Çocuklarda gecikmiş dil ve konuşma

Yeditepe Üniversitesi Hastanesi Bilirkişi Dil ve Konuşma Terapisti Elçin Tadıhan Özkan'a göre çocuklarda gecikmiş dil ve tavır çocuğun yaşından beklenen düzeyde dil ve konuşma gelişimi gösterememe durumudur
Gecikmiş dile sahip çocukların büyük bir bölümü, konuşmaya ve dil becerilerinin kullanımına geç de olsa başlar, dil gelişimi sürer ve sonunda bayağı dil gelişimini gerçekleştirebilir Dil gelişimi gecikmeli de olsa olağan dil gelişimini izler Ancak, dil sorunu ise tamamen bambaşka bir durumdur Dil sorunu dendiğinde, dili kavrama ve kullanım becerilerinde, ayrıca dili oluşturan elemanların gelişiminde çocuklarda alışılagelmiş dil gelişiminden hız, nicelik ve nitelik olarak farklılık ve yeteneksizlik göstermesi durumudur

Çocuklar dili erken dönemde kazanmakta ve yaşamın ilk 34 yılı içerisinde bebek dilinden erişkin diline geçiş yapmaktadır Çocukların dil edinimindeki hızları ve kolaylıkları kişisel farklılıklardan etkilenir yani dil edinim sürecinin hızı çocuktan çocuğa çeşitlilik gösterir Görülen kişisel farklılığın sebepleri ise çocuğun, ona gelen bilgileri organize etme biçimi ve çevresel faktörlerdir

Bilişsel organizasyon; çocukların çevrelerinden aldıkları bilgileri organize etme biçimlerindeki farklılıklardır Oyuncaklarla daha artı ilgilenen çocuklar nesnelere ait daha fazla adlandırma; yetişkinlerle daha artı süre geçiren çocuklar kişilere ve sosyal sözcüklere ait daha artı adlandırma yapabiliyorlar

Çevresel faktörler ise çocukla etkileşime giren anne yada yakın çevrenin kullandığı dil ile bu dili ve etkileşim stillerini kullanım biçimlerinin oluşturduğu bağlam dilsel ortamı oluşturur Anne bakıcı çocukla yaptığı ortak sohbet stillerinde de kişisel farklılıklar vardır Kimi anneler çocuklarıyla süre geçirirken daha fazla nesnelere ait soru sorar yada onları adlandırır Bu da çocukların kelime dağarcığının gelişmesine olumlu katkı sağlar Oysa bir takım çocuklarda bunlara karşın dili işleme, geliştirme yeteneği çeşitli nedenlerle yavaş olabilir , bu da dil gelişiminde sorun olduğunun göstergesi olabilir

Gecikmiş Dil ve Konuşma Nedenleri:

* Medikal faktörler,
* Sosyal ve çevresel faktörler
* Zihinsel engel
* DuyusalAlgısal gelişme bozuklukları
* Beyin travmaları
* Nedeni bilinmez
* Otizm
* Özgül dil bozukluğu
* Fazla dillilik (bilingualizmmultilingualizm)
* Kalıtımsal
* Cinsiyet

Gecikmiş Dil ve Konuşmanın Özellikleri:

Sınırlı hitabe
* Hiç konuşmamaktan fazla güç anlaşılabilen birkaç kelime söyleme arasında değiştirme belirten konuşmadır
Beceriksiz kelime dağarcığı
* Akranlarına göre daha az sözcük bilirler ben, benimgibi zamirleri 3 yaşına geldiklerinde kullanamıyor olabilirler
Gecikmiş tümce kurma
* Kendi arzu ve gereksinimlerini cümle yada sözle anlatma yerine jest, mimik ve öteki işaretlerle anlatmayı seçim etmedir
Uyarı, dinleme ve ilgi azlığı
* Başkalarının konuşmalarına dikkat etmez, alaka göstermez, dinlemez
Seri hitabe
* Konuşmaları, hızlı ve anlaşılmaz ses ve ses birleşmelerinden oluşur
Işaret ve beden dili kullanımı
* İsteklerini, duygularını aracısız olarak vücut işaretleriyle belirlenmiş eder Ara Sıra muhabere eder yada ebeveynlerini çekiştirerek, ellerinden tutarak isteklerini olana dek muhabere ederler
Kendilerini izole etme
* Toplumdan, çevreden, akranlarından uzakta durabilir
Artan hırçınlık
* Daha çabuk ağıt, oyuncaklarını atma, kırma, çevresindekilere vurma gibi hırçın davranışlar gözlenebilir

Anne ve babalar çocuklarının dil gelişimlerine destek olmalıdır

Bunun için yapabilecekleri aşağıda anlatılmıştır:

Çocuğunuzla konuşun
* Muhtemel olduğu tekrar tekrar çocuklarıyla konuşmalılar Çocuklar sevdikleri etkinlikler, arkadaşları, oyuncakları, vs hakkında konuşmayı severler Çocuğun sevdiği şeylerden oluşan kartlar yapıp oyun oynayabilirler Çekilen her bir kart hakkında konuşabilirler

Konuşması için fırsatlar yaratın
* Seçenekler sunun Örneğin Hangi elbiseni giymek istersin? Kırmızı olanı mı, mavi olanı mı?gibi

Dürüst işitsel girdiler sağlayın
* Üretimi hatalı olduğunda düzeltmeyin, sadece doğrusunu söyleyerek yeniden edin Örneğin çocuğunuz tapı atdedi; siz kapı açdiyerek doğrusunu söyleyin

Tavır çabalarını ödüllendirin
* Size bir şey söylediğinde onu dinleyin

Soru sorduğunda her tarafta savmayın
* Soru sorduğunda soruları iletişimi geliştirmek, diyalog hazırlamak için cevaplayın ve siz de yeni sorular sorun
Ç: Anne, yağmur mu yağıyor?
A: evet, yağmur yağıyor Yağmur yağdığında yanımıza ne alırız?gibi

Çocuğunuzu dinleyin
* Çocuğunuz sizinle konuşmaya çalıştığında göz kontağı kurun, onu can kulağıyla dinleyin ve çocuğun anlatmaya çalıştığı konu ile ilgilenin

Çocuğunuzun söylediklerine tepki verin
* Eğer çocuk elmayı fazla severimderse, AB Ben de severim Hangi elmayı seversin?gibi konuşmaya teşvik edici tavır içerisinde olun

Yaptıklarınız hakkında konuşun
* Keza çocuğunuzun hem de kendinizin yaptığınız şeyin ne olduğu ile ilgili konuşun

Hikayeler anlatın
* Çocuğa öykü kitabından bir hikaye veya çocuğunuza geçmişte olmuş ya da yakın gelecekte olacak şeyler hakkında hikayeler anlatabilirsiniz

Çocuğun gelişim seviyesine uygun sözcükler kullanın
* Yeni sözcükler ya da çocuğun anlaması zorlama olan sözcükler kullanın *