Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
Başlığı görünce sanırım herkesin aklına turunçgiller ve kış aylarında kullanımı geldi. Fakat C vitamini bedende çok fazla fonksiyonu bulunan ve her mevsimde çeşitli besinsel kaynakları olan çok değerli bir vitamindir.
C vitamini bedende sentezlenemediği için dışarıdan alınması gereken, suda eriyen bir vitamindir. Birebir vakitte oksijen, ışık, ısı, metal ile temas ile kayba uğraması nedeniyle de en dayanıksız vitamindir. C vitamini bedende gerçekleşen pek çok metabolizmada misyon alır. Bedene alınan fazla ölçüsü ise bedende depolanmayıp idrarla atılmaktadır. Bu nedenle bedenin olağan fonksiyonuna sağlıklı biçimde devam edebilmesi için günlük olarak kâfi ölçüde alınmalıdır.
C vitamininin yararları nelerdir?
Tabiri caizse C vitamininin saymakla bitmeyecek kadar çok yararı vardır:
-
Bedeni enfeksiyonlara ve bakteri toksinlerine karşı kollayıcı tesiri olduğu düşünülmektedir. -
Birtakım bağışıklık öğelerinin ölçüsünü arttırdığı bildirilmiştir. Bu sayede bağışıklık sistemini güçlendirmektedir. -
C vitamini bedende kimi besin öğelerinin kullanımı için de yardımcıdır. C vitamini demirin emilimini arttırmaktadır. Bu etkiyi oluşturması için demir ve C vitamini kaynağı besinin birebir anda alınması gerekmektedir. C vitamininin ayrıyeten kalsiyum, A vitamini, E vitamini ve kimi B kümesi vitaminlerinin bedende daha âlâ kullanımı için de gerekli olduğu rapor edilmiştir. -
C vitamini antikanserojendir. Yani birtakım toksik öğelerin tesirini azaltarak kanser yapan tesirlerini engellemeye yardımcı olur. -
Beğenilen bulunan C vitamini gözü güneş ışınının ziyanlı tesirinden korur. -
Kolesterol metabolizmasında da tesiri bulunmaktadır. HDL kolesterolü arttırdığı, LDL kolesterol oksidasyonunu engellediği bildirilmiştir. -
Gut hastalığında atakları pürüzler. -
Dokuları bir ortada tutan protein olan kollejenin sentezinde misyon alır. -
Kılcal damarların kuvvetli olmasında tesiri bulunmaktadır. Yetersizliğinde kan damarlarının zayıflamasına bağlı hafif darbelerde kanamalar olabilmektedir. -
Steroid hormonlarının sentezinde misyon almaktadır. Steroidler ise yara ve iltihaplanmaya karşı tesir gösterirler.
Aslında C vitamininin bedeni enfeksiyonlardan nasıl koruduğu tam olarak açıklanamamıştır. Fakat enfeksiyon sırasında bedendeki C vitamini ölçüsünün azalması ve bu azalmanın mikroorganizma yıkımı, bakterileri öldüren bağışıklık sistemi hücrelerini korumak için C vitamininin kullanılmasından ötürü olması C vitamininin bedeni enfeksiyonlardan koruduğunu desteklemektedir. Ayrıyeten C vitamininin bağışıklık sistemi öğelerinden İmmunoglobulin A ve İmmunoglobulin M seviyesini arttırdığı ve virüslerin aktivitelerini azalttığı bildirilmiştir.
C vitamini çok kıymetli bir antioksidan vitamindir ve bu özelliğiyle bağışıklık sistemini geliştirir. Antioksidanlar beden hücrelerine ziyan veren özgür oksijen radikallerinin tesirini mahzurlar.
C vitamininin ziyanları var mıdır?
Çok alımı durumunda bu türlü bir durum kelam hususudur. Çok C vitamini alımının B12 vitamini emilimini azalttığı ve mide rahatsızlıklarına neden olduğu bildirilmiştir. Ayrıyeten yüksek doz C vitamini alındığında emilim azaldığından faydası da istenen seviyede olamamaktadır.
Çok C vitamini alımı, bedenden atamadıkları için prematüre bebeklerde riskli olduğu bildirilmiştir.
Birtakım bireylerde de çok C vitamini alımının toksik tesir yapabileceği rapor edilmiştir. Örneğin glikoz 6 fosfat dehidrogenaz enzimi yetersiz olan bireyler…
C vitamini eksikliğinde görülen hastalıklar nelerdir?
C vitamini bedendeki birçok sistemin sistemli çalışması için gerekli olduğundan günlük ihtiyaç kesinlikle karşılanmalıdır. İhtiyaç karşılanmadığında bedende çeşitli sıhhat sorunları oluşmaya başlamaktadır. Bu sorunlar hafif olarak başlayıp yetersizlik arttıkça belirtiler ağırlaşmaktadır.
C vitamini eksikliğini gösteren belirtiler şu biçimdedir:
-
Yorgunluk -
Yara güzelleşmesinde gecikme -
Enfeksiyonlara direncin azalması -
İsteksizlik -
İştah kaybı -
Anemi -
Diş etlerinde şişme ve kanama -
Diş çürümesi -
Diş kaybı -
Büyümede duraklama -
Kuru cilt -
Sıhhatsiz saçlar (Kuru, kırılgan saç) -
Eklemlerde şişme ve ağrı -
Skorbüt: C vitamini yetersizliğinin kronikleşmesi sonucu görülebilen en ağır tablodur. Skorbüt yorgunluk, eklemlerde şişme ve ağrı, diş kanamaları ve kayıpları, ciltte kızarıklık, kemiklerde kırılma üzere belirtilerle karakterize, tedavi edilmemesi durumunda vefatla sonuçlanabilen bir hastalıktır.
C vitamini her ne kadar narenciye ile akıllarda yer etmiş olsa da her mevsimde bir kaynağı bulunmaktadır. C vitaminini ağır içeren meyve ve sebzeler şunlardır: Kapya biber, yeşil biber, dolmalık biber, acı biber, maydanoz, çilek, kivi, ananas, mango, portakal, mandalina, limon, greyfurt, domates, brokoli, karnabahar, lahana, karalahana, Brüksel lahanası, patates, bezelye, papaya, Frenk üzümü, böğürtlen, kavun, üzüm, ıspanak, roka vb.
Gördüğünüz üzere C vitamini geniş bir besinsel kaynağa sahip. Fakat C vitamini çok bir narin bir vitamindir. O yüzden bu narin vitaminden gereğince yararlanmak için saklama şartlarından tutun da hazırlama, pişirme şartlarına kadar her alanda dikkat etmek gerekmektedir.
C vitamini kaynağı besinlerde kesinlikle dikkat edilmesi gereken konular:
-
C vitamini bulunan besinde kullanılan pişirme formülü vitamin kaybına neden olabilir. Örneğin zerzevatları bol suda pişirmek ve bu suyu atmak içerisindeki vitaminin neredeyse tamamının kaybına neden olur. Zira C vitamini esasen suda eriyen bir vitamindir ve pişirme suyuna geçer. Gerçek olan metot ise susuz yahut az sulu kaynar suda kısa müddette pişirmektir. Bu sayede oluşacak vitamin kaybı azalır. -
C vitamini bulunan besin kesildikten yahut pişirildikten sonra bekletilirse tekrar vitamin kaybı oluşur. Yani güzelce sıkıp bekleterek içtiğiniz portakal suyundaki yahut sabahtan ayıklayıp kestiğiniz sebzeyi akşama pişirdiğinizde yemekteki C vitamininden gereğince yararlanılamamaktadır. Bu vitamin kaybını önlemek için zerzevatları yemeği yapacağınız vakit ayıklayıp keser kesmez pişirmeli ve pişirme suyuyla birlikte bekletmeden tüketmelisiniz. Meyve ve meyve suları için de birebir durum geçerlidir, bekletilmeden tüketilmelidir. -
Yemek pişirme sırasında eklenen soda üzere eserler vitamin kaybını arttırır. Ayrıyeten salatalara eklenen kimi soslar da vitamin kaybını arttırabilir bu nedenle tüketilmeden çabucak evvel soslanmalıdır. -
Yemek pişirilirken kullanılan kabın demir yahut bakır olması durumu vitaminin temasıyla kayba neden olan bir öbür faktördür. -
Pratikliğiyle tercih sebebi olan konserveler, uygun pişirme şartında ve pişirme suyuyla hazırlanırsa vitamin kaybı yüksek değildir. Lakin bekleme sırasında da kayıp oluşur. Konservelerin serin yerde saklanması kaybın azalmasına yardımcı olur. -
Metal bıçak, soyma, doğrama aletleri kullanmak da vitamin kaybına neden olur. -
Uygun olmayan depolama şartları da vitamin kaybına neden olur. Soğuk yerde saklamak C vitamini kaybını azaltır. Ayrıyeten yüzey alanı daha geniş olduğundan yapraklı sebzelerdeki kayıp kök sebzelere nazaran de daha fazladır. -
Son olarak şundan da bahsetmek istiyorum: Besinin C vitamini bedelini yetiştirildiği ortam, şartlar ve olgunlaşma durumu da tesirler. Genelde olgunlaşma ölçüsü arttıkça zerzevat ve meyvenin C vitamini bedeli azalır ve güneşten yararlanma oranı yüksek olan besinin C vitamin kıymeti de daha yüksek olur.
