Çocuğunuz ergenliğin hangi evresinde?

“Ergenlik” deyip geçiyoruz da ergenliğin de kendi içinde de ayrıldığını biliyor muyuz? Çocukluktan çıkıp yetişkinliğe gerçek ilerlerken, süratli bir bedensel, ruhsal ve toplumsal değişimden geçerken farklı farklı evrelerden geçiyor. Tüm bu devir boyunca evlatlar  genel olarak sonlu, aklı havada ve asi üzere görünse de aslında her evrede farklı değişimler ve dönüşümler yaşıyorlar.


 
Erken ergenlik ya da buluğ çağı denilen devir, orta ergenlik ve son ergenlik ya da geç ergenlik periyodu olarak isimlendirilen bu devirleri kesin çizgilerle ayırmak, kesin yaşlar belirtmek pek mümkün değil. Ama belirli yaş aralıkları belirtmek mümkün elbette;
  [*]Erken ergenlik: Kızlarda ortalama 10 - 13, erkeklerde 13 - 15 [*]Orta ergenlik: Ortalama 13 - 15 yaşlarından 17 yaşa kadar [*]Geç ergenlik: Ortalama 18'den 20'li yaşların başlarına kadar olan periyot

Clemson Üniversitesinde Akademik Bağlar ve Araştırmalar dekan yardımcılığı vazifesini yürüten David E. Barett’ın bahisle ilgili yazdığı kitabın(1) tanıtım yazısında şöyle diyor Barett: “Öğretmenlik mesleğini seçen talebelerime verdiğim bir derste onlardan 11-13, 14-16 ve 17-19 yaşlarındaki hallerini, o devirde onlar için değerli olan, bugünlerini etkileyen hikayeleri hatırlamalarını istedim. 20 ile 40 yaş arasında talebelerin bulunduğu sınıfta verilen karşılıklar umumiyetle benzeriydi. Erken ergenlik devrinde umumide taşınma, mektep değişimi, arkadaş değişimi üzere anılar öne çıkıyordu. Orta ergenlik devrinde şahsî muvaffakiyetlerini ve başarısızlıklarını hatırladılar. Geç ergenlik periyodu için ise topluluğun bedellerine münasip örnekler verdiler. Bunun sebebi farklı evrelerde farklı duygusal evrelerden geçiyor olmalarıydı. Erken ergenlikte gencin asıl tasası ‘ait olma’dır. Orta ergenlik periyodunda ‘özgün ve biricik’ olmak değer kazanır, geç ergenlikte ise ‘öz değer’.”
 
Barett’ın bu satırları bana şunu hatırlattı: gencin neler yaşadığını anlamak ve hakikat desteği vermek istiyorsak onun fizikî ve duygusal olarak nasıl süreçlerden geçtiğini bilmeliyiz. Koçluğu yaptığım talebelerle koç-öğrenci alakamızı bile, mekteplinin hangi evrede olduğu şekillendiriyor. 
 
Erken Ergenlik ya da “arkadaşlarım olmadan asla” devri
Duygusal özellikler:

• Kişilik çatışmaları yaşar
• Huysuzdur
• Sesini, ses tonunu ve sözleri daha ustalıkla kullanır, laf dalaşlarına girer
• Ancak yeniden de hislerini laflı söz yanına, davranışla göstermeyi tercih eder
• Yakın arkadaşlar ehemmiyet kazanır
• Anne-babaya kaba davranır, velev küçümser, eleştirir
• Çocukça davranışlar sergileyebilir
• Arkadaş kümesi ile tıpkı şeylerle ilgilenir, birebir müziği dinler, birebir üslup giyinir
• Karşı cinsle ilgisinde çekingen ve utangaçtır.
• Mahremiyet ehemmiyet kazanır

 
Bilişsel gelişim:

• Hangi mesleği seçeceği ile ilgili bir fikir oluşturur
• Yakın gelecek için planlar yapmaya başlar
• Soyut düşünebilmeye başlamıştır

 
Fizikî değişim:

• Uzunluğu uzar, kilo alır
• Vücutta ve yüzde tüylenme başlar
• Vücut daha çok terler
• Saçlar yağlanır
• Cinsî uzuvlarda değişim yaşanır
• Ses kalınlaşır, değişir

Biz nasıl davranmalıyız?
Mümkün olduğunca çatışmalardan kaçınmalı, mahremiyetine ve kişiliğine hürmet duyduğumuzu davranışlarımızla da göstermeliyiz. Arkadaşlarıyla alakalarını desteklemeli, öz kıymetini oluşturduğu bu devirde kendisinden hoşnut bir birey olabilmesi için eleştirmekten fazla onu olduğu haliyle sevdiğimizi tabir etmeliyiz.

