücüdür Idrar arttirici olarak misir püskülü, arpa ile beraber kaynatilarak kullanilir Hatta köpekler bile agiz ve barsaklarini arındırmak için bitkinin yapraklarini büyük bir zevkle yedikleri için bitki köpekçimeniolarak da bilinir Tarlalarda belirtilen türden baska, buna çok benzeyen büyük ayrikotu (cynadan dactylon) olarak aşina çesidinin daha kalin kökleri olup, nisasta da tasimasiyla ayrilir ve digeri gibi kullanilir

Türkiye'de yetistigi yerler: Istanbul, Trakya, Mugla, Anadolu *