Çocuklarda Ses Hastalıkları

Çocuklardaki ses problemlerini 4 kategoride toplayabiliriz: 1 organik, 2 sesi kötü kullanmaya yan organik şansın dönmesi, 3 fonksiyonel ve 4 ses problemlerine katkıda yer alan faktörler

Çoğumuz ne kendimizde, ne de çocuğumuzdaki ses kısılmalarını pozitif ciddiye almayız ve çoğunlukla bunları geçirdiğimiz ya da geçirmekte olduğumuz bir hastalığa bağlarız Halbuki tekrarlayan ve uzun vakit aralıksız ses kısıklıklarının mutlaka önce bir kulakburunboğaz uzmanı sonra da gerekiyorsa vokal rehabilitasyon için bir hitabe ve lisan patoloğu tarafından görülmesi önemlidir

Çocuklardaki ses problemlerini 4 kategoride toplayabiliriz: 1 organik, 2 sesi kötü kullanmaya emrindeki organik değişiklikler, 3 fonksiyonel ve 4 ses problemlerine katkıda bulunan faktörler

Ses hastalıklarını, akıcılık gösteren bir çizgi olarak düşünürsek bu hattın bir ucunda organik problemler öteki ucunda da işlevsel problemler vardır diyebiliriz Konjenital ya da daha sonra edinilmiş larengela, farengeal, oral veya nazal deviasyonlar işin organik ucundayken, çevresel ya da psikolojik faktörlere emrindeki ses bozuklukları işlevsel uçtadır Bu bahsettiğimiz yol bununla beraber çift yönlü bir yoldur Yani işlevsel bozukluk bir patolojiden kaynaklanacağı gibi bir patoloji de fonksiyonel bir bozukluğa yol açabilir Bu yolun orta noktasında ise sesi fena veya yanlış kullanıma emrindeki ortaya çıkan yapısal veya patolojik şansın dönmesi bulunur

Dördüncü kategorimiz olan katkıda yer alan faktörler ise; allerjiler ve üstteki solunum yolu hastalıkları gibi faktörlerdir Bu dört kategori de başlı başına bir ses hastalığına sebep olabilir Oysa çoğunlukla bunlar o kadar iç içe girmiş olur ancak olayda tek bir spesifik sebep söyleyebilmek olası olmaz

Çocuğunuzda karşılaşabileceğiniz ses hastalıkları sesin kalitesiyle, rezonansıyla, volümüyle ya da perdesiyle ilgili olabilir Sesin kalitesiyle ilgili problemlerde ses kulağa kısık gelebilir Bu dönem dönem herkesin yaşadığı bir sorundur Yeniden sesin kalitesiyle ilgili diğer bir sorun sesin fazla sert ve gırtlağı zorlayarak kullanılmasıdır Hatta bazen bu sert kullanımı, çocuğunuzun suratında ve boynundaki kaslarda da görürsünüz Bunun haricinde çocuklar konuşurken yarı hava türbülansı varmış gibi hava kaçırabilir Bu kimileri kadar ses tellerini çalıştıran kasların fazla rahat olmaları ve yeterince sıkı kapanmamaları olarak betimleme edilmektedir

Rezonansla ilgili sorunlar aşağıda hipernazalite ve hiponazaliteyi sayabiliriz Türkçe ’de m ve n sesleri nazal seslerdir Yani konuşurken bu seslerde burunda hava çıkar Oysa aynı hava öteki seslerde ve sesli harflerde çıktığı vakit tavır bozulur Buna hipernazalite diyoruz Benzer şekilde hava çıkması gerektiğinde de çıkmıyorsa, yani çocuğunuz hep burnu tıkalıymış gibi konuşuyorsa buna da hiponazalite diyoruz

Sebepleri defalarca ses tellerinden kaynaklanmasa da rezonans sesin bir parçası olduğu için bununla ilgili problemler de genel ses hastalıkları olarak tanımlanır ve tedaviye teşebbüs da o şekilde yapılır

Ara Sıra çocuklar pek yüksek sesle konuşur ama tüm apartman evde neler olup bittiğini bilir Okulda öğretmeni ona devamlı minik sesini kullanmasını söyler ve sınıfta şarkı söylerken herkesin sesini bastırır

Buna karşın kimi çocuk da öyle alçak sesle konuşur ki kimse onun ne söylediğini duyamaz Herkes ona daha yüksek sesle konuşmasını söyler veya söylediği şeyi konuşmaktan bıkana değin tekrarlatır Derslik içi okumalarda fazla alçak sesle okuduğu için hoca onun bir okuma problemi olduğunu, okumada zorlandığını düşünebilir Birçok vakit bu çocukların fazla derecede utangaç olduğu düşünülür oysa tek sorun yeterince yüksek sesle konuşmamaları da olabilir Seslerinin volümünü ayarlamakta sorun yaşamış çocukların işitmelerini de mutlaka denetleme ettirmek gerekir

Sesin perdesiyle ilgili olan problemler de sesin çocuğun yaşına, cüssesine ve cinsiyetine kadar fazla tiz ya da çok kalın olmasını, tatmin edici perde aralığı olmamasını ya da konuşurken sesin çoğu kez gitmesini ya da kaymasını içerir

Dünyada pek çok söylev ve lisan patoloğu çocuklardaki ses hastalıklarının son zamanlarda arttığını müşterek gösterme olarak belirtmektedir Modern hayatın getirdiği baskılar ve okul başarısında yükselen standartlar genellikle gerginliğin artmasına ve vokal hiperaktivite ve kötü ses kullanımına yol açan faktörler olarak gösteriliyor

Peki bu gibi durumlarda hitabe ve lisan patoloğunun rolü ne oluyor? Medikal, cerrahi veya psikiyatrik çare gerektiren durumların haricinde tavır ve lisan patoloğu sesi analiz eden, ses kullanımını değiştirmeyi ve sesi içten şekilde kullanmayı öğreten kişidir Ses terapisi bazı durumlarda medikal tedaviyle birlikte yürütülür ya da cerrahi tedaviye yönelmeden önce invazif olmayan bir yöntem olarak denenebilir

Herhangi bir vokal patoloji nedeniyle yapılan cerrahi müdahale ardından ise sesi her yerde kullanmaya başlarken manâlı bir rol oynar Çocuğunuzda ayrım ettiğiniz ses değişikliklerini erken dönemde bir uzmana danışıp önlemini olmak sizi daha uzun vadeli hekim ziyaretlerinden ve ses terapilerinden kurtarabilir

EBurcu Ardaman
Uzman Tavır ve Lisan Patoloğu *