Orta Ergenlik ya da “ben ben ben” periyodu
Duygusal özellikler [*]Kendisini çok uygun tanımaz, ya olduğundan daha uygun ya da daha istenilmeyen bir alanda konumlandırır [*]Anne-babasının kendisine çok karıştığını düşünür [*]Görünüşüne çok değer verir [*]Anne-babası ile bağı azalmıştır [*]Yeni arkadaşlar edinmeye isteklidir [*]Karşı cinse cazip gelmeyi önemser, flört periyodu başlar [*]Aşık olmak, tutku üzere hisleri deneyimler  
Bilişsel gelişim

• İlgi yerleri oluşmuştur
• Yaratıcılığını kullanabileceği ya da deşarj olabileceği aktivitelere yönelir.

 
Fizikî değişim

• Uzunluğu uzamaya ve kilosu artmaya devam eder
• Vücut daha çok terler
• Saç ve deri daha çok yağlanır

Biz nasıl davranmalıyız?
Bir birey olarak fikrini almalı, fikirlerine kıymet vermeliyiz. İlgi meydanlarını ve seçimlerini desteklemeliyiz. Karşı cinsle bağlantısı konusunda, onun isteği doğrultusunda, bilinçlendirmeliyiz.
 
Geç Ergenlik ya da “bu toplulukta ben de varım” periyodu
Duygusal özellikler [*]Kişiliği oturmaya başlamıştır [*]Fikirlerini sözel olarak tabir edebilir [*]Mizah duygusu gelişmiştir [*]İlgi sahaları oturmaya başlar [*]Duygusal iniş çıkışı sisteme girmeye başlar [*]Yaptığı işlerden gurur duymaya, yaptıklarının sorumluluğunu almaya başlar [*]Etrafını de önemser [*]Daha önemli münasebetlere girer [*]Özgüveni daha gelişmiştir  
Bilişsel gelişim

• Aşikâr bir çalışma disiplini oluşturur
• Geleceği konusunda daha net fikirlere sahiptir
• Maksatlar koyup aksiyona geçebilir

 
Fizikî değişim

• Birden fazla kız fizikî gelişimini tamamlamıştır
• Erkeklerde uzunluk uzamaya, kaslar gelişmeye, vücut tüylenmeye devam edebilir.,

Biz nasıl davranmalıyız?
Geleceği hakkındaki fikirleri hakkında sohbet edebilir, destek beklediği durumlarda onu fikirlerine müdahale etmeden lakin kararlarının artılarını ve eksilerini belirterek yardımcı olabiliriz. Unutmayın ergenler, evladın büyüğü yetişkinin küçüğü değildir.
 
Kaynaklar:


Elgiz Henden kimdir?
İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi mezunu olan Elgiz Henden, 8 yıl akademisyenlik, 12 yıl hocalık ve eğitmenlik hayatında talebelerine nasıl daha yararlı olurum arayışıyla farklı eğitimler almış ve gençlere, mekteplilere koçluk yapmaya başlamıştır.
2007'den beri eğitim kurumlarının koçluk gereksinimlerini karşılamak için eğitimler vermektedir. 2012-2014 devrinde Memleketler arası Koçluk Federasyonu (ICF)'in Türkiye bürosunda idare şurası üyeliği yapmıştır. ICF'in onayladığı "Eğitim ve Öğrenci Koçluğu", "Dikkat Eksikliği Hiperaktivete Koçluğu" "Anne Peder Koçluğu" sertifika programları düzenlemektedir.

Talebeleriyle birlikte yazdığı "Başarabilirim Çünkü" isimli kitabın müellifidir.
Son devirde "kendine güvenen ergenler ve onları özgür bırakan ana pederlerin olduğu bir dünya" yaratmak için gençlere koçluk yapmakta, ana babalara ve hocalara eğitimler ve seminerler vermektedir.