Dolarizasyon Nedir, Çeşitleri ve Sonuçları Nelerdir?

Ekonomik telaş, her geçen gün varlığını daha çok göstermeye başladı. Gelecek kaygısı, ay sonu hesaplamaları gibi sorunlar insanların iktisat ile çok daha sık ilgilenmesine sebep oldu. Olağan ki bu da onların karşısına yeni iktisat tabirleri çıkardı.

Bu tabirlerden biri de dolarizasyon. Dolarizasyon kendi içerisinde büyük bir terim. Dolarizasyonun çeşitleri olduğu üzere buna neden olan sebep ve sonuçları da mevcut. Bu sebepten ötürü bizde dolarizasyon hakkında derlediğimiz bilgileri yazımızda aktardık.


Dolarizasyon nedir, çeşitleri ve sonuçları nelerdir?
Dolarizasyon nedir?

Dolarizasyonun çeşitleri nelerdir?

Tam (Resmi) dolarizasyon

Kısmi (Gayri resmi) dolarizasyon

Yarı-resmi dolarizasyon

Finansal dolarizasyon

Ters dolarizasyon

Dolarizasyonun nedenleri nelerdir?

Dolarizasyonun sonuçları nelerdir?

Dolarizasyonun olumlu sonuçları

Dolarizasyonun olumsuz sonuçları

Dolarizasyon nedir?


Dolarizasyon basitçe yerli paranın terk edilip ülkenin rastgele bir yabancı para ünitesini resmi para olarak kabul etmesi manasına geliyor. Ama dolarizasyonun tipleri mevcut olduğu için bu açıklama kısmen doğru diyebiliriz. Bu yabancı paranın en önemli kullanım sebebi yerli paranın pahasını saklamakta yatıyor. Yerli paranın bedel kaybetmeye başlaması birçok büyük firmayı korkutur ve bunun sonucunda da bu firmalar dolarizasyona başvurmaya devam ederler. Bu durumda zati korkulanın başa gelmesi manasına gelir.

Ülke iktisadı bu hususta büyük bir faktör. Ülkenin iktisadı berbatsa ve düzelme ismine pek bir gelişim göstermiyorsa dolarizasyon süratli bir halde yayılır ve yükselir. İşler ilerlemeye başladığında ise büyük firmalardan ülkedeki bütün çalışma kesimlerine sekmeye başlar. Beşerler günlük alışverişlerini döviz ile yapmaya başlarlar ve bu durum yerli paranın büsbütün ülke dışı kalıp rastgele bir dövizin resmi olarak kabul edilmesi ile son bulur. Olağan ki bu durum dolarizasyon olarak isimlendirilmesine karşın husus yalnızca dolardan ibaret değil. Asıl vurgulanan olay yerli para ünitesi dışındaki rastgele bir para ünitesinin kabul edilmesi olarak geçiyor.

Dolarizasyonun çeşitleri nelerdir?

• Tam (resmi) dolarizasyon
• Kısmi (gayri resmi) dolarizasyon
• Yarı-resmi dolarizasyon
• Finansal dolarizasyon
• Ters dolarizasyon

Tam (Resmi) dolarizasyon:

Ülke büsbütün yerli para ünitesini terk eder ve dolar yahut euro üzere, özcesi hangi para ünitesi olduğu fark etmeksizin yerli para ünitesi dışındaki ulusal bir dövizi lokal para ünitesi olarak kabul eder.

Kısmi (Gayri resmi) dolarizasyon:

Ülke içerisindeki yükselen enflasyon sonucu, beşerler doğal olarak bu enflasyona engel olmaya çalışır. Bunun sonucunda ise yerli para ünitesinin tersine daha sağlam ve emniyetli olan bir para ünitesini tercih ederler.

Yarı-resmi dolarizasyon:

Ülkenin kendi yerli para ünitesi dışındaki ekstra bir ulusal para ünitesinin ülke içerisinde kabul edilmesi yarı-resmi dolarizasyon olarak isimlendiriliyor. Bu durum genel olarak enflasyonun önüne geçilemeyecek kadar yükseldiği vakitlerde kelam konusu oluyor.

Finansal dolarizasyon:

Ülkedeki finansal sisteme duyulan inanç azaldığı için beşerler artık yerli para ünitesi dışındaki bir para ünitesi cinsinden borca girmeye başlarlar. Bu durum tam dolarizasyonun da kapılarının aralanmaya başladığını belirtir.

Ters dolarizasyon:

Dolarizasyon cinsinde en sıkıntı görülen kısımlardan biri olan karşıt dolarizasyon, birebir zamanda en umut vaat eden tür olabilir. Zira bu durum genel dolarizasyon sürecinin bilakis işlemesini niteliyor. Mahallî para ünitesi tekrar bedel kazanıyor ve tasarruf ve paha ölçüleri açısından ülke kalkınmaya başlıyor.​

Dolarizasyonun nedenleri nelerdir?

• Kredilerin riskli olmaya başlaması
• Enflasyonun çok istikrarsız olması
• Ekonomik volatilite (Volatilite: finansal piyasalarda muhakkak bir eserin muhakkak bir vakit içerisinde fiyatında yaşanan dengesizliktir)
• Ekonomik düşüşe karşı yabancı para cinsine yönelmek

Dolarizasyon mutlaka hiçbir ülkenin yaşamak istemediği cinsten bir durum. Zira en başta mahallî para ünitesinin bedel kaybetmesi demek, o ülkenin egemenlik sembolünün de yavaş yavaş ziyan görmesi manasına geliyor. Bu durum devletin kendisinden lokal halka kadar herkesi olumsuz etkileyen bir durum. Halk kendi tasarrufunu sağlamaya çalışırken, firmalar mal ve hizmet fiyatlandırmalarını yaparken yahut borç kontratlarını hazırlarken yerli para dışında dövize yönelmeleri dolarizasyonun artmasının sebeplerinden birkaçı. Bu durum gerisi gerisini getirerek daha çok güvensizliği, enflasyonda yükselmeyi, lokal para ünitesi cinsinden iş yapan finansal varlıkların, getiri oranlarında düşüşü, istikrarsız makroekonomik siyasetleri vb. birçok olumsuz olayı tetikleyerek dolarizasyonun süratli bir formda yükselmesini ve ülke iktisadını sarsmasını sağlar. Ülke iktisadının sarsılması ise iddia edeceğiniz üzere her şeyin daha berbata gideceğini işaretler.

Dolarizasyonun sonuçları nelerdir?


Dolarizasyonun olumlu sonuçları:

• Doğru bir formda yapıldığında ulusal para ünitenin paha kaybının engellenmesi
• Enflasyonun düşüp maliyetlerin azalması
• Ülkenin yabancı ülkelerden kredi alması azalacaktır. Buna bağlı olarak yatırımlar artacak ve ülke kalkınmaya başlayacaktır
• Belli bir müddetliğine de olsa ülkenin alım ve satım gücü yerine gelir

Dolarizasyonun olumsuz sonuçları:

• Dolarizasyonun yüksek olması durumunda ülke beklenmedik mümkün şokları kaldıramaz ve bu duruma karşı olması gerekenden çok daha kırılgan olur
• Yerel para ünitesinin paha kaybetmesi sonucu ülkeye giren dövizin, yerli satışı yapılan rastgele bir şeye fiyat olarak tesiri çok yüksek olur
• Finansal sistemlerde sarsılmalar yaşandığı için ödemelere yönelik durumlar eskisine kıyasla çok daha az, istikrarsız ve riskli olur
• Borçlu olmak lokal insanlara her zamankinden daha fazla yük bindirir
• Alım gücünün düşmesi üzere olumsuz sonuçlardan ötürü ülkedeki refah düzeyi düşer
• Ülkenin dış ülkeler ile olan bağı ziyan görebilir, sorunlar çıkabilir

Sonuç olarak dolarizasyonun kendi çapında olumlu sonuçları olsa da, bu türlü bir durumun içine girmek ülke çapında hayli güçlü, uzun ve çetrefilli bir süreci tetikliyor ve bu olumsuz sonuçlar nedeniyle doğal olarak ülkedeki hayat her tipten zorlaşmaya başlıyor.