Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
Down Sendromlu Çocuklarda Lisan ve Konuşma Gelişimi
Down sendromlu çocuklarda gecikmiş yahut bozuk konuşma ve lisan gelişimi birçok çalışmada bildirilmiştir. Bu gecikme ve bozukluk ekseriyetle erken devirde ortaya çıkmaktadır. Down sendromu doğumdan evvel tespit edilebildiğinden ötürü ebeveynler evlatlarının muhabere ve lisan cihetinden gecikeceğini bilmektedirler. Bu malumat Down sendromlu evlatların ebeveynlerine olabildiğince erken periyotta müdahalede bulunma imkanı sağlamaktadır. Muhabere gelişimi doğumdan itibaren başlamaktadır (Roberts ve ark., 2008).
Down sendromlu çocuklarda erken periyotta lisanı meale becerileri sözel olmayan zeka gelişimleri doğrultusunda ilerleme göstermektedir. Tabir edici lisan gelimine bakıldığında bilhassa birinci sözcükler beklenen seviyede olabilmekte; lakin ilerleyen periyotlarda tabir edici lisanda hem sözcük dağarcığı hem de laf dizimi gelişiminde gecikmelerin olduğu görülmektedir. Sonuçta alıcı lisanları söz edici lisana nazaran daha ileri seviyede olmaktadır (Kürkçüoğlu, 2009).
Down sendromlu çocuklarda geniş ferdi çeşitlilik görülmesine karşın, birinci sözcüklerini çoğunlukla olağan evlatlardan daha geç söylemekte ve sözcük dağarcıkları daha geç gelişmektedir. Birebir devranda gramatik cümle kurmakta zorluk çekmektedirler. Bununla birlikte Down sendromlu çocuklarda telegrafik konuşma eğilimi ve zayıf telaffuz, münhasıran yabancı beşerlerle konuşmada anlaşılırlıklarını düşürmektedir.
Yapılan araştırmalarda Down sendromlu evlatların lisan gelişimi açısından sağlıklı evlatların çok gerisinde kaldıkları tespit edilmiştir. Down sendromlu evlatlar Fraser (l978)'e nazaran birinci sözlerini 1 ila 6 yaşları arasında, kısa cümleleri ise ortalama 5 yaşında kullanmaktadırlar. Smith (1977) yaptığı bir araştırmada Down sendromlu evlatların, sağlıklı evlatların gelişim süreçlerinin ortalama 9 ay gerisinde kaldıklarını tespit etmiştir. Nöther (1981) bu tespite ek olarak, Down sendromlu evlatların yalnızca gelişim süreci açısından sağlıklı evlatların gerisinde kalmadıklarını, ayrıyeten içerik ve cümle yapışı açısından da yaşıtlarına nazaran daha kolay cümleler kurduklarını belirtmektedir (Buckley, 1993).
Down sendromlu evlatların konuşmaları sıklıkla anlaşılmazdır. Bu evlatların manaya üzere vesair lisan becerileri, Down sendromlu olmayan ve zeka geriliği olan evlatlara nazaran konuşma becerilerinden daha güzeldir. Kimi araştırmacılar Down sendromlu evlatların konuşmalarının yalnızca gecikmiş olduğunu tez ederlerken, birtakım araştırmacılar da Down sendromlu evlatların konuşmalarının yalnızca bilişsel bozukluktan kaynaklanmadığını; Down sendromunun kendi özelliğinin de rolü olduğunu tez etmektedirler (Dodd & Thompson, 2001).
Down Sendromlu Çocuklarda Fonolojik Gelişim
Down sendromlu evlatlar için konuşma ses gelişimindeki farklılıklar birinci sözcüğe geçişle başlamaktadır. Bundan evvel sıradan yaşıtlarıyla bir fark görülmemektedir. Down sendromlu evlatların ünsüz günahları yanı sıra fonolojik süreçler misal zihinsel seviyede olağan gelişen çocuklarınki üzere olmaktadır. Konuşma cürümleri okulöncesi ve daha büyük yaştaki Down sendromlu çocuklarda sıkça görülmektedir. Bunun yanı sıra Down sendromlu çocuklarda işitsel kısa vadeli bellek güçlüğü bulunmaktadır ve sesbilgisel kusurları nedeniyle konuşma anlaşılırlıkları düşüktür (Kürkçüoğlu, 2009). Bunun yanı sıra Down sendromlu evlatların büyük bir kısmı erken devirden itibaren otitis media ve/veya orta kulak anomalilerinden ötürü işitme istikametinden zarar görmektedirler. Otitis media geçirmiş olan alışılagelmiş yenidoğanlarla yapılan çalışmalar, otitis medianın bu evlatların lisan ve konuşma gelişmelerini, dilöncesi devirde dahi, olumsuz tarafta etkilendiğini, zarar verdiğini göstermektedir (Stoel-Gammon, 1997).
Stoel- Gammon, (1997), Down sendromlu evlatların, fonolojik edinimde alışılagelmiş gelişen evlatlarla şu dört istisna durum haricinde tıpkı paternlere sahip olduklarını ileri sürmektedir.
1) Yavaş süratte ilerlemektedir.
2) Çok daha ziyade çeşitlilik göstermektedir.
3) Kendine mahsus ve atipik cürüm orantıları yüksektir.
4) Konuşmanın bürünsel( suprasegmental) görünüş edinimleri farklıdır. Bu farklılık muhtemelen Down sendromlularda rapor edilen konuşmalarının anlaşılırlığının düşük olmasından kaynaklanmaktadır.
Kaynakça
Roberts, E. J.,Chapman, R. S., Warren, S. F.,Speech and language development and intervention in Down syndrome and fragil x syndrome, Paul H. Brookes Publishing Co., Baltimore London, 3-54, 2008.
Kürkçüoğlu, Ü. B., Muhabere becerilerinin gelişimi, Batu E.S., (Ed.), 0-6 yaş arası Down sendromlu evlatlar ve gelişimleri (1) içinde (263-266), Ankara. Kök yayıncılık, 2009.
Buckley, S., Language development in children with down syndrome, the down syndrome Educational Trust Down Syndrome Research and Practise, volume 1, 3-9 (1993).
Dodd, B., Thompson, L., Speech disorder in children with Down’s syndrome, Journal of Intellectual Disability Research, 45, 4;308-316 (2001).
Stoel-Gammon, C., phonological development in down syndrome , Mental Reterdation and Developmental Disabilities Research Rewiews , 3: 300–306 (1997).
Down sendromlu çocuklarda gecikmiş yahut bozuk konuşma ve lisan gelişimi birçok çalışmada bildirilmiştir. Bu gecikme ve bozukluk ekseriyetle erken devirde ortaya çıkmaktadır. Down sendromu doğumdan evvel tespit edilebildiğinden ötürü ebeveynler evlatlarının muhabere ve lisan cihetinden gecikeceğini bilmektedirler. Bu malumat Down sendromlu evlatların ebeveynlerine olabildiğince erken periyotta müdahalede bulunma imkanı sağlamaktadır. Muhabere gelişimi doğumdan itibaren başlamaktadır (Roberts ve ark., 2008).
Down sendromlu çocuklarda erken periyotta lisanı meale becerileri sözel olmayan zeka gelişimleri doğrultusunda ilerleme göstermektedir. Tabir edici lisan gelimine bakıldığında bilhassa birinci sözcükler beklenen seviyede olabilmekte; lakin ilerleyen periyotlarda tabir edici lisanda hem sözcük dağarcığı hem de laf dizimi gelişiminde gecikmelerin olduğu görülmektedir. Sonuçta alıcı lisanları söz edici lisana nazaran daha ileri seviyede olmaktadır (Kürkçüoğlu, 2009).
Down sendromlu çocuklarda geniş ferdi çeşitlilik görülmesine karşın, birinci sözcüklerini çoğunlukla olağan evlatlardan daha geç söylemekte ve sözcük dağarcıkları daha geç gelişmektedir. Birebir devranda gramatik cümle kurmakta zorluk çekmektedirler. Bununla birlikte Down sendromlu çocuklarda telegrafik konuşma eğilimi ve zayıf telaffuz, münhasıran yabancı beşerlerle konuşmada anlaşılırlıklarını düşürmektedir.
Yapılan araştırmalarda Down sendromlu evlatların lisan gelişimi açısından sağlıklı evlatların çok gerisinde kaldıkları tespit edilmiştir. Down sendromlu evlatlar Fraser (l978)'e nazaran birinci sözlerini 1 ila 6 yaşları arasında, kısa cümleleri ise ortalama 5 yaşında kullanmaktadırlar. Smith (1977) yaptığı bir araştırmada Down sendromlu evlatların, sağlıklı evlatların gelişim süreçlerinin ortalama 9 ay gerisinde kaldıklarını tespit etmiştir. Nöther (1981) bu tespite ek olarak, Down sendromlu evlatların yalnızca gelişim süreci açısından sağlıklı evlatların gerisinde kalmadıklarını, ayrıyeten içerik ve cümle yapışı açısından da yaşıtlarına nazaran daha kolay cümleler kurduklarını belirtmektedir (Buckley, 1993).
Down sendromlu evlatların konuşmaları sıklıkla anlaşılmazdır. Bu evlatların manaya üzere vesair lisan becerileri, Down sendromlu olmayan ve zeka geriliği olan evlatlara nazaran konuşma becerilerinden daha güzeldir. Kimi araştırmacılar Down sendromlu evlatların konuşmalarının yalnızca gecikmiş olduğunu tez ederlerken, birtakım araştırmacılar da Down sendromlu evlatların konuşmalarının yalnızca bilişsel bozukluktan kaynaklanmadığını; Down sendromunun kendi özelliğinin de rolü olduğunu tez etmektedirler (Dodd & Thompson, 2001).
Down Sendromlu Çocuklarda Fonolojik Gelişim
Down sendromlu evlatlar için konuşma ses gelişimindeki farklılıklar birinci sözcüğe geçişle başlamaktadır. Bundan evvel sıradan yaşıtlarıyla bir fark görülmemektedir. Down sendromlu evlatların ünsüz günahları yanı sıra fonolojik süreçler misal zihinsel seviyede olağan gelişen çocuklarınki üzere olmaktadır. Konuşma cürümleri okulöncesi ve daha büyük yaştaki Down sendromlu çocuklarda sıkça görülmektedir. Bunun yanı sıra Down sendromlu çocuklarda işitsel kısa vadeli bellek güçlüğü bulunmaktadır ve sesbilgisel kusurları nedeniyle konuşma anlaşılırlıkları düşüktür (Kürkçüoğlu, 2009). Bunun yanı sıra Down sendromlu evlatların büyük bir kısmı erken devirden itibaren otitis media ve/veya orta kulak anomalilerinden ötürü işitme istikametinden zarar görmektedirler. Otitis media geçirmiş olan alışılagelmiş yenidoğanlarla yapılan çalışmalar, otitis medianın bu evlatların lisan ve konuşma gelişmelerini, dilöncesi devirde dahi, olumsuz tarafta etkilendiğini, zarar verdiğini göstermektedir (Stoel-Gammon, 1997).
Stoel- Gammon, (1997), Down sendromlu evlatların, fonolojik edinimde alışılagelmiş gelişen evlatlarla şu dört istisna durum haricinde tıpkı paternlere sahip olduklarını ileri sürmektedir.
1) Yavaş süratte ilerlemektedir.
2) Çok daha ziyade çeşitlilik göstermektedir.
3) Kendine mahsus ve atipik cürüm orantıları yüksektir.
4) Konuşmanın bürünsel( suprasegmental) görünüş edinimleri farklıdır. Bu farklılık muhtemelen Down sendromlularda rapor edilen konuşmalarının anlaşılırlığının düşük olmasından kaynaklanmaktadır.
Kaynakça
Roberts, E. J.,Chapman, R. S., Warren, S. F.,Speech and language development and intervention in Down syndrome and fragil x syndrome, Paul H. Brookes Publishing Co., Baltimore London, 3-54, 2008.
Kürkçüoğlu, Ü. B., Muhabere becerilerinin gelişimi, Batu E.S., (Ed.), 0-6 yaş arası Down sendromlu evlatlar ve gelişimleri (1) içinde (263-266), Ankara. Kök yayıncılık, 2009.
Buckley, S., Language development in children with down syndrome, the down syndrome Educational Trust Down Syndrome Research and Practise, volume 1, 3-9 (1993).
Dodd, B., Thompson, L., Speech disorder in children with Down’s syndrome, Journal of Intellectual Disability Research, 45, 4;308-316 (2001).
Stoel-Gammon, C., phonological development in down syndrome , Mental Reterdation and Developmental Disabilities Research Rewiews , 3: 300–306 (1997).
