Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
Bugün açıklanan enflasyon dataları 19 yıl sonra en yüksek düzeyde gerçekleşti. Merkez Bankası'nın faiz indirimlerine başlaması sonrası hem dünyada enflasyonist bir süreç olması hem de yurt içinde dolarizasyon tesiri ile enflasyonda yükseliş hızlandı.
Ekonomist Mahfi Eğilmez 'faiz sebep, enflasyon sonuç' teorisinin maliyetini sayılarla anlattı.
Faiz İndiriminin Kur ve Enflasyona Tesiri
Mahfi Eğilmez, Faiz İndiriminin Maliyeti başlıklı yazısında anlatmaya bu grafikle başlıyor.
Grafikten görüleceği üzere TCMB siyaset faizi yüzde 19 seviyesinde iken USD/TL kuru da enflasyon da hafif bir yükseliş içindeymiş. Bu devirde mesela TCMB, faizi yüzde 20’ye çıkarsa her ikisinde de önemli düşüşler yaşanabilirdi.
Eylül ayı içinde TCMB, ‘faiz, enflasyonun nedenidir’ yaklaşımı çerçevesinde enflasyonu düşürmek emeliyle siyaset faizini yüzde 19’dan 18’e düşürünce USD/TL kuru buna reaksiyon vererek yükselmiş lakin bu yükseliş o ortada enflasyona tesir etmemiş (kur tesiri evvel üretici fiyatlarında sonra tüketici fiyatlarında görülüyor.)
TCMB, Ekim ayında faizi yüzde 18’den 16’ya indirip bu yaklaşımda ısrarlı olduğunu ortaya koyunca kur yine yükselmiş ve bu defa geriden gelen enflasyon artışı da misal bir reaksiyon vermiş. Kasım ve Aralık aylarında faiz indirimi devam ederken hem kur hem de enflasyon yükselmiş. Kırıklı çizginin sağ tarafı bize ‘faiz, enflasyonun nedenidir’ tezinin ne kadar yanlış bir tez olduğunu açıkça gösteriyor.
Dış Borç
Üstteki tablo Türkiye’nin dış borçlarını gösteriyor (Veriler için kaynak: Hazine ve Maliye Bakanlığı Kamu Borç İdaresi Raporları.)
Artık bu tablodaki bilgileri devir sonu kurlarıyla TL’ye çevirelim ve bu dış borçların TL karşılıklarını hesaplayalım:
Artık de kaba bir hesap yapalım.
Aslında dış borçlarımız dolar olarak yalnızca 3,4 milyar dolar arttığı halde TL karşılığı 2.683 milyar TL (2 trilyon 683 milyar TL) artmış bulunuyor.
Bütün bu hesaplamalar gösteriyor ki (2.683 – 805 =) 1.878 milyar (1 trilyon 878 milyar) liralık (TL cinsinden) borç yükü artışı faiz indiriminin ülke iktisadına maliyetidir.
"Sorun enflasyondur ve gerçek enflasyon bizim açıkladığımızdan yüksektir."
Bir sorunu çözebilmek için üç etaptan geçmek gerekiyor:
(1) Sorunu yanlışsız tanımlamak ve gerçeği kabul etmek.
(2) O probleme yol açan nedenleri belirlemek.
(3) Nedenleri ortadan kaldırmaya çalışmak.
Bizim olayımızda sorun enflasyondur ve gerçek enflasyon bizim açıkladığımızdan yüksektir. Enflasyona yol açan nedenler ülkenin risklerindeki artıştır (CDS priminin yüksekliği.) Sorunun tahlili bu risklerin ortadan kaldırılmasındadır. 2021 yılının son dört ayında riskleri düşürecek yerde TCMB’nin faizini düşürdük. Enflasyonda düşüş olmadan faizi düşürmekle riskleri daha da artırdık (CDS primi) ve evvel kurun sonra enflasyonun sonra da işin tuhafı tahvil ve kredi faizlerinin yükselmesine neden olduk.
TCMB faizi indirmeseydi ne olurdu?
TCMB faizi indirmeseydi USD/TL kuru yılı muhtemelen 9 dolayında tamamlayