Dünya nasıl oluşmuştur

Dünya ’nın Oluşumu
Dünya, Güneş Sistemi oluştuğunda kızgın bir gaz kütlesi halindeydi Zamanla ekseni çevresindeki dönüşünün etkisiyle, dışarıdan içeriye doğru soğumuş, böylece iç içe geçmiş bambaşka sıcaklıktaki katmanlar oluşmuştur Günümüzde iç kısımlarda yüksek sıcaklık korunmaktadır Dünya ’nın oluşumundan bugüne dek geçen vakit ve Dünya ’nın yapısı jeolojik zamanlar yardımıyla belirlenir
Jeolojik Zamanlar
Takriben 4,5 milyar yaşında olan Dünya, günümüze kadar farklı alanlara yönlendirilmiş evrelerden geçmiştir Jeolojik zamanlar adı bahşedilen bu evrelerin her birinde , öbür canlı türleri ve iklim koşulları görülmüştür
Dünya ’nın yapısını inceleyen yerbilim bilimi, jeolojik zamanlar belirlenirken fosillerden ve tortul tabakaların özelliklerinden yararlanılır
Jeolojik zamanlar günümüze en yakın zaman en tepede olacak şekilde sıralanır
Dördüncü Vakit
Üçüncü Zaman
İkinci Zaman
Birinci Süre
İlkel Vakit
İlkel Süre
Günümüzden yaklaşık 600 milyon yıl önce sona erdiği varsayılan jeolojik zamandır
İlkel zamanın takriben 4 milyar yıl sürdüğü tahmin edilmektedir
Zamanın kayda değer olayları :
Sularda tek hücreli canlıların ortaya çıkışı
En eski kıta çekirdeklerinin oluşumu
İlkel zamanı karakterize eden canlılar suyosunu ve radiolariadır
Birinci Süre (Paleozoik)
Günümüzden takriben 225 milyon yıl önce sona erdiği varsayılan jeolojik zamandır Birinci zamanın takriben 375 milyon yıl sürdüğü tahmin edilmektedir
Zamanın manâlı olayları :
Kaledonya ve Hersinya kıvrımlarının oluşumu
Özellikle karbon devrinde kömür yataklarının oluşumu
Birincil kara bitkilerinin ortaya çıkışı
Balığa benzer ilk organizmaların ortaya çıkışı
Birinci zamanı karakterize eden canlılar graptolith ve trilobittir
İkinci Zaman (Mezozoik)
Günümüzden takriben 65 milyon yıl önce sona erdiği varsayılan jeolojik zamandır İkinci zamanın yaklaşık 160 milyon yıl sürdüğü varsayım edilmektedir İkinci zamanı karakterize eden dinazor ve ammonitler bu zamanın sonunda yok olmuşlardır
Zamanın manâlı olayları :
Ekvatoral ve soğuk iklimlerin belirmesi
Kimmeridge ve Avustrien kıvrımlarının oluşumu
İkinci zamanı karakterize eden canlılar ammonit ve dinazordur
Üçüncü Süre (Neozoik)
Günümüzden takriben 2 milyon sene önce sona erdiği varsayılan jeolojik zamandır Üçüncü zamanın takriben 63 milyon sene sürdüğü tahmin edilmektedir
Zamanın kayda değer olayları :
§ Kıtaların bugünkü görünümünü kazanmaya başlaması
§ Linyit havzalarının oluşumu
§ Bugünkü iklim bölgelerinin ve bitki topluluklarının belirmeye başlaması
§ Yüksek Dağ kıvrım sisteminin gelişmesi
§ Nümmilitler ve memelilerin ortaya çıkışı
Üçüncü zamanı karakterize eden canlılar nummilit, hipparion, elephas ve mastadondur
Dördüncü Vakit (Kuaterner)
Günümüzden 2 milyon sene önce başladığı ve hala sürdüğü varsayılan jeolojik zamandır
Zamanın kayda değer olayları :
İklimde büyük değişikliklerin ve dört buzul döneminin (Günz, Mindel, Riss, Würm) yaşanması
İnsanın ortaya çıkışı
Dördüncü zamanı karakterize eden canlılar mamut ve insandır
Dünya ’nın İç Yapısı
Dünya, kalınlık, aşırılık ve sıcaklıkları ayrı, iç içe geçmiş değişik katmanlardan oluşmuştur Bu katmanların özellikleri hakkında bilgi edinilirken deprem dalgalarından yararlanılır
Çekirdek
Manto
Taşküre (Litosfer)
Zelzele Dalgaları
Deprem dalgaları farklı dalga boylarını göstermektedir Zelzele dalgaları yoğun tabakalardan geçerken dalga boyları küçülür, titreşim sayısı artar Yoğunluğu eksik olan tabakalarda ise dalga boyu uzar, titreme sayısı azalır
Çekirdek
Aşırılık ve tartma bakımından en ağır elementlerin bulunduğu bölümdür Dünya ’nın en iç bölümünü yaratıcı çekirdeğin, 51202890 km ’ler arasındaki kısmına dış çekirdek, 63715150 km ’ler arasındaki kısmına iç çekirdek denir İç çekirdekte yer alan demirnikel karışımı çok yüksek basınç ve sıcaklık etkisiyle kristal haldedir Dış çekirdekte ise bu karışım ergimiş haldedir
Manto
Litosfer ile çekirdek arasındaki katmandır 1002890 km ’ler arasında bulunan mantonun yoğunluğu 3,35,5 gcm3 sıcaklığı 19003700 °C aralarında değişir Manto, yer hacminin en büyük bölümünü oluşturur Yapısında silisyum, magnezyum , nikel ve demir bulunmaktadır Mantonun üst kesimi yüksek sıcaklık ve basınçtan dolayı plastiki özellik gösterir Alt kesimleri ise istikrarsız halde bulunur böylece mantoda durmadan alçalıcıyükselici hareketler görülür
Mantodaki AlçalıcıYükselici Hareketler
Mantonun daha aşağı ve üst kısımlarındaki aşırılık farkı nedeniyle magma adı verilen kavgalı akıcı madde yerkabuğuna dürüst yükselir Yoğunluğun arttığı bölümlerde ise magma yerin içine dürüst sokulur
Taşküre (Litosfer)
Mantonun üstünde bulunan ve yeryüzüne dek uzanan katmandır
Kalınlığı ortalama 100 km ’dir
Taşküre ’nin ortalama 35 km ’lik üst bölümüne yerkabuğu denir
Daha fazla silisyum ve alüminyum bileşimindeki taşlardan oluşması nedeniyle sial de denir
Yerkabuğunun altındaki bölüme ise silisyum ve magnezyumdan oluştuğu için sima denir
Sial, okyanus tabanlarında incelir yer yer kaybolur
Mesela Büyük Okyanus tabanının bazı bölümlerinde sial görülmez
Yeryüzünden yerin derinliklerine inildikçe 33 m ’de bir sıcaklık 1 °C artar Buna jeoterm basamağı denir *