Çocuklarda tuz tüketimi

İnsan vücudunun likit, asit-baz istikrarının sağlanması, had ve kas sistemlerinin akıllıca çalışması üzere işlevleri için muayyen nispette tuza gereksinimi vardır. Yerküre Sıhhat Örgütü (DSÖ) erişkinlerin günde ortalama 5 gram yani bir çay kaşığı tuz tüketmelerini önerir. Lakin, Türkiye'de günlük tuz tüketiminin önerilen bedellerin üç katı seviyesinde olduğu bilinmektedir.

Evrimsel olarak atalarımız günde 1 g’dan az tuz içeren diyet uyguladıkları bilinmektedir. Tuz alımının artması ile kan basıncı arasında ilgi olduğu MÖ 2000’li yıllarda fark edilmiş ve “çok tuz alınırsa kişinin nabzı katı ve sert olur” denilmiştir. Yaklaşık 100 yıldan beri de, hipertansiyonu olan hastalarda tuz kısıtlaması gerektiği bildirilmektedir.

Şiddetli tuz tüketimi de değiştirilebilir bir sıhhatsiz beslenme tatbikidir ve birçok kronik illetin temelinde bölge almaktadır. Çokça tuz tüketimi yüksek kan basıncına neden olmaktadır. Memleketimizde her dört mevtten birisi yüksek tansiyon ile ilgilidir. Son yıllarda evlatların da tuz tüketiminde artış olduğunu görüyoruz. Bilhassa ayak üstü beslenme (pizza, hamburger,vs), yüksek tuz içerikli işlenmiş besinlerin (cips, salam, sosis, sucuk, turşu, salça, konserve üzere her türlü abur cubur) tüketiminin yaygınlaşması evlatlar açısından bu riski gündeme taşımaktadır.

Evlatlar ne kadar tuz tüketmeli?

1 yaşından küçük evlatlara hiç tuz eklenmemeli

1-3 yaş 2 gr/gün,

4-6 yaş 3 gr/gün,

7 yaş sonrası 5 gr/gün (bir çay kaşığı) geçmemeli

Çok tuz tüketiminin zararları

Ödem

Hipertansiyona

Kalp ve damar illetleri

İnme (beyine pıhtı atması sonucu felç)

Böbrek taşları

Kronik böbrek illeti

Gastrit, mide ülseri ve mide kanseri*

Osteoporoz

* Yüksek tuz alımı, Helicobacter pylori (H. pylori) bakterileri tarafından midenin kolonizasyonunu teşvik eder ve bu gastrite neden olabilir ve kötüleştirebilir. Denetim edilmediyse, gastrik tümörlere de yol açabilir.

Tuzu azaltmak için neler yapılmalı ?

Yerkürede birçok devlette tuz tüketiminin azaltılmasına yönelik başarılı programlar uygulanmaktadır. Memleketimizde de Sıhhat Bakanlığı tarafından tuz tüketimin kademeli olarak önerilen seviyelere düşürülmesi için ulusal bir program ve bir fiil planı oluşturulmuştur.

Süt çocukluğu periyodunda bebeğin tuz ile tanışmaması**

Farkındalık ve bilinç seviyesinin çocukluk periyotlarından itibaren kazandırılması

Ana pederlerin evlatlarına rol model olması

Yemek masasına tuzluk konulmaması

Yemeğin tadına bakmadan tuz serpme alışkanlığından vazgeçilmesi

Fast-food yeme alışkanlıklarından uzaklaşılması

Yüksek tuz içerikli işlenmiş besinlerin az tüketilmesi

Potasyum açısından varlıklı yiyeceklerin tüketilmesi ***

Besin üreticileri ve azık dağıtıcıları (toplu beslenme hizmeti veren kuruluşlar, restoranlar, mektepler ve iş tarafı kantinleri vb) kendi eserlerinde ya da öğünlerinde tuz içeriğinin mümkün olan en az seviyeye azaltılması

Hazır azıkların etiketlerinde “yüksek tuzlu” yahut “düşük tuzlu” tabirinin bölge alması

** Yapılan araştırmalara nazaran; memleketimizde ebeveynlerin yüzde 60’ı evlatlarına 1 yaşından evvel, yetişkinler için yapılan tuzlu ve salçalı yemeklerden tattırmak üzere son aşama yanlışlı bir davranış içine giriyor.

*** muz, ıspanak, domates, avokado, nar, tatlı patates, somon, fasulye, pancar, brokoli, ceviz