Eski BM Kalkınma Programı Müdürü-ekonomist Bartu Soral, Sputnik'e açıklamalarda bulundu. Salgınla gayret kapsamında 160 milyar dolar seviyesinde bir finansal dayanak sağlamayı hedefleyen Dünya Bankası’nın Türkiye’ye ayırdığı bu meblağ, ülkenin pandemi krizinden çıkışına merhem olabilecek bir ölçü mı? Ankara’nın pandeminin tesirlerinden en az hasarla çıkması için neler yapması gerekir? üzere sorulara cevap veren Soral'ın açıklamaları şu formda:
"KREDİ YARAR SAĞLAMAZ"
“Baktığınızda bu, bize o denli çok bir fayda sağlamaz. Ancak 5 sene ödemesiz olduğu için, özel bankalardan, memleketler arası finans kuruluşlarından borçlanmaktan çok daha makul bir seçenek. Bu açıdan olumlu. Lakin bunun kullanımı sıkıntı, çünkü Birleşmiş Milletler veya Dünya Bankası’ndan gelen fonlarla yapılacak süreçler, kredi verenin prosedürüne tabidir. Genelde de verilen bu kredilerin isimlerinin altı dolmaz. Mesela ‘tarımsal kalkınma’ denir lakin muhakkak bir plan dahilinde adımlar atılmayınca, bu kredi genel kalkınmaya yarar sağlamaz. Ayrıyeten Türkiye’nin önümüzdeki süreçte dış kaynak muhtaçlığı son derece fazla. İhracat ve turizm geliri üzere döviz geliri sağlayan bölümler durunca bizim üzere dış borç ödeyen ülkelerin döviz muhtaçlığı arttı. Bu türlü bakıldığında da 100 milyon dolar, lakin bir kalp ameliyatındaki pansuman kadar role sahiptir. Ortada üzerinde durulacak bir meblağ yok”
"VARLIK VERGİSİ TOPLAMAK YARARLI OLABİLİR"
"Biz Bize Yeteriz Türkiyem kampanyası çerçevesinde toplanan paralar bütçeye elbette yarar sağlar, zati buna muhtaçlık da var. Muhalefet ‘devlet şu yardımı da yapsın, bunu da yapsın’ diyor lakin bunlar için devletin gelire ihtiyacı var. Bunun için de vergiye… Bizde vergilerin yüzde 65’i tüketimden alınır lakin gelinen noktada tüketim durdu. Kurumlar ve gelir vergisi deseniz; onlar aslında çok düşük. Devletin finansmana muhtaçlığı var. Bu finansman açığını kapatmanın yolu da varlık vergisi almak olabilir. Büyük ihaleler almış inşaat firmaları ve dev firmaların birikmiş varlıklarının az bir kısmından bile olsa vergi almak tahlil olabilir”
"TURİZM GELİRLERİMİZ DÜŞTÜ"
"Türkiye’nin önümüzdeki 12 ayda ödemesi gereken borç ölçüsü 190 milyar ve bütçede açık var. Dış borcu ödeyebilmek için ihracat yahut turizmin devam ediyor olması lazım. Biz turizmden yüksek ölçülerde döviz geliri elde eden bir ülkeydik lakin turizm öldü. Borcumuzun gelirimize oranı ise yüzde 61 düzeyinde. Türkiye’nin bu borçları için bir prosedür seçmesi kural. Yunanistan’ın yaptığı üzere ‘bu borcun birazını sen sil, birazını ben ödeyeyim, sen de hepsini isteme’ diyebiliriz. Arjantin gibi ‘Param bitti’ diyebiliriz. Bir sistem seçilmeli ve uygulanmalı”
“Haziran ayında salgın yavaş yavaş geride kalsa bile, ekonomi ve insanların davranış biçiminin 1 Ocak 2020’deki haline dönmesi en az 1-2 yıl alacaktır. Kaldı ki olağanlaşma başladığında bile tahminen 200 kişilik uçağa 100 kişi bindirilecek, restoranlarda masa uzaklıkları bile değişecek. ABD’de yapılan bir kamuoyu araştırmasına denk geldim. Kısmi normalleşmeden sonra, eskisi üzere restoranlara, alışveriş merkezlerine gideceklerini söyleyenler, katılımcıların yalnızca yüzde 13’ünü oluşturuyor. Muhakkak ki insanların tüketim alışkanlığı da kolay kolay eskiye dönmeyecek. Herkes yokluğu gördü ve içinde bulunduğu durumu sorguladı. Bilhassa ABD üzere gelişmiş ülkelerde, tıpkı 1930’larda olduğu üzere, işsizliğin yüzde 3’ten yüzde 18’lere gelişine şahit olundu”