Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
iltasyazilim
FD Üye
'Büyük Hadron çarpıştırıcısı' yarın çalışıyor
Yüzyılın Deneyi diye tanıttığımız deney yarın başlıyor Yüzyılın deneyi hakkındaki konuyu BURDAN okuyabilirsiniz
Deneya ilgili bilgiler veren Michigan Üniversitesi ’nde okuyan 23 yaşındaki Kate McAlpine rap şarkısını BURDAN dinleyebilirsiniz
Dünyanın en büyük parçacık hızlandırıcısı Büyük Hadron Çarpıştırıcısı(LHC), 13,7 milyar yıl önce meydana geldiği düşünülen Büyük Patlama ’dan derhal sonraki başlangıç şartlarını oluşturarak maddenin sır perdesini aralayabilmek için yarın faaliyete geçiriliyor
Arasında Türklerin de bulunduğu 5 binden fazla fizikçi ve mühendisin 10
yılı aşkın süredir üstünde çalıştığı proje, son yılların en büyük bilim projesi
olarak gösteriliyor
Özetle LHC olarak anılan laboratuvarı inşa eden Avrupa Nükleer Araştırma
Kurumu (CERN) Genel Müdürü Robert Aymar, Büyük Hadron Çarpıştırıcısının dünya
görüşümüzü ve kainata bakışımızı değiştirebilecek sonuçlar üreteceğinden muhakkak
olduğunubelirtti
LHC, Fransaİsviçre sınırında, Cenevre yakınlarında, yerin 100 metre
aşağı 27 kilometrelik dairevi bir tünel olarak yapı edildi
Deney başladıktan sonra, tünel çevresinde bulunan 4 büyük algılayıcıdan
ikisi Atlas ve CMS, Higgs bozonunun izini sürecekBu parçacığın diğer bazı
parçacıklara kütle kazandırdığı düşünülüyor Bu deneyde Higgs bozonu saptama
edilemezse teorik fizik daha alçak üstteki olabilir
CERN Müdürü Aymar, Higgs ’den diğer bilinenlerden çok daha ağır, fazla daha
fazla sayıda parçacık bulunacağını düşünüyor ve Biz bu parçacıklara karanlık
madde diyoruzdedi Aymar ’a kadar, LHC kainatın yüzde 23 ’ünü yaratıcı bu
karanlık maddenin ne menem bir şeyolduğunun anlaşılmasını sağlayacak Bilim
adamlarına göre, evrenin yüzde 4 ’ü bildiğimiz maddeden meydana geliyor, kalan
bölüm ise karanlık enerjiden ibaret
LHCb adı verilen üçüncü dedektör ya da gözlem istasyonu, Büyük Patlama
anında maddeyle eşdeğer miktarda olduğu düşünülen antimaddenin nereye gittiğini
bulmaya çalışacak Alice algılayıcısı da kurşun iyonlarının çarpışmasıyla
ilgilenecek ve kainatın ilk mikrosaniyeleri sırasında, daha protonlar oluşmadan
ortaya meydana çıkan kuark ve glüon çorbasınıbir an için de olsa bitmiş yaratmaya
çalışacak Yarın ilkin ilk ışın huzmesi için 100 milyar protonluk
paketler hızlandırıcıya atılacak Birincisinin tersi istikamette olacak şekilde
ikinci demetin devreye sokulmasıyla çarpışma başlayacak
DÖRT TEMEL SORU
Türkiye ’nin de arasında bulunduğu Avrupa ülkelerinin yanı sıra ABD,
Hindistan, Rusya ve Japonya ’nın da iştirak ettiği 3,76 milyar Avro ’luk proje,
minik parçacık fiziğinin yıllardır kafa patlattığı dört büyük soruya cevap
bulmaya çalışacak Bu sorular şunlar: Higgs bozonunu bulmak, süpersimetrinin
sırrını ortaya dahil etmemek, madde ve antimaddeyi anlayışlı olmak ve Büyük Patlamadan anında
sonra saniyenin binde birindeki sürede ortaya çıkan şartları yeniden yaratmak
Higgs bozonu: Akışkan karaktere sahip parçacığa, yaklaşık olarak ilahi
parçacıkgözüyle bakılıyor, zira çoğu tahlilci bu parçacığı teorik olarak
inceledi, lakin şimdiye değin hiç kimse onu göremedi Bozon, onu 1964 yılında
sonuç(dedüksiyon) yöntemiyle ortaya çıkaran İngiliz fizikçisi Peter
Higgs ’in adını taşıyor Bozonun varlığını deneyle görünmek, parçacık fiziğinde
bilinenleri özetleyen standart modelinyetkisiz halkasını bulmak anlamına
gelecek
Higgs bozonu, kütlenin nasıl kazanıldığının anlaşılmasını sağlayacak
Bazı parçacıkların neden kütleden mahrum olduğu da böylelikle anlaşılabilecek
Süpersimetre: Bu kavram, son yılların en gizemli keşiflerinden
biriyle ilgili Şöyle oysa, görünen madde evrenin yalnızca yüzde 4 ’ünü oluşturuyor
Kainatın yüzde 23 ’ü karanlık madde, kalan yüzde 73 ’ü de karanlık enerjiden
teşekkül ediyor Bu konunun aydınlatılması; karanlık maddenin, nötralinoadı
verilen süpersimetrik parçacıklardan oluştuğunu gösterebilecek
Madde ve antimaddenin esrarı: Enerji maddeye dönüşürken, bir parçacık ve
ters kutuplu elektrik yüküne sahip bir yansıması, bir diğer deyişle antiparçacığı
oluşuyor Parçacık ve antiparçacık bir araya gelecek olursa birbirlerini değil
ediyor ve enerji ortaya çıkıyor Mantık, madde ve antimaddenin evrende eşdeğer
miktarda bulunması gerektiğini söylese de, antimadde nadir bulunuyor
Büyük Patlamadan sonradan saniyenin binde birindeki şartları her yerde
oluşturmak: O sırada madde, kuark ve glüonlardan oluşan bir çeşit yoğun ve sıcak
çorbaolarak ortaya çıktı Çorba soğuyup yoğunlaşırken, kuarklar; protonlar,
nötronlar ve diğer kompozit parçacıkları oluşturdu LHC, ağır iyonları
birbirleriyle çarpıştırarak bir hemen olan da olsa, Güneş çekirdeğindekinden 100 bin
kat daha yüksek sıcaklık elde etmeye çalışacak Bu çarpışmalar esnasında kuarklar
ortaya çıkacak Araştırmacılar, özgür kalan kuarkların maddeyi meydana getirmek için
ne şekilde ve nasıl birleştiklerini gözlemleyebilecek
SONSUZ MINIK VE BAKI BÜYÜK
LHC çarpıştırıcısı hadronailesinden hidrojen protonlarını, ışık
hızının yüzde 99,999 ’uyla 27 kilometrelik tünele fırlatacak
Yerin 100 metre altında saniyede 1 milyar proton çarpışması meydana
gelirken, yer üstündeki 3 bin bilgisayar saniyede 100 dek çarpışmayı çözümleme
edecek Toplanacak veriler, öbür ülkelerde CERN ’le bağlantılı araştırma
merkezlerine anında iletilecek
Tünel dünyanın en soğuk buzdolabıolacak, zira süper geçirgen
mıknatısları eksi 271,3 dereceye dek soğutuldu Eksi 273,15 mutlak sıfır kabul
ediliyor
Tünel baştan başa sıralanan dört çarpıştırıcı heybetli boyutlarda En
büyükleri Atlas, 25 metre çapında, 46 metre boyunda bir silindir Ağırlığı 7 bin
ton kadar 3 bin kilometreyi bulan kablolarla sarmalanmış halde Silindirin
yerleştirilebilmesi için, 300 bin ton taş ve toprak kazıldı, 50 bin ton beton
döküldü Atlas, bir sene içinde, dünyanın en büyük kütüphanesi olan Kongre
Kütüphanesindeki 3 milyar kitaptakinden 160 kat artı bilgi toplayacak
Proton huzmesi, 10 saatte tünel içinde 10 milyar kilometre değin yol
almış olacak ancak, bu, Yer ’den Neptün ’e gidiş geliş mesafesine eşdeğer Tam yoğunluğa
erdiğinde, her proton huzmesi, saatte 1600 kilometre sürat yapabilen bir araba
için gerekli enerjiyi üretir hal gelecek
Çarpışmalar 14 tera elektron voltenerji ortaya çıkaracak Bu, çok
yoğun enerji seslenmek Bu sayede bir lahza için de olsa, Güneş ’tekinden 100 bin kat
artı sıcaklıklar elde edilebilecek *
Yüzyılın Deneyi diye tanıttığımız deney yarın başlıyor Yüzyılın deneyi hakkındaki konuyu BURDAN okuyabilirsiniz
Deneya ilgili bilgiler veren Michigan Üniversitesi ’nde okuyan 23 yaşındaki Kate McAlpine rap şarkısını BURDAN dinleyebilirsiniz
Dünyanın en büyük parçacık hızlandırıcısı Büyük Hadron Çarpıştırıcısı(LHC), 13,7 milyar yıl önce meydana geldiği düşünülen Büyük Patlama ’dan derhal sonraki başlangıç şartlarını oluşturarak maddenin sır perdesini aralayabilmek için yarın faaliyete geçiriliyor
Arasında Türklerin de bulunduğu 5 binden fazla fizikçi ve mühendisin 10
yılı aşkın süredir üstünde çalıştığı proje, son yılların en büyük bilim projesi
olarak gösteriliyor
Özetle LHC olarak anılan laboratuvarı inşa eden Avrupa Nükleer Araştırma
Kurumu (CERN) Genel Müdürü Robert Aymar, Büyük Hadron Çarpıştırıcısının dünya
görüşümüzü ve kainata bakışımızı değiştirebilecek sonuçlar üreteceğinden muhakkak
olduğunubelirtti
LHC, Fransaİsviçre sınırında, Cenevre yakınlarında, yerin 100 metre
aşağı 27 kilometrelik dairevi bir tünel olarak yapı edildi
Deney başladıktan sonra, tünel çevresinde bulunan 4 büyük algılayıcıdan
ikisi Atlas ve CMS, Higgs bozonunun izini sürecekBu parçacığın diğer bazı
parçacıklara kütle kazandırdığı düşünülüyor Bu deneyde Higgs bozonu saptama
edilemezse teorik fizik daha alçak üstteki olabilir
CERN Müdürü Aymar, Higgs ’den diğer bilinenlerden çok daha ağır, fazla daha
fazla sayıda parçacık bulunacağını düşünüyor ve Biz bu parçacıklara karanlık
madde diyoruzdedi Aymar ’a kadar, LHC kainatın yüzde 23 ’ünü yaratıcı bu
karanlık maddenin ne menem bir şeyolduğunun anlaşılmasını sağlayacak Bilim
adamlarına göre, evrenin yüzde 4 ’ü bildiğimiz maddeden meydana geliyor, kalan
bölüm ise karanlık enerjiden ibaret
LHCb adı verilen üçüncü dedektör ya da gözlem istasyonu, Büyük Patlama
anında maddeyle eşdeğer miktarda olduğu düşünülen antimaddenin nereye gittiğini
bulmaya çalışacak Alice algılayıcısı da kurşun iyonlarının çarpışmasıyla
ilgilenecek ve kainatın ilk mikrosaniyeleri sırasında, daha protonlar oluşmadan
ortaya meydana çıkan kuark ve glüon çorbasınıbir an için de olsa bitmiş yaratmaya
çalışacak Yarın ilkin ilk ışın huzmesi için 100 milyar protonluk
paketler hızlandırıcıya atılacak Birincisinin tersi istikamette olacak şekilde
ikinci demetin devreye sokulmasıyla çarpışma başlayacak
DÖRT TEMEL SORU
Türkiye ’nin de arasında bulunduğu Avrupa ülkelerinin yanı sıra ABD,
Hindistan, Rusya ve Japonya ’nın da iştirak ettiği 3,76 milyar Avro ’luk proje,
minik parçacık fiziğinin yıllardır kafa patlattığı dört büyük soruya cevap
bulmaya çalışacak Bu sorular şunlar: Higgs bozonunu bulmak, süpersimetrinin
sırrını ortaya dahil etmemek, madde ve antimaddeyi anlayışlı olmak ve Büyük Patlamadan anında
sonra saniyenin binde birindeki sürede ortaya çıkan şartları yeniden yaratmak
Higgs bozonu: Akışkan karaktere sahip parçacığa, yaklaşık olarak ilahi
parçacıkgözüyle bakılıyor, zira çoğu tahlilci bu parçacığı teorik olarak
inceledi, lakin şimdiye değin hiç kimse onu göremedi Bozon, onu 1964 yılında
sonuç(dedüksiyon) yöntemiyle ortaya çıkaran İngiliz fizikçisi Peter
Higgs ’in adını taşıyor Bozonun varlığını deneyle görünmek, parçacık fiziğinde
bilinenleri özetleyen standart modelinyetkisiz halkasını bulmak anlamına
gelecek
Higgs bozonu, kütlenin nasıl kazanıldığının anlaşılmasını sağlayacak
Bazı parçacıkların neden kütleden mahrum olduğu da böylelikle anlaşılabilecek
Süpersimetre: Bu kavram, son yılların en gizemli keşiflerinden
biriyle ilgili Şöyle oysa, görünen madde evrenin yalnızca yüzde 4 ’ünü oluşturuyor
Kainatın yüzde 23 ’ü karanlık madde, kalan yüzde 73 ’ü de karanlık enerjiden
teşekkül ediyor Bu konunun aydınlatılması; karanlık maddenin, nötralinoadı
verilen süpersimetrik parçacıklardan oluştuğunu gösterebilecek
Madde ve antimaddenin esrarı: Enerji maddeye dönüşürken, bir parçacık ve
ters kutuplu elektrik yüküne sahip bir yansıması, bir diğer deyişle antiparçacığı
oluşuyor Parçacık ve antiparçacık bir araya gelecek olursa birbirlerini değil
ediyor ve enerji ortaya çıkıyor Mantık, madde ve antimaddenin evrende eşdeğer
miktarda bulunması gerektiğini söylese de, antimadde nadir bulunuyor
Büyük Patlamadan sonradan saniyenin binde birindeki şartları her yerde
oluşturmak: O sırada madde, kuark ve glüonlardan oluşan bir çeşit yoğun ve sıcak
çorbaolarak ortaya çıktı Çorba soğuyup yoğunlaşırken, kuarklar; protonlar,
nötronlar ve diğer kompozit parçacıkları oluşturdu LHC, ağır iyonları
birbirleriyle çarpıştırarak bir hemen olan da olsa, Güneş çekirdeğindekinden 100 bin
kat daha yüksek sıcaklık elde etmeye çalışacak Bu çarpışmalar esnasında kuarklar
ortaya çıkacak Araştırmacılar, özgür kalan kuarkların maddeyi meydana getirmek için
ne şekilde ve nasıl birleştiklerini gözlemleyebilecek
SONSUZ MINIK VE BAKI BÜYÜK
LHC çarpıştırıcısı hadronailesinden hidrojen protonlarını, ışık
hızının yüzde 99,999 ’uyla 27 kilometrelik tünele fırlatacak
Yerin 100 metre altında saniyede 1 milyar proton çarpışması meydana
gelirken, yer üstündeki 3 bin bilgisayar saniyede 100 dek çarpışmayı çözümleme
edecek Toplanacak veriler, öbür ülkelerde CERN ’le bağlantılı araştırma
merkezlerine anında iletilecek
Tünel dünyanın en soğuk buzdolabıolacak, zira süper geçirgen
mıknatısları eksi 271,3 dereceye dek soğutuldu Eksi 273,15 mutlak sıfır kabul
ediliyor
Tünel baştan başa sıralanan dört çarpıştırıcı heybetli boyutlarda En
büyükleri Atlas, 25 metre çapında, 46 metre boyunda bir silindir Ağırlığı 7 bin
ton kadar 3 bin kilometreyi bulan kablolarla sarmalanmış halde Silindirin
yerleştirilebilmesi için, 300 bin ton taş ve toprak kazıldı, 50 bin ton beton
döküldü Atlas, bir sene içinde, dünyanın en büyük kütüphanesi olan Kongre
Kütüphanesindeki 3 milyar kitaptakinden 160 kat artı bilgi toplayacak
Proton huzmesi, 10 saatte tünel içinde 10 milyar kilometre değin yol
almış olacak ancak, bu, Yer ’den Neptün ’e gidiş geliş mesafesine eşdeğer Tam yoğunluğa
erdiğinde, her proton huzmesi, saatte 1600 kilometre sürat yapabilen bir araba
için gerekli enerjiyi üretir hal gelecek
Çarpışmalar 14 tera elektron voltenerji ortaya çıkaracak Bu, çok
yoğun enerji seslenmek Bu sayede bir lahza için de olsa, Güneş ’tekinden 100 bin kat
artı sıcaklıklar elde edilebilecek *
