CHP'nin kuruluş tarihi üzerine: '4 Eylül 1919 mu, 9 Eylül 1923 mü?'

Cumhuriyet Halk Partisi’nin kuruluş tarihi olarak hangi tarihin kabul edilmesi gerektiği konusu bu yıl da yine gündeme geldi. CHP’nin (o zamanki ismiyle Cumhuriyet Halk Fırkası) tüzüğü 9 Eylül 1923 tarihinde, TBMM’de CHP Meclis Kümesi tarafından kabul edildi. Birebir tarihte Ankara Valiliği’ne kuruluş dilekçesi verildi. Bu nedenle Cumhuriyet Halk Partisi Genel Merkezi, kutlamalarında bu tarihi kabul etmekte.

Öte yandan 15 Ekim 1927’de toplanan parti kurultayının açılışında konuşan Mustafa Kemal Atatürk, bu toplantının birinci kurultay değil, “ikinci kurultay” olduğunu söyledi ve birinci kurultayın 4 Eylül 1919’da açılışı yapılan Sivas Kongresi olduğunun kabul edilmesini istedi. Bu nedenle CHP’nin kuruluş tarihinin 4 Eylül 1919 kabul edilmesi gerektiğini söyleyen Cumhuriyet Vakfı Lideri ve Eski Turizm ve Tanıtma Bakanı, CHP milletvekili Alev Coşkun şunları söyledi:

‘İLK KURULTAY SİVAS KONGRESİ’

Sivas Kongresi öncesinde, Anadolu ve Trakya’da Ulusal Hakları ve Hukuku Müdafaa dernekleri kurulmuştu. Bu dernekler çoban ateşleri üzere Anadolu ve Trakya’da yayılmışlardı. Sivas Kongresi’nde, bu çoban ateşleri birleştirildi ve “Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti” ismini aldı.

Ulusallaşmanın birinci basamağı Sivas Kongresi’dir ve “Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti” ismini alır. Böylelikle Anadolu’da yanan çoban ateşleri de birleşerek “Meşruiyet” ve “Hukuksallık” kazandı. Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti CHP’nin anasıdır. Temel kaynağıdır. Atatürk, Cumhuriyet Halk Fırkası’nın 15 Ekim 1927 yılında toplanan birinci kurultayının aslında “ikinci kurultay” olduğunu işte bu münasebetlere dayanarak açıklamıştır. Bu mevzudaki hassaslığını 10-17 Mayıs 1931 tarihleri ortasında yapılan CHP kurultayında da ‘Birinci kongremiz bundan 12 yıl evvel Sivas’ta bir mektep dershanesinde yapılmıştı’ cümlesiyle vurgulamış ve de ‘Bugün kurultayın işlerine başlamadan Sivas Kongresi’ni hatırlatmaktan gayem, onun partimizce devrimimizin tarihi bir anısı olarak unutulmamasında yarar gördüğümdendir’ tabirlerini kullanmıştır.


CHP’nin kuruluş yıldönümünü Atatürk’ten daha âlâ bilemeyiz herhalde. Bu bahisteki dokümanlar ışığında CHP’nin kuruluş tarihini 4 Eylül 1919 olarak kabul etmesi gerektiğini düşünüyorum. Bu nedenle CHP 99 değil, 103 yaşında.”

‘KURULUŞ HAFTASI OLUŞTURULMALI’

CHP’nin iki kuruluş günü olduğunu söyleyen Eski CHP Genel Lideri Altan Öymen, bu günlerin sadece Cumhuriyet Halk Partililer ve onu destekleyenler için değil, Türkiye Cumhuriyeti’nin tüm vatandaşları için de çok değerli olduğunun altını çizerek şu teklifte bulundu:

Sivas Kongresi ve Mustafa Kemal Paşa’nın başkanlığındaki Temsilciler Heyeti, yeni Türkiye’nin işgal dışı kalan bir kısım toprağında, Kurtuluş Savaşı’nı örgütlemenin temellerini atarken Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin kuruluşunda da belirleyici katkılarda bulunmuştur. CHP’nin Halk Fırkası ismi altında kurulması da yeni Türkiye’nin, iktidarın babadan oğula geçtiği çağdışı bir rejimle yönetilmekten kurtulup, çağdaş bir Cumhuriyet haline gelerek demokratikleşme sürecini başlatmasıdır. Bu nedenlerle Eylül ayının başındaki 4 ve 9 Eylül tarihlerinin ikisi de ülkemizin çağdaşlaşma açısından birbirini tamamlayan günler olarak kutlanmalıdır, hem CHP tarafından hem CHP’yle ilgileri olmasa da o muvaffakiyetlerin değerinin farkında olan bütün vatandaşlarımız tarafından.”