Aşağıda cumhuriyetin ilanını meclis muhabiri olarak izlemiş bir yazarımızın anısını okuyacaksınız
O gunlerde butun gazeteciler ve halk merakta idi Bir yenilik var… Fakat bu nedir ? Bir turlu belli olmuyordu Ben o zamanlar Oğut Gazetesinde calışıyordum Meclisin butun toplantılarına devam ediyordum
Ataturk Cankaya'da kendisine konuk olan arkadaşlarına Cumhuriyet'i ilan etmenin zamanı geldiğini, bildiriyor Bunun icin anayasada değişiklik yapmak gerektiğini acıklıyordu 28 Ekim 1923 gunu konukları gittikten sonra İsmet İnonu ile birlikte anayasada ne gibi değişiklikler yapılacağını goruştuler
1923 yılının Ekim ayının yirmi dokuzuncu Pazartesi sabahı idi Guneşli bir hava Samanpazarı ve Karaoğlan'dan insanlar sel gibi meclise doğru akıyordu Kalpaklı, başlıklı, fesli erkekler ve bunların arasında kadınlar, meclisin karşısındaki Millet Bahcesi'ne meydana toplanmışlardı
Halk Millet Meclisinin kararını merakla bekliyordu Bircokları tanımadıkları milletvekillerine yaklaşıyor, haber soruyordu Guneş battı Karanlık bastı Buna rağmen halk dağılmıyordu Hepimiz sabırsızlıkla bir haber bekliyorduk Meclisin dar kapısından bir milletvekili cıktı Orada bulunan gazeteciler, hepimiz milletvekilinin etrafını cevirdik Milletvekili :
Şu dakika icerde pek mutlu ve tarihsel kararlar veriliyor, dedi Dışarıya sızan haber bu kadardı
Akşam saat on sekiz kırk beş'ti Millet Meclisi oturumu acıldı Donuk bir ışık Sağda dinleyicilere ayrılmış bir yer, solda gazeteciler balkonu, ortada okul sıralarında oturmuş milletvekilleri, Ataturk yok Butun milletvekilleri sıkışık bir durumda oturuyorlardı Bu sessizlik icinde İsmet İnonu : Anayasanın birinci maddesinin Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir Turkiye Devletinin hukumet şekli cumhuriyettirbiciminde değiştirilmesi icin goruşme acılsın dedi Değiştirilmesi istenen başka maddeler de vardı Değişiklik isteği uzerine bircok milletvekili soz aldı Heyecanlı konuşmalar yapıldı Bu sırada milli şair Mehmet Emin Yurdakul soz alarak orada bulunanları Yaşasın Cumhuriyetdiye bağırmaya davet etti Butun milletvekilleri tek bir vucut gibi harekete gecti, ayağa kalktılar Gun gormuş gaziler, generaller, kalemleriyle, kılıclarıyla bu memlekete hizmet etmiş kahramanlar dimdik durdular Sonra hep bir ağızdan Yaşasın Cumhuriyetdiye bağırdılar Anayasa değişikliği goruşmeleri tamamlandıktan sonra değişiklik isteği oya sunuldu Butun eller kabuldiye kalktı Turkiye devletinin cumhuriyet olduğunu belirleyen değişiklik oy birliği ile kabul edildi Saat sekiz bucuktu Bu dakikadan itibaren Turkiye Devleti'nin adı Cumhuriyet olmuştu
Bu cumhuriyete bir başkan secmek gerekiyordu Turkiye Cumhuriyeti'nin ilk Cumhurbaşkanlığı secimine 158 milletvekili katıldı Ankara milletvekili Gazi Mustafa Kemal Cumhurbaşkanlığına secildi
Bu anda Kemal Ataturk meclis salonunda gorundu Alkışlar arasında kursuye cıktı Herkes Ataturk'u dinliyordu Konuşmasını bitirdiği zaman uzun uzun alkışlandı Gok gurultusunu andıran alkışlar arasında Ataturk yerine oturdu
Halk meclisin onunde bekliyordu Cumhuriyetin ilanını ve Ataturk'un Cumhurbaşkanı secildiğini duyunca coştu Bu arada 101 pare top atıldı Top sesleri Turk ulusuna cumhuriyeti ilan ediyordu Turk ulusu, yıllardan beri hasretini cektiği egemenliğe ve cumhuriyete kavuşmuştu
29 ekim cumhuriyet bayramı arşiv konumuz icin tıklayınız
Cumhuriyet Bayramı
O gunlerde butun gazeteciler ve halk merakta idi Bir yenilik var… Fakat bu nedir ? Bir turlu belli olmuyordu Ben o zamanlar Oğut Gazetesinde calışıyordum Meclisin butun toplantılarına devam ediyordum
Ataturk Cankaya'da kendisine konuk olan arkadaşlarına Cumhuriyet'i ilan etmenin zamanı geldiğini, bildiriyor Bunun icin anayasada değişiklik yapmak gerektiğini acıklıyordu 28 Ekim 1923 gunu konukları gittikten sonra İsmet İnonu ile birlikte anayasada ne gibi değişiklikler yapılacağını goruştuler
1923 yılının Ekim ayının yirmi dokuzuncu Pazartesi sabahı idi Guneşli bir hava Samanpazarı ve Karaoğlan'dan insanlar sel gibi meclise doğru akıyordu Kalpaklı, başlıklı, fesli erkekler ve bunların arasında kadınlar, meclisin karşısındaki Millet Bahcesi'ne meydana toplanmışlardı
Halk Millet Meclisinin kararını merakla bekliyordu Bircokları tanımadıkları milletvekillerine yaklaşıyor, haber soruyordu Guneş battı Karanlık bastı Buna rağmen halk dağılmıyordu Hepimiz sabırsızlıkla bir haber bekliyorduk Meclisin dar kapısından bir milletvekili cıktı Orada bulunan gazeteciler, hepimiz milletvekilinin etrafını cevirdik Milletvekili :
Şu dakika icerde pek mutlu ve tarihsel kararlar veriliyor, dedi Dışarıya sızan haber bu kadardı
Akşam saat on sekiz kırk beş'ti Millet Meclisi oturumu acıldı Donuk bir ışık Sağda dinleyicilere ayrılmış bir yer, solda gazeteciler balkonu, ortada okul sıralarında oturmuş milletvekilleri, Ataturk yok Butun milletvekilleri sıkışık bir durumda oturuyorlardı Bu sessizlik icinde İsmet İnonu : Anayasanın birinci maddesinin Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir Turkiye Devletinin hukumet şekli cumhuriyettirbiciminde değiştirilmesi icin goruşme acılsın dedi Değiştirilmesi istenen başka maddeler de vardı Değişiklik isteği uzerine bircok milletvekili soz aldı Heyecanlı konuşmalar yapıldı Bu sırada milli şair Mehmet Emin Yurdakul soz alarak orada bulunanları Yaşasın Cumhuriyetdiye bağırmaya davet etti Butun milletvekilleri tek bir vucut gibi harekete gecti, ayağa kalktılar Gun gormuş gaziler, generaller, kalemleriyle, kılıclarıyla bu memlekete hizmet etmiş kahramanlar dimdik durdular Sonra hep bir ağızdan Yaşasın Cumhuriyetdiye bağırdılar Anayasa değişikliği goruşmeleri tamamlandıktan sonra değişiklik isteği oya sunuldu Butun eller kabuldiye kalktı Turkiye devletinin cumhuriyet olduğunu belirleyen değişiklik oy birliği ile kabul edildi Saat sekiz bucuktu Bu dakikadan itibaren Turkiye Devleti'nin adı Cumhuriyet olmuştu
Bu cumhuriyete bir başkan secmek gerekiyordu Turkiye Cumhuriyeti'nin ilk Cumhurbaşkanlığı secimine 158 milletvekili katıldı Ankara milletvekili Gazi Mustafa Kemal Cumhurbaşkanlığına secildi
Bu anda Kemal Ataturk meclis salonunda gorundu Alkışlar arasında kursuye cıktı Herkes Ataturk'u dinliyordu Konuşmasını bitirdiği zaman uzun uzun alkışlandı Gok gurultusunu andıran alkışlar arasında Ataturk yerine oturdu
Halk meclisin onunde bekliyordu Cumhuriyetin ilanını ve Ataturk'un Cumhurbaşkanı secildiğini duyunca coştu Bu arada 101 pare top atıldı Top sesleri Turk ulusuna cumhuriyeti ilan ediyordu Turk ulusu, yıllardan beri hasretini cektiği egemenliğe ve cumhuriyete kavuşmuştu
29 ekim cumhuriyet bayramı arşiv konumuz icin tıklayınız
Cumhuriyet Bayramı