D vitamininin vücuttaki sentezi

D vitamini, hormon gibisi fonksiyonları olan bir küme yağda çözünen vitamindir. Türkiye bol güneş ışığına sahip coğrafi bir konumda olmasına karşın, gebe bayanlar, bebekler, evlatlar ve yetişkinlerde D vitamini eksikliği gün geçtikçe yaygınlaşmaktadır. Bilhassa kış aylarında güneşten az faydalandığımız için D vitamini sentezi çabucak acilen hiç olmamaktadır. Bu nedenle D vitamini eksikliği bir hastalık göstergesi olacağı üzere, zayıflığıyla birlikte bir çok sıhhat dertleri da ortaya çıkmaktadır.

Bitkisel ve hayvansal kaynaklı olarak alınan D vitamini öncülleri deride ve vücutta sentez edilir.

D vitamini iki biçimde oluşur.

1)Deride güneş ışığı yardımı ile;

Ehil D vitamini alımı günde 20 dakika boyunca kol, bacak ve yüzün ışığa maruz kalması yerinde olabilir.

D vitamini,

Tüm D vitamini imalatının % 80’i deride olur,

Geri kalanın % 20’si ise diyetle bitkisel kaynaklardan ergokalsiferol (D2 vitamini) ve hayvansal kaynaklardan kolekalsiferol (D3 vitamini) alınır

2) Diyetle besinlerden vitamin D2 ve vitamin D3 alınmasıyla ;

Hayvansal besinlerden alınan kolekalsiferol(D3) ile bitkisel besinlerden alınan ergokalsiferol (D2), ince barsaklardan emilir. Emilen D Vitamini Karaciğerde metabolize olur. D Vitamininin ziyadesi Karaciğer, yağ ve kas dokularında depolanır. Vitamin D’nin bir kısmı, karaciğerde 25-hidroksikolekalsiferole [25(OH)D3] yahut 25-hidroksiergokalsiferole [25(OH)D2]’ye çevrilir. D Vitamininin depolanmayan kıymetli bir kısmı 25(OH)D3’e dönüşerek kana geçerse de az bir kısmı karaciğerde işlenerek safra yoluyla barsağa taşınır ve ince barsakdan tekrar emilir(enterohepatik dolaşım). Plazmada bulunan 25(OH)D3 yahut 25(OH)D2, böbrek hücrelerine gelir ve hidroksilaz enziminin tesiriyle hücre içinde 1.25(OH)2D3 yahut 1.25(OH)2D2’ye dönüşerek etkin D Vitamini Metabolitini oluşturur.

D vitaminin vücuttaki rolü

D vitamini bağırsaktan kalsiyum ve fosfor emilimini kolaylaştırıp, böbreklerden fosfor geri emilimini uyararak kemik mineral metabolizmasını direkt etkilemektedir.

İskelet sistemi ve D vitamini ; D vitamini eksikliği ile iskelet sistemindeki belirtilerle ortaya çıkan marazlar raşitizm ve osteomalasidır.Raşitizm, mahsusen süt evlatlarında ve birinci yaşlarda çok görülür.Raşitizmde kemikler yumuşar ve kolay bükülür hal alır.Bacaklarda X yahut O biçimi çarpıklıklar olur.Osteomalasi ise yetişkinlerde yaygın olarak görülür ve kemikler daha yumuşaktır. Vücutta kalsiyum emilimi ve kemik mineral yoğunluğu düşüktür.Sık tevellüt yapan, yetesiz ve istikrarsız beslenen, güneşten yararlanamayan bireylerde risk artar.

Diyabet ve D vitamini ; D vitamini pankreasdan insülin salgılayan beta hücrelerini uyararak insülin salınımını arttırır. Serum 25-OH-D ile isülin hassaslığı arasında müspet bağ gözlenmiştir. Başkaca D vitamini yangısal unsur üretimi ve lenfosit çoğalmasını azaltarak Tip 1 diyabet oluşuma riskini ve mahsusen açlık kan şekerini düşürdüğü gözlenmiştir.

Obezite ve D vitamini; Vitamin D eksikliği deri altında yağ birikimini artırabilir. Obezitede yağ dokusu arttığı için D vitamini bu dokuda daha ziyade depolanmaktadır.

Ortak genetik ve çevresel ortamlarda gelişen, bel muhiti kalınlığı, yüksek tansiyon, kan yağlarında bozukluk, kan şekeri yüksekliği ile karakterize bir kardiyometabolik risk faktörleri olarak tanımlanan metabolik sendroma bağlı olan D vitamini eksikliğinin yerkürede populasyonu % 30 -60 olarak görülmektedir.

D vitamini alımı, BKİ (Beden Kitle İndeksi )’ni azaltır ve birlikte kan basınıcını düzenleyerek tansiyonu dengeleyebilir. Ayrıyeten D Vitamini kimi kanserlerin (meme, prostat, kolon rektum kanseri) otoimmun illetlerin, kalp marazlarının gelişimini önler.

D vitaminin eksikliği riski taşıyan kümeleri şu formda sıralayabiliriz.

Gebe ve emziren hatunlar

Bebekler ve