Edat bağlaç ünlem konu anlatımı

ILGEÇBAĞLAÇÜNLEM

Edat (Ilgeç)

Kendi başına bir anlamı olmayan, öteki laf ve söz öbekleriyle kullanıldığında amaç şampiyon sözcüklerdir

Kimi edatlar cümlede kimsesiz kullanılıyor olsa bile, anlamlı olması fakat cümle içinde kullanılmasına bağlıdır

İçin, değin, kadar, içten, sonra, nedeniyle, beri, gibi, yalnız, ile…

ana edatlardır

Edatlar, kelime türü olarak bağlaçlara yakın olduğundan ara sıra onlarla karıştırılabilir
Önce karışan edatlardan başlayarak önemli olanları inceleyelim

Edat olarak cümlede öbür anlamlar verecek biçimde kullanılır Daha çok kendinden önceki sözcüğe eklenerek le, laşeklinde görülür

Almanya'ya uçak ile gidecekmiş

cümlesinde araç bildirir

Yarın arkadaşlar ile balığa gideceğiz

cümlesinde beraberlik bildirir

Davranışının doğru olmadığını güzellikle anlat

cümlesinde koşul bildirir

Burada ilenin ilgeç ve bağlaç oluşu arasındaki ayrımı da belirtelim

Cümlede ilesözünün olduğu yere vesözünü koyduğumuzda amaç bozukluğu oluyorsa ileilgeç; olmuyorsa bağlaçtır

Ben hikaye ile şiiri fazla severim

cümlesinde ilebağlaçtır Çünkü bu cümlede hikaye şiirsözcüklerini birbirine bağlamıştır Ayrıca bu cümlede ileyerine vesözcüğü getirilebilir:

Ben hikaye ve şiiri fazla severim

Lakin;

Ben senelerdir öykü ile uğraştım

cümlesinde ilesözcüğü yerine vegetiremeyiz:

Ben senelerdir hikaye ve uğraşırım

Görüldüğü gibi ileyerine vegetirilemiyor Çağırmak ama bu cümlede ileedattır

Bunların dışındaki edatları cümlelerle gösterelim

Buz gibi limonatayı içiverdi

Bu hediye etmek için mi aldın?

Gerçekten onun değin çalışmadım

Sabaha dürüst eve varabildi

Şimdiye dek hiçbir konuda başarılı olamadın

O günden sonradan Ayhan ile hiç görüşmedim

cümlelerindeki altı çizili sözcükler edattır

Bağlaç

Kendi başına bir anlamı olmayan, cümlede benzeşen görevli söz ya da söz öbeklerini hatta cümleleri birbirine bağlayan sözcüklerdir

Bağlaçlar edatlardan bambaşka olarak tümce içinde bağladıkları sözlerin görevlerinde herhangi bir değişiklik yapmazlar, cümleden çıkarıldıklarında anlamda değiştirme olsa bile biçimsizleşme olmaz

Kimi bağlaçlar bağlayacakları sözcüklerin arasında kullanılır

Çiçekçiden karanfil ve gül aldım

Kimi bağlaçlar cümleleri birbirine bağlar:

Eve gidiyorum, fakat tekrar geleceğim

cümlesinde fakatbağlacı iki cümleyi birbirine bağlamıştır

Kitabı verdi, lakin geri almadı

Ankara'ya gitmedim, çünkü işim düşmedi

Öyle dikkat çekmedi, ama güzel bir filmdi

İki yıldır hiç görmedim, yalnız arada bir telefonlaşırız

Keza koşuyor hem bize lâf yetiştiriyordu

Ya işinizi uygunca yapın ya da bu işten vazgeçin

Üniversiteyi bitirdi, hatta öğretmenliğe bile başladı

Bu bağlaçların dışarıda özelliği olan, yazımı yönünden eklerle karışan bağlaçlar da vardır Bunların en önemlileri deve kibağlaçlarıdır

Edatlarla ya da diğer kelime türleriyle karışan bağlaçlar da vardır Bunlar yalnız, oysa, bir, tekgibi edatlardır Bu sözcükler kullanıldıkları cümlelerde yalnızcaanlamını veriyorlarsa ilgeç; fakatanlamını veriyorlarsa bağlaç görevindedirler Bunları cümleler üzerinde gösterelim

O kadından şikâyet eden yalnız sen değilsin

Benim sözümü bir sen dinlemezsin zaten

Bu odaya ama beş kişi sığar

Tek bu olay değil, daha birçok sebep var beni kızdıran

cümlelerinde altı çizili sözcükler yalnızcaanlamına geldikleri için ilgeç göreviyle kullanılmışlardır Aynı sözcükleri öbür görevlerde de kullanabiliriz

Ben gelirim, yalnız yol parasını siz ödersiniz

Söylediklerine inanmıyorum, ancak benim yapabileceğim bir şey değil

cümlelerinde altı çizili sözcükler lakinanlamına geldiklerinden bağlaç olarak kullanılmışlardır

Ünlem

Yalnız başına anlamı olmayan, cümle içinde, sevinme, dehşet, istek, kızma gibi duyguları anlatan ya da seslenme belirten sözcüklere ünlem denir

Ünlemlerin cümledeki söyleyişe kadar anlam kazanır

A, kim gelmiş?

Yazık, çocuk hasta olmuş!

Eyvah, çantam otobüste kaldı!

Tüh, yine yanlış yaptım!

cümlelerindeki altı çizili kısımlar ünlemdir *