Dinimizde ilmin önemi

Sual: İlim öğrenmenin fazileti nedir?
CEVAP
İlim öğrenmenin fazileti çoktur Kur’anı kerimde meâlen, (Bilmiyorsanız, zikir ehline ilim ehline, âlimlere sorun) buyuruldu (Enbiya 7)

Âyeti kerimedeki zikir, ilim demektir Bu âyeti kerime, bilmeyenlerin, âlimleri bulup onlardan sorup, öğrenmelerini emretmektedir (Hadika)

Üç ayeti kerime meali de şöyledir:
(Allah iman edenleri yüceltir; kendilerine ilim verilmiş müminleri ise, cennette kat kat derecelerle yükseltir) Mücadele 11

(De ki, hiç bilenlerle bilmeyenler bir olur mu? Bilen elbette kıymetlidir) Zümer 93

(Kulları arasında Allahü teâlâdan en çok korkan âlimlerdir) Fatır 28

Hadisi şeriflerde de buyuruldu ki:
(İlim öğrenmek, kadınerkek her müslümana farzdır) Beyheki
(Beşikten mezara kadar ilim öğrenmeye çalışınız!) Şir'a

(Allahü teâlâ, İbrahim aleyhisselama Ben ilim sahibiyim, ilim sahiplerini severimbuyurdu) İbni Abdilber

(İlim, İslam’ın hayatı, imanın direğidir) Ebuşşeyh

(Hiç kimse, cehaletle aziz, ilim ile de zelil olmaz) Askeri

(Boş vaktini ilme harcayan kurtulur) İ Maverdi

(Salih âlimlerden olun, eğer salih âlimlerden olamazsanız, böyle âlimlerin sohbetinde bulunun, sizi hidayete kavuşturacak, dalaletten uzaklaştıracak ilmi dinleyin!) İ Maverdi
(Nerede ilim varsa, orada müslümanlık vardır) SEbediyye

(İlim, benim ve diğer Peygamberlerin mirasıdır Kim de bana mirasçı olursa, Cennette benimle beraber olur) Deylemi

(Bilerek yapılan az bir ibadet, bilmeyerek yapılan çok ibadetten daha iyidir) Şir’a

(Allah’ın rezil etmek istediği kul, ilim ve edepten mahrum kalır) İbni Neccar

(Bir müslüman, arkadaşına, hidayetini arttıracak veya onu tehlikeden kurtaracak hikmetli bir sözden daha iyi bir hediye veremez) Ebu Ya’la

Hazreti Lokman, oğluna buyurdu ki:
(Âlimlerle otur, hikmet sahiplerinin sözlerini dinle! Allahü teâlâ, bahar yağmuru ile toprağa hayat verdiği gibi, ölü kalbleri hikmet nurları ile diriltir)

İlim, Cennete giden bir yol, gurbette arkadaş, yalnızlıkta sırdaştır İlim, iki cihanda kurtuluş, düşmana karşı siperdir İnsan için haya, gözler için ziyadır

Hazreti Ali buyurdu ki:
(İlim, maldan hayırlıdır Çünkü malı sen korursun; fakat ilim seni korur Mal harcamakla azalır, ilim sarf etmekle çoğalır)

İmamı Gazalihazretleri de, (İnsanın diğer mahlukattan üstünlüğü ilmi iledir, güç ve kuvvetiyle değildir Çünkü deve insandan kuvvetlidir İrilik bakımından da değildir Çünkü fil insandan çok iridir Cesaret bakımından da değildir Çünkü aslan insandan cesurdur Çok yemesiyle de değildir Çünkü mandanın karnı, insanın midesinden daha büyüktür Şu halde ilim çok üstün bir vasıftır) buyurmaktadır

Yemek ve içmekten kesilen hasta, ölmeye mahkum olduğu gibi, ilim ve hikmetten mahrum kalb de ölüme mahkumdur

İlim öğrenmek ve öğretmek çok mühimdir Hadisi şeriflerde de buyuruldu ki:
(Allahü teâlâ ilim verdiği âlimlerden de Peygamberlerden aldığı misak gibi, ilimlerini saklamayıp insanlara açıklamaları için, söz almış ve Rabbinin yoluna hikmetle, güzel öğütle davet et!buyurmuştur) Ebu Nuaym

(En güzel hediye, hikmetli bir sözü iyice anlayıp, din kardeşine anlatmaktır) Taberani

(Bir saat ilim öğrenmek veya öğretmek, sabaha kadar ibadetten daha sevaptır) Deylemi

(Heves edilecek iki kimse vardır: Biri, Allahü teâlânın verdiği ilimle amel edip başkasına da öğreten, ikincisi de, Allahü teâlânın verdiği serveti hayra sarf edendir) Buhari

(İlim yolunu tutana, Allahü teâlâ Cennet yolunu açar) Tirmizi

(, ilim talebesinden memnun oldukları için kanatlarını onların üzerine gererler) İ Abdilber

(İlimden bir mesele öğrenmek, dünyadaki her şeyden kıymetlidir) Taberani

(Ya âlim, ya öğrenci, ya dinleyici veya bunları seven olun Yoksa helak olursunuz) Beyheki

(Tecrübeli yaşlılarla oturup kalkın Âlimlere sorun Hikmet sahipleri ile beraber olun) Taberani

(Âlim olmayan veya ilim öğrenmeye çalışmayan bizden değildir) Deylemi

(Bir âlimin, yanına oturarak, bir saat ilimle meşgul olması, bir âbidin 70 yıl ibadetinden hayırlı olabilir) Deylemi

(İşlenen bir günah, âlime bir, cahile iki olarak yazılır Âlim, günahı için azap olunur Cahil ise hem günahı, hem de öğrenmediği için azap olunur) Deylemi

(Allahü teâlâ, dünya işlerinin âlimi, ahiret işlerinin cahili olana buğz eder) Hakim

(İlim öğrenmek, namaz, oruç, hac ve Allah yolundaki cihaddan daha kıymetlidir) Deylemi

(Bir saat ilim öğrenmek gece sabaha kadar ibadet etmekten kıymetlidir Bir gün ilim öğrenmek, üç ay oruç tutmaktan kıymetlidir) Ebu Nuaym

(Bir kimse, ilim öğrense, bununla amel etmese bile; bin rekat namaz kılmasından daha fazla sevap alır Eğer öğrendiği ilimle amel eder veya başkasına öğretirse, hem bunun sevabını alır, hem de Kıyamete kadar bununla amel edenlerin sevabını alır) Hatib

(Farzlarda ihmallik yapan bir derde müptela olur) İ Ahmed
(Din ilmine sahip olanın sıkıntısı gider ve ummadığı yerden rızıklanır) İ Neccar

(İlim öğrenen veya Allah için bir dost edinen veya din kardeşinin yüzüne şefkatle bakan veya “Bismillah diyerek işine başlayan affa uğrar) İ Rafii

İlim âlimden öğrenilir
Bir talebenin, ilim öğrenebilmesi ve doğru yolu bulabilmesi için, bir öğreticiye ihtiyacı vardır Çünkü hadisi şerifte, (İlim üstaddan öğrenilir) buyuruldu (Taberani)

Kur'anı kerimde ise mealen, (Eğer bilmezseniz, bilenlerden sorun!) buyuruldu (Nahl 43)
Allahü teâlânın rızasına kavuşmak için de sebeplere yapışmak, bir âlimin gösterdiği yolda gitmek gerekir Kur'anı kerimde mealen (Ey iman edenler, Allah’tan sakının ve Onun rızasına kavuşmak için, vesile arayınız!) buyuruluyor (Maide 35)

Bu âyeti kerimeden de bir öğreticiye ihtiyaç olduğu anlaşılmaktadır Bir kimsenin rehberi olmazsa, şeytan ona rehber olur Şeytan rehber olunca da, kendisine tâbi olanı uçurumdan uçuruma atar sayesinde dört kişi sevap alır Sual soran, cevap veren, dinleyen ve bunları sevenler) Ebu Nuaym

Okuyucularımızdan bazıları ise, Hazreti İbrahim’in kestiği koçun etini kimler yedi?, Falanca âlimin anasının adı neydi?, Yunus aleyhisselamı yutan balık, erkek miydi? gibi sualler soruyorlar Dürrülmuhtarın Tahtavi haşiyesinde buyuruluyor ki:
(İnsanın bilmesi gerekmeyen şeyleri münakaşa etmesi mekruhtur Öğrenilmesi emredilmemiş olan şeyleri sormak caiz değildir Mesela Hazreti Lokman peygamber midir? Cin, insanlara nasıl görünür? Hazreti İsa gökten ne zaman inecek? Buna benzer şeyler sormamalı, çünkü bunları öğrenmekle emrolunmadık)

Bugün çok kimse, Ehli sünnet itikadını bilmiyor Öğrenmesi farzı ayn olan bilgilerden habersizdir Faiz çeşitlerini, hatta yemeğin farzlarını bile bilmez iken, dünya ve ahirette gerekmeyen şeyleri soruyorlar Biz de (Bilmiyoruz) diye cevap verince, (Bir bilene sor) diyorlar Zaten biz, bilmediklerimizi bir bilene soruyoruz Fakat bilinmesi gerekmeyenleri sormak lüzumsuzdur Dünya ve ahirete yaramayan sualleri sormak ve her suale cevap vermeye kalkmak ve (Ben bilirim) demek doğru değildir Kur'anı kerimde de mealen buyuruldu ki:
(Her ilim sahibinin üstünde, daha iyi bilen vardır) Yusuf 76

Hadisi şeriflerde buyuruldu ki:
(Âlimim diyen cahildir) Taberani

(Çok sual sormaktan sakının! Sizden öncekiler, bu yüzden helak oldu) İ Maverdi

(Sizi çok sual sormaktan nehyediyorum) Taberani

(Allah rızasından başka bir maksatla ilim öğrenen veya ilmini dünya menfaatine alet eden Cehenneme gidecektir) Tirmizi

(İlmi, âlimlerle yarışmak, cahillerle münakaşa edip susturmak ve insanlar yanında itibar kazanmak için öğrenen Cehenneme gidecektir) Tirmizi

Şu halde, lüzumsuz sual ve başka maksatlarla sual sormak doğru değildir İmtihan gayesiyle karşısındakini sıkıştırmak için sual sormak da uygun değildir Hadisi şerifte, (Öğrenmek için sual sorun! Kötü maksatla sual sormayın!) buyuruldu (Deylemi)

Suali uygun sorabilmek, o kişinin ilmini gösterir Hadisi şerifte, (Güzel sual, ilmin yarısıdır) buyuruldu (Taberani)

İlmi, öğrenip amel etmek isteyen kimseye öğretmelidir! İlmin kıymetini bilmeyen, laf olsun diye öğrenmek isteyene, ilim öğretmek doğru olmaz Hadisi şeriflerde buyuruldu ki:
(İlmi, ehli olmayana öğretmek onu kaybetmek demektir) İbni Ebi Şeybe

(Bazı kavimler gelecek, fakihleri, ince ve karışık meseleleri ele alacak, halkı şaşırtacaklardır İşte bunlar, ümmetimin şerlileridir) Taberani

Ayıp olur diye sormamak
Sual: Bir genç kızım Mahrem konuları sormaktan utanıyorum Ne yapayım?
CEVAP
Bir kız, mahrem konuları annesine sorar O da bilmezse, annesine, (Babamdan öğren) der Babası da bilmezse, babasının, bilen birisine sorması gerekir Babası yoksa, ağabey, amca, dayı gibi mahrem akrabalarından öğrenir Bunlar da öğrenip bildirmezse, o zaman mektupla veya telefonla, kendinden değil de, (Bir kadının muayyen hâli şu kadar devam edip kesilse, ne gerekir) şeklinde sormak daha uygun olur Bir kadının kocası, bu bilgileri öğrenip hanımına anlatmazsa, kadın, en uygun bir yolla bunları öğrenebilir Bilenlerden bu konuları edep dairesinde sorması ayıp olmaz

Hazreti Esma’nın Peygamber efendimize nasıl gusledileceğini sorarken utanması üzerine, Hazreti Âişe validemiz, (Ensar kadınları ne iyidir; utanmaları, dinlerini öğrenmekten men etmiyor) buyurdu (Buhari) Demek ki, ayıp olur diye kendisine farz olan bilgileri öğrenmemek yanlıştır Peygamber efendimiz, mahrem konuları anlatırken, (Allahü teâlâ, hakkın anlatılmasından çekinmez) buyurmaktadır (Tirmizi) Aynı anlamda âyeti kerime de vardır:
(Allahü teâlâ, gerçeği söylemekten çekinmez) Ahzâb 53

Sual: Bilmediğimiz şeyler oluyor Sormaya fırsat bulamıyoruz veya çekiniyoruz Sormamanın vebali var mıdır? Bir de sorduğumuz kimse bildiği halde bilmiyorum derse ona da vebal olur mu?
CEVAP
İhtiyaç halinde bilmeyenler, bilenlerden sormalı, bilenler de bilgisini gizlememelidir! Hadisi şerifte buyuruldu ki:
(Âlimin bildiğini söylememesi, cahilin de bilmediğini sormaması helal değildir Çünkü Allahü teâlâ, Bilmiyorsanız, ilim ehline sorunbuyuruyor) Taberani
Dinini öğrenmek için sual soranlara, cevap vermemenin vebali çok büyüktür Hadisi şerifte buyuruldu ki:
(İlmini bildiğini gizleyene, denizdeki balıktan, gökteki kuşa kadar her şey lanet eder) Darimi