Bitkilerin Ozellikleri ve Şifaları

A

Acıbakla: ( Lupine Lupin Lupine) 10 100 cm yuksekliginde, sik tuylu, bir senelik bitkiler Yapraklar el seklinde parcali, uzun sapli, 59 yaprakciklidir Cicekleri dik salkim durumunda, beyaz veya mavimsi renkli, cicek tac yapragi kelebek seklindedir Yahudi baklasi diye de taninir

Turkiye'de yetistigi yerler: Akdeniz bolgesi, Bursa, Antalya ve Konya cevreleridir

Memleketimizde uc turu bulunmaktadir

Beyaz yahudi baklasi: Beyaz ciceklidir 120 cm kadar yukseklikte, bir yillik bir bitkidir

Sari cicekli yahudi baklasi: Vatani, Orta ve Guney Avrupa'dir

Mavi cicekli yahudi baklasi: Vatani, Akdeniz cevresi memleketleridir


Acıcigdem: ( Herbstzeitlose Krokus Colchique Colchicum Autumn crocuses) Boyu 10 30 cm yukseklige ulasan, otsu ve yumrulu bir bitki Sonbaharda morumsu pembe renkli, 6 parcali cicekler acar Yaprak ve meyvalari ise ilkbaharda ortaya cikar Sonbaharda cicek actigindan dolayi halk arasinda “guz cigdemi olarak da bilinir

Turkiye'de yetistigi yerler: Turkiye'de pek bulunmaz Avrupa'nin sulak cayirlarinda bol miktarda yetisir



Adamotu: (Alraunwurzel Mandragore Mandrake) Mavimsimor renkli cicekler acan, rozet yaprakli ve kazik koklu cok yillik otsu bir bitki Kokleri insana benzedigi icin, bu isim verilmistir

Turkiye'de yetistigi yerler: Bati ve Guney Anadolu

Ahlat: (Yabanarmudu Piraster Pirus elaegrifolia Wild peartree Poirier sauvage) Gulgillerden, kendi kendine yetisen ve uzerine armut asilanan bir agactir Yemisi iyice olgunlastiktan sonra yenir

Ahududu: (Himbeere Framboise Common Rasberry bush) Agac cilegi ve sultan bogurtleni olarak taninir Hazirantemmuz aylari arasinda beyazimtrak renkli cicekler acan, 30 150 cm boyunda, cok senelik, dikenli, cali gorunusunde bir bitkidir Daglik mintikalarin orman ve korularinda tesaduf edilir Govdesi dalli, dikenli ve yatiktir Yapraklari 35 parcali, sivri uclu, yaprak sapi kivrik dikenlidir Cicekler ekseriya dallarin ucunda 510 cicekli salkim halindedirler Meyvesi etli ve bircok eriksi tipli meyvelerin biraraya gelmesi ile meydana gelmis, kure biciminde, kirmizi renkli ve guzel kokuludur Meyveleri temmuz ve agustos aylarinda olgunlasir Cogu cesitleri bahcelerde yetistirilir Umumiyetle sonbaharda 1 1,5 m aralik birakilmak suretiyle dikilir Ahudutlari her 67 senede bir yenilenmelidir

Turkiye'de yetistigi yerler: Ege, Marmara, Karadeniz bolgeleri

Akdiken: (Gemeiner Kreuzdorn Nerprun Alaterne Common Buckthorn) Mayishaziran aylarinda, sariyesil renkli, kucuk cicekler acan bodur bir agac Orman ve koru kenarlarinda bulunur Dallari karsilikli, uclari diken halindedir Yapraklari karsilikli ve saplidir Cicekler kucuk demetler halinde bir araya toplanmistir Kure seklinde ve bezelye buyuklugundeki meyvasi evvela yesil, olgunlukta morumsusiyah renk alir

Turkiye'de yetistigi yerler: Bolu ve Trabzon civari

Anason: (Anis Anis Anise) Haziranagustos aylarinda, beyaz renkli cicekler acan, 50 60 cm yuksekliginde, bir senelik bitki Govde dik, silindir biciminde, ici bos, cok dalli, tuylu ve ustu cizgilidir Alt yapraklari uzun sapli, oval veya kalb bicimindedir Cicekler bilesik semsiyelerde toplanmislardir Meyveleri armut seklinde kucuk, uzeri tuylu, yesilimsi sari renklidirBasta Ege bolgesi olmak uzere butun Anadolu'da bahcelerde yetistirilir Kultur anasonunun vataninin Anadolu oldugu tahmin edilmektedirMeyvalarinda nisasta, musilaj, sabit ve ucucu yag bulunmaktadir Ucucu yag miktarlari bitkinin cinsine ve yetistigi yerin sartlarina baglidir Ucucu yagin % 8090'i anetoldur Anetol, zehir etkili fakat bu etkisi cok olmayan bir maddedir Meyvelerinden su buhari distilasyonu ile elde edilen anason yagi, hemen hemen renksiz ve karakteristik kokuludur Anason tipta midevi, bagirsak gazlarinin tesekkulunu onleyici, hazmi kolaylastirici ve gogus yumusatici olarak kullanilir Ayrica nefes darligi, oksuruk ve kalb carpintisi rahatsizliklarinda da etkilidir Anason yuksek dozda alindiginda bas agrisi, uyusukluk, gorme zorlugu yapar Daimi kullananlarda anisizm hastaligina sebeb olur Bilhassa cocuklara uyku vermede, midede tesekkul eden gazlari gidermede cok faydalidir Bebekler icin bir cay kasigi tohum bir bardak suya olmak uzere cay olarak hazirlanir Yemeklerden once veya sute katilarak bir kac cay kasigi verilir Buyukler % 12'lik cayini gunde 23 bardak alabilir

Turkiye'de yetistigi yerler: Butun Anadolu

Andızotu: (Atgozu Kizilagac Inula Inula helenium Annuèe inule) Bilesikgillerden, menli yerlerde yetisen, 1 metre kadar sapi olan bir cesit ottur Yapraklari buyuk, yumusak ve yuvarlaktir Cicekleri sari renkte olup, aci ve kokuludur Koku kalindir Meyveleri kucuk, fistik kozalagina benzer

ArarotMaranta nisastasi Arrowroot) Sicak iklimlerde yetisen Marantaadli kamistan veya ona benzer baska bitkilerin koklerinden cikarilan beyaz bir tozdur Nisastadan daha incedir Kokusu ve tadi yoktur

ArdıcWacholder Geniévre Juniper) Kisin yapraklarini dokmeyen daimi yesil agaclardan Yapraklari kucuk pulsu veya igne seklinde olup 1 2 cm uzunlugundadir Bir evcikli veya iki evcikli bitkilerdir Ardic yemisi diye anilan kozalaklari disi agaclar uzerinde bulunur Ardic turleri kozalaklarinin buyuklugune, rengine ve ozellikle her kozalagin icinde bulunan tohumlarinin sayisina gore birbirinden ayirt edilir

Cesitleri ve kullanildigi yerler: Sicak iklimlerde ve korunmus alanlarda agac gibi buyumesine karsilik, soguk bolgelerde cali manzarasindadirlar Genel olarak odunu yumusak ve dayaniklidir Kursun kalem yapilir Kerestesi de demiryolu traversi olarak kullanilir

Butun Kuzey Yarimkure'de yetisen 60 turu vardir Memleketimizde 8 ardic turu yetismekte olup onemlileri sunlardir:

Katran ardici (Juniperus oxycedrus): Trakya ve Anadolu'da yaygindir Cali veya kucuk bir agac seklindedir Yapraklari uclu ve baticidir Kozalaklari kirmizimsi olup iki tohumludur Dallarindan elde edilen katrani cilt hastaliklarinda kullanilir

Adi ardic (Juniperus communis): Memleketimizde Trakya bolgesinde tesaduf edilen calimsi veya kucuk agaclardandir, yapraklari baticidir Kozalaklari mavimsi siyah renkli, uc tohumludur Idrar sokturucu olarak kullanilir

Bodur ardic (Juniperus nana): Memleketimiz daglarinda, ozellikle Kuzey Anadolu daglarinda genis topluluklar meydana getirir Kozalaklari mavimsi siyah renklidir Yenir ve idrar sokturucu ozelliktedir

Kokar ardic (Juniperus foetidissima): Dogu Akdeniz Bolgesi agacidir Memleketimizin daglik yerlerinde yetisir Surgunleri dort koseli, kozalaklari mavimsi siyah renkli, 12 tohumludur Yapraklar ezildigi zaman fena kokular cikarir

Yuksek ardic (Juniperus excelsa): Memleketimizin daglik bolgelerinde yetisir Surgunleri dort koseli degildir Kozalaklari mavimsi siyah renkli, 46 tohumludur

Finike ardici (Juniperus phoenicea): Bati ve Guney Anadolu'da yetisen calimsi, bodur agaclardandir Kozalaklari kizilimsi kahverengi, 49 tohumludur

AslanağazıKurtagazi Tavsandudagi Anthirinum Linaire Muflier) Turlu renklerde yetisen guzel gorunumlu bir bitkidir Kokusuzdur Daha ziyade sus bitkisi olarak kullanilir

Kullanildigi yerler: Balgam sokturur Bronsitte rahatlik verir

Aslandişi: (Yabani acimarul Karahindiba Taraxacum officinalis Dent de lion Dandelion) Bilesikgiller familyasindan, yol kenarlarinda, cayir ve hendeklerde yetisen bir cesit bitkidir Yapraklari rozet seklindedir Cicekleri saridir Taze yapraklari salata olarak yenilebilir Kokunde, Teraxacin, Levulin, Inulin ve seker vardir Yapraklari ilkbahar, kokleri ise sonbahar aylarinda toplanip kurutulur

AyrıkotuGemeine Qecke Chiendent commun Common Couch Grass Scutch Twitch) Temmuzagustos aylari arasinda yesil veya morumsuyesil renkli basaklar veren, 30 100 cm boyunda, cok senelik otsu bir bitki Toprak altinda cok fazla yayilmis olan ana kokleri bulunur Bilhassa kumlu topraklari sever Govdeleri dik, tuysuz ve ici bostur Yapraklari dar, uzun, ince, paralel damarli, sivri uclu, koyu yesil renklidir Cicekler govdenin ucunda ve yassi bir basak durumunda toplanmislardir Meyve sarimsi renkli uzuncadir Bitkinin etli kokleri cok eskiden beri uriner hastaliklarda kullanilan onemli bir halk ilacidir Kokler mesane ve bobrek iltihaplari dahil, mesanedeki tas ve kumlari dusurmek icin kullanilan iyi bir idrar sokturucudur Idrar arttirici olarak misir puskulu, arpa ile beraber kaynatilarak kullanilir Hatta kopekler bile agiz ve barsaklarini temizlemek icin bitkinin yapraklarini buyuk bir zevkle yedikleri icin bitki kopekcimeniolarak da bilinir Tarlalarda belirtilen turden baska, buna cok benzeyen buyuk ayrikotu (cynadan dactylon) olarak bilinen cesidinin daha kalin kokleri olup, nisasta da tasimasiyla ayrilir ve digeri gibi kullanilir

Turkiye'de yetistigi yerler: Istanbul, Trakya, Mugla, Anadolu