emek israfı nedir

Malı, dinin ve mürüvvetin uygun görmediği yerlere dağıtmaya savurganlık denir Mürüvvet, fayda sağlamak, iyilik gerçekleştirmek arzusudur Dine uymayan savurganlık, haramdır Mürüvvete uymayan müsriflik tenzihen mekruhturIsraf, malı helak etmek, faydasız hâle getirmek, yardımsever olmayacak şekilde sarf etmektir

Hadisi şerifte buyuruldu ancak:
(İktisat eden zenginleşir, israf eden fakirleşir) Bezzar

İsrafla cimriliğin ortasına iktisat ya da cömertlik denir Hadisi şeriflerde buyuruldu oysa:
(İktisat eden, bezginlik çekmez) Taberani
(Kurtarıcı üç şeyden biri, varlıkta, yoklukta, zenginlikte, fakirlikte, iktisada riayet etmektir) Beyheki

(İktisat etmek, maişetin yarısıdır) Hatib
(Itinalı edinmek, geçimin yarısıdır) Deylemi
(Geçimde iktisat etmek, peygamberliğin yirmide biridir) Ebu Davud

(Kıyamette herkes, şu dört suale cevap vermedikçe hesaptan kurtulamaz:
1 Ömrünü nasıl geçirdi?
2 İlmi ile nasıl amel etti?
3 Malını nereden, nasıl kazandı ve nerelere harcetti?
4 Cismini, bedenini nerede yordu, hırpaladı?) Tirmizi

Israf cimrilikten kötüdür
Dinimizde boş, gereksiz şeyleri gerçekleştirmek, caiz değildir Mesela boş ve lüzumsuz yere bir şeyler karalamak, müsriflik ve abestir Burada birkaç tutumsuzluk vardır Zaman, emek, enerji, kağıt, kalem, mürekkep Hepsinden mühimi de yardımcı bir şeyle meşgul olunmamak

Eğer dünyadaki herkesin boş yere harcadığı süre, enerji ve emek hesaplansa, dünyada açlık ve yokluk içinde kıvranan milyonlarca insanın ihtiyaçlarına kâfi gelebilecek mecburi meta üretilebilirdi

İsrafın miktarı ne olursa olsun zararı büyüktür Minik sanılan şeyler, bağlı yana geldiği vakit büyük rakamlar, değerler ortaya çıkar Damlaya damlaya göl olur, atasözünü duymuşuzdur Dakikada on damla kaçıran bir musluk ayda 170 litre su akıtıyormuş

Semavi dinlerin hepsinde Allahü teâlâ fena bir huy olan israfı yasak etmiştir Dinimizin boşu, abesi, haramı, israfı yasaklamasında insanların saadeti, refahı, adaleti ve her şeyi yatmaktadır

Dinimizde, cimriliğin, israftan daha fazla kötülenmesi, israfın cimrilik dek kötü olmadığını göstermez Cimriliğin daha fazla kötülenmesi, insanlardan çoğunun mal biriktirmeye yatkın olmasındandır İsrafın kötülüğünü uygulamak için, Allahü teâlâ buyuruyor ancak:
(Yiyin, için, fakat müsriflik etmeyin! Allahü teâlâ israf edenleri muhakkak sevmez) Araf 31
(Savurganlık etme! Tutumsuzluk edenler, şeytanların kardeşleridir) İsra 26,27

(Müsrifleri helak ettik) Enbiya 9
(Mallarını israf edenlere bir şey vermeyin!) emri ile müsrifleri en kötü şekilde vasıflandırıp, (Mallarınızı sefihlere vermeyin!) buyuruyor (Nisa 5)

Ne savurganlık etmeli, ne de kısmalıdır Bunların ortasını bulmak ise makbuldür Buna iktisat etmek denir Büyüklük de malını iktisat ile kullanmaktır Allahü teâlâ buyuruyor oysa:
(Cimri olma, müsriflik da etme!) İsra 29

Cömertleri överken de buyuruyor ki:
(Onlar sarf ettikleri zaman ne savurganlık ederler, ne de cimrilik İkisi arasında orta bir yol tutarlar) Furkan 67

Hadisi şerifte de buyuruldu ama:
(Yiyip için, giyinin ve tasadduk edin Fakat savurganlık ve kibirden sakının!) Buhari

İsrafın zararları, tutumsuzluk edenlerin şeytana, Firavun'a ve Hazreti Lut'un fena kavmine benzetilmesi ve Allahü teâlânın bunları sevmemesi ve bunlara sefih demesi ve ahirette azap çekmeleri, dünyada aşağı, muhtaç duruma düşmeleri ve pişman olmalarıdır

İsrafın fena olmasının birinci sebebi, malın değerli olmasıdır Mal, Allahü teâlânın verdiği bir nimettir Ahireti , mal ile olur Dünya ve ahiret, mal ile intizam bulur, rahat olur Hac, cihad sevabı mülk ile kazanılır Bedenin sağlık durumu, şiddet bulması, mülk ile olur Başkasına muhtaç olmaktan insanı koruyan maldır Sadaka vermek, akrabayı seyahat etmek, fakirlerin imdadına yetişmek mal ile olur Mescitler, okullar, hastaneler, yollar, çeşmeler, köprüler yaparak insanlara hizmet de mal ile olur Peygamber efendimiz (İnsanların en iyisi, onlara faydası çok olanıdır) buyuruyor (Kudai)

İnsanlara yardımcı olmak için çalışıp para kazanmak, beyhude ibadet etmekten daha çok sevaptır Cennetin yüksek derecelerine mal ile kavuşulur Mal kıymetli olunca, onu boşa harcamak şüphesiz kötüdür
Hadisi şeriflerde buyuruldu fakat:
(Allahü teâlâ, bir kuluna mal ve ilim verir Bu kul da haramlardan kaçınır, akrabasını sevindirir, malından hakkı olanları bilip verir ise, Cennetin yüksek derecesine kavuşur) Tirmizi

(İki şeyden birine kavuşana imrenmek, imrenmek yerinde olur Allahü teâlâ bir kimseye İslam ilimlerini ihsan eder Bu da, her hareketini, bilgisine uygun yapar İkincisi, Allahü teâlâ, birine çok mal verir Bu da malını, Allahü teâlânın razı olduğu, beğendiği yerlere harceder) Müslim

(İyi kimseye malın iyisi, ne güzel uygu) Berika

Süfyanı Sevri hazretleri (Bu zamanda mal, insanın silahıdır İnsan canını, sıhhatini, dinini ve şerefini mal ile korur) buyurdu Büyük bir nimet olan malı tutumsuzluk, Allahü teâlânın nimetine kıymet vermemek, nimeti elden kaçırmak, küfranı nimet, yani şükretmemek olur Bu ise, nimeti verenin cefa etmesine sebep olacak büyük bir suçtur Nimetin kıymeti agnostik, hakkı gözetilmezse elden gider Şükredilir ve hakkı gözetilirse elde kalır ve artar Cenabı Adalet (Şükrederseniz, verdiğim nimetleri artırırım) buyuruyor (İbrahim 7)

Dağıtılmış israflar
Müsriflik, malı helak etmek, faydasız hâle getirmek, yardımsever olmayacak şekilde sarf etmektir Malı, elden çıkmasına sebep olan yerlere atmak, onu helak etmektir Kullanılmayacak hâle sokmak, zarar vermek, ağaçtan meyveyi toplamayıp çürütmek, tarlayı hasat etmeyip, mahsulü telef etmek, hayvanları, soğuktan, sıcaktan ve açlıktan ölmelerini önleyecek dek beslememek ve barındırmamak da helak etmektir, israftır Günah dağlamak için ve günah işlenilmesi için verilen mal ve paralar da müsriflik olur

Meyve ve ekin toplandıktan sonra, bunları iyi saklamayıp kendiliklerinden bozulmaları veya nem alarak çürümeleri ya da kurt, güve, fare ve benzeri canlıların yemeleri her zaman israftır Hurma, karpuz gibi meyvelerin ve kuru incir, kuru üzüm gibi kuru meyvelerin ve buğday, arpa gibi hububatın ve elbise, kitap gibi eşyanın, bu nedenle savurganlık edildikleri fazla görülmektedir

Sofrada düşen ekmek ve yemek yemek kırıntılarını atmak da israftır Bu kırıntıları toplayıp kedi, köpek, koyun, kuş, tavuk gibi hayvanlara yedirmek tutumsuzluk olmaz Fasulye, pirinç gibi şeyleri yıkarken dökmek ve dökülenleri toplamamak israftır Elbise, ayakkabı gibi giyim eşyasını iyi kullanmayıp, tez eskitmek, onları yırtmak, yıkarken suyu, deterjanı çok tüketmek, elektriği, tüp gazı boş yere tutuşmak, her zaman israftır

Malı kıymetinden altında satarak veya kiraya vererek ve kıymetinden yukarı fiyatla satın alarak aldanmak israf olur Böyle alış verişe gerekli ihtiyaç olursa veya destek, sadaka gibi niyetle böyle yaparsa müsriflik olmaz

Acıkmadan veya doyduktan sonradan artı yemek yemek de israftır Leziz yemekler yemek, değerli, yeni elbise giymek, büyük binalar yerine getirmek ve haram olmayan daha bunun gibi şeyler, helalden kazanıldığı, kibir ve öğünmek için olmazsa, savurganlık değildir Ahireti galip gelmek isteyenlere, gereken ile kanaat edip, fazlasını hayra vermek yakışır

Sadaka vermekte de savurganlık vardır Hazreti Sabit bin Kays bir anda, 500 ağaçtaki hurmaların hepsini sadaka verip evi için bir şey bırakmayınca (Hepsini vermeyin) diye âyet indi

Borcundan çok malı olmayan, çoluk çocuğu sıkıntıya sabredemediği halde, bunların ihtiyacını karşılayacak maldan fazlası bulunmayan ya da sıkıntıya katlanamadığı halde, kendi yoksul olanın sadaka vermesi savurganlık olur

İsrafın sebepleri
1 Sefahat Çok kimseyi israfa alıştıran bir hastalıktır Sefihlik aklın eksik ve hafif olmasıdır Aksine rüşd denir fakat, aklın adaleli olmasıdır

Allahü teâlâ (Mallarınızı sefihlere vermeyin!) dedikten sonra (Onların halinde rüşd görürseniz, mallarını kendilerine teslim edin!) buyuruyor (Nisa 5, 6)
Bazısı sefih olur Çalışmadan eline geçen paraya konmak için fena arkadaşlar kadar kandırılır Bunun için, kötü arkadaştan kaçmakla emrolunduk Bir Takım zengin çocukları böyle israfa alışıyor, sefih oluyorlar Sefahati artıran bir sebep de, insanlardan çok hürmet bakmak ve methedilmek

2 İsrafı ve çeşitlerinden birkaçını tanımamak Tutumsuzluk olduğunu bilmez, hatta büyüklük sanır Gereksiz yere, yasaklanmış, zararlı yerlere bahşedilen mal, soylu davranış sanılır

3 Riya, şaşaa yerine getirmek
4 Gevşeklik, tembellik
5 Haya, sıkılmak
6 Dini kayırmamak, dini gözetmemek

İsraftan kurtulmanın çaresi:
1 İsrafın, anlatılan zararlarını iyi anlamak ve bunları dikkate almak
2 Malı gereksiz dağıtmamaya çaba etmek ve güvendiği birine bu derdini anlatıp, malına ve harcadıklarına dikkat etmesini, israfını görür görmez, kendine hatırlatmasını, hatta uygun bir şekilde önlemesini rica etmek
3 İsrafa sebep olan şeylerden kaçmak

Pahalı kumaşlardan elbise giymek tutumsuzluk ve haram mıdır?
Bir Takım kimseler, israfın mahiyetini bilmedikleri için, mubah olan birçok içeceğe bile haram demişlerdir Harama helal, helale haram demek fazla tehlikelidir Savurganlık haramdır Ama kendi görüşüne kadar, (Şunlar israf olduğu için haramdır) seslenmek fazla yanlıştır Dinde herkes, kendi görüşünü ortaya koyarsa, insan sayısı dek din ortaya çıkar Buna da din yok, felsefe denir Eğer islam âlimlerinden nakil yapılırsa, fetva bahşedilen kavil seçilirse, sadece bir hüküm meydana çıkar

Mubah olan işlerde gaye önemlidir Niyet iyi olursa sevap, kötü olursa günah olur Lakin haramlar, iyi niyetle de işlense haram olmaktan çıkmaz Gücü yetenin fiyatı yüksek kumaştan güzel elbise giymesi caizdir Hadisi şerifte buyuruluyor ancak:
(Allahü teâlâ cemildir, cemal sahiplerini sever) Müslim

(Bahrürraık)da buyuruluyor oysa:
(Cemal ile ziyneti birbirine karıştırmamalıdır! Cemal, çirkinliği onarmak ciddiyet sahibi almak ve şükretmek için nimeti kullanmak demektir Allahü teâlâ cemal sahibi olmayı övmektedir Cemal için temiz, güzel giyinmek mubahtır Kibir, göstermelikk giyinmek haram olur) Oruç Bahsi

Ciddiyet için giyinmek
Cemal, çirkinliğe, başkalarının iğrenmelerine, alay etmelerine, hakaretlerine sebep olacak şeyleri yapmamak, bunları izale yani yok etmektir Ziynet süs ise, başkalarını imrendirecek, onlara menfaat sağlayacak ve övünülecek şeyleri yapmak demektir Cemal sahibi edinmek için bulunduğu yerde âdet olan şeylerden, haram olmayan en iyi elbiseyi giyinmek gerekir Hazreti Ömer, (İki değişiklik elbiseniz olsun, biri şık, diğeri de mütevazı Elbisenin şık, pak olması, insanın şerefinin icabıdır) buyurdu

İbni Ömer hazretleri de (Nasıl elbise giyineyim?) diye sual soran birine, (Altında kimselerin alayına, aydınlatılmış kimselerin de seni ayıplamasına sebep olmayacak bir elbise giy!) buyurmuştur Hadisi şeriflerde buyuruldu oysa:
(Hoş giyinin fakat, Allahü teâlânın size verdiği nimetlerin eseri görülsün!) Taberani
(Allahü teâlâ bir kuluna nimet verdiğinde, o nimetin eserinin o kulun üstünde görülmesini sever) Taberani

Peygamber efendimiz, biçare kılıklı birine, malının olup olmadığını sordu O kimse de her çeşit malının bulunduğunu söyledi Bu kimseye buyurdu oysa:
(Allahü teâlâ sana bir mal verince, bu nimetin eseri senin üstünde görülsün) Nesai
Hikmet ehli buyuruyor ama:
(Öyle bir elbise giy fakat, sen ona yok, o sana hizmet etsin!)

gösteriş için giyinmek
Süsleme ve gösteriş için giyinmek ise haramdır Hadisi şeriflerde buyuruldu oysa:
(Süsten sakınmak imandandır) İbni Mace
(Allahü teâlâ mütevazı elbise giyineni sever) Beyheki

(Süsleme ve gösteriş için giydiği elbiseyi, üstünden çıkarmadığı müddetçe Allahü teâlâ, ona rahmet etmez) Taberani

(Kibir ve gösteriş için, şan sahibi kimselerin giydiği elbiseyi giyineni, Allahü teâlâ, o elbiseleri ile birlikte ateşe atar) Ruzeyn

Görüldüğü gibi süs ve göstermelikk elbise giyinmek haram, cemal için, müslümanlık şerefi için süslenmek mubahtır
Elbise eski de olsa, temiz olmalıdır! Hadisi şeriflerde buyuruldu ki:
(Ya Âişe, şu iki elbiseyi yıka, bilmiyor musun elbiseler tesbih eder, kirlenince tesbih etmeleri kesilir) İbni Asakir

Mühim mevkide yer alan veya manâlı bir zatın huzuruna çıkan kimsenin şık, pak elbise giymesi gerekir Allahü teâlânın huzuruna çıkıldığı vakit buna daha çok dikkat etmelidir! (Her namaz kılarken, süslü, temiz, sevilen elbiselerinizi giyiniz!) mealindeki âyeti kerime ile (aroma gamı, güzel, pak elbise kederi azaltır) mealindeki hadisi şerife uymaya çalışmalı, eski bile olsa temiz elbise giymelidir! (MRabbani, Edebüddünya, Bostan)

Lüks hayat
Muhtaçların bulunduğu bir ülkede zenginlerin lüks yaşam yaşaması, villalar yaptırması müsriflik ve haram değil midir?
Zekatını fakirlere veren ve alın teri ile helalinden şampiyon kimsenin villalar yaptırması haram değildir Helal ve mübarektir Durağan oturup, çalışmayıp, fakir kalmak, yoksa kazandıklarını haram şeylere verip, kolay meskende kalmak yerinde değildir Böyle tembellerin ve malını haramlara savurganlık edenlerin yüzünden, çalışkanlar niçin suçlu olsun! Zekatını verenlerin köşklerde, villalarda oturmaları, şık giyinmeleri, fennin bulduğu tüm kolaylıklardan faydalanmaları, helaldir Allahü teâlâ, (Verdiğim nimetleri, kullananları severim) ve (Çalışana veririm) buyuruyor Çalışıp ibadettir Zenginlik günah değildir Allahü teâlâ şükreden zenginleri sever Zengin olduğu için, kendini alkışlamak, kendini başkalarından üstün görmek haramdır

Hazreti Zübeyr tüccar idi Medine, Basra, Kufe ve Mısır'da mülkleri, geniş arazileri ve bin hizmetçisi vardı Gelirlerini fakirlere dağıtırdı, ölünce mirasçılarının herbirine kırkbin dirhem gümüş kaldı

Hazreti Talha da çok zengindi, günlük geliri bin altın idi Şık giyinir, süslü gezerdi Yüzüğünde fazla değerli yakut taşı vardı

Abdurrahman bin Avf hazretleri, ayrılan hanımına, son hastalığında mirasının yirmidörtde birinin verilmesini söylemişti Buna 83 bin altın verildi

Hazreti Osman da varlıklı tüccardı Tebük gazasında on bin altın ve mülk yüklü bin deve verip Resulullah efendimizin duasına kavuştu

Bunların dördü de aşerei mübeşşereden Cennete gideceği ismen müjdelenen on kişiden idi

Zekat ve ganimet ve ticaret sebebi ile Medine'de yoksul kimse kalmadı
Peygamberlerden Hazreti İbrahim, Hazreti Davud ve Hazreti Süleyman çok zengin idi Zenginlik nimettir Eshabı kiramın fakirlerinden çoğu, zenginler de bizim gibi ibadet ettikten başka, malları ile de şanslı işler yaparak çok sevap kazanıyorlar diye, agniyayı şakirine şükreden zenginlere imrenirlerdi Hadisi şerifte buyuruldu ancak:
(Ahir zamanda zengin edinmek saadettir) İ Rafii

Kırılan şeyler
Kırılan şey belayı önlermiş Kırılmazsa, kırmak mı gerekir?
Belayı önlemesi doğrudur Lakin zarar vermek israftır *