Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
İnsanlığın elektrikle tanışması statik elektrik sayesinde oldu. Ebonit çubuk denilen kehribar materyalin aşikâr objelere sürtüldüğünde kimi ufak objeleri kendine çektiğinin keşfedilmesi M.Ö.'sine dayanıyor. Yanlışsız akım ve alternatif akım ise, statik elektrikten çok daha sonra, 18. ve 19. yüzyılda keşfedildi.
Birinci çağlardan beri hayatımızın bir modülü olan statik elektrik çarpmasını vakit zaman herkes yaşasa da son günlerde bundan şikayetçi olanların sayısı oldukça artmış durumda. Bu durumun çeşitli nedenleri bulunuyor.
İnsan bedenine statik elektrik yüklenmesi sürtünme ve bulunulan ortam nedeniyle gerçekleşiyor.
Giydiğimiz pek çok obje polyester ve naylon üzere sentetik gereçlerden yapılıyor. Dahası, plastik tarafı ağır basan ayakkabılar giyiyoruz. Bunlar da bedenle rastgele bir halde sürtünmeye uğradığında bedenin negatif yükle yüklenmesine sebep oluyor. Plastik ayakkabılar giydiğimiz için de bunu toprağa aktaramıyoruz. Kışın giydiğimiz kat kat giysiler bu etkiyi daha da artırıyor.
Ayrıyeten, elektrik yükü çok fazla olan ofis ortamlarında, bilgisayarlarla, akıllı telefonlarla iç içe çalışıyoruz.
Bunun sonucunda da iyonlarla yüklenmiş olan vücudumuz, nötr ya da elektrik yüklü bir objeye, kelam gelimi bir kapı kolu, araba kapısı, hatta bir öteki beşerle karşı karşıya gelince, "spark" denilen kıvılcım atlamasıyla bütün yükü boşaltıyor. Bu da elektrik çarpmasına benzeri nahoş bir his oluşmasına sebep oluyor.
Bu durum kuru hava koşulları altında (genellikle kış aylarında) daha fazla meydana geliyor.
Zira kuru olan hava yalıtkan özelliktedir ve yük birikmesine imkan sağlar. Ortamda bulunan nem yaratılan tansiyonu direkt etkilemektedir. Bu yüzden çalıştığınız, yaşadığınız ortamı nemlendirmeniz değerlidir.
Kapalı alanlarda olumlu yük, açık alanlarda, ormanlık bölgelerde ve doğal ortamda negatif yük daha fazladır. Münasebetiyle doğal ortama çıkmak da statik elektriğin atılmasına yardımcı olur. Bundan öbür klima üzere araçlarda, ortama negatif iyon salan aygıtlar tercih edilebilir. Çıplak ayakla toprağa basmak da düzgün bir metottur.
Statik elektrik çarpması yer yer 8-10 bin volt tansiyona kadar ulaşabilmesine karşın önemli bir tehlike oluşturmuyor.
Lakin bilhassa yanıcı, patlayıcı ve parlayıcı hususlarla ve hassas elektronik aygıtlarla çalışan insanların son derece dikkatli olması gerekiyor. Kelam gelimi akaryakıt istasyonlarında çalışanlarda bu türlü bir durum yaşanması halinde, akaryakıtın parlaması yahut patlaması sonucu büyük facialara sebep olunabilir. Ayrıyeten hassas elektronik aygıtlar bozulabilir. Bu nedenle buralarda çalışanların statik elektriği atabilecekleri bir tertipte, kelam gelimi karbon yapılı bir bileklik ya da elektriği toprağa iletebilecek ayakkabılarla çalışmaları çok isabetli olur.
Halı alanlarda spor yapan şahısların, açık ve toprak alanlarda spor yapanlara nazaran çok daha gerilimli ve hengameye meyilli bir yapı sergiledikleri gözlemlenmiş.
Bunun üzerine yapılan bir çalışmada, buralarda spor yapan şahıslar üzerinde önemli bir statik elektrik yükü oluştuğu ve bunun da hudut sistemini etkilediği saptanmış.
Ferdî olarak bu durumdan korunmak için sentetik kıyafetlerden mümkün olduğunca uzak durulması gerekiyor.
Ayakkabıda iletken gereçleri, kıyafetlerde ise doğal materyalleri, örneğin pamuklu ve keten eserleri tercih etmeliyiz. Ayrıyeten ortamın nemlendirilmesi gerekiyor.
Kaynaklar: Biyofizik Uzmanı Prof. Dr. Mustafa Tunaya Kalkan, Kimya Yüksek Mühendisi Yusuf Mert Sönmez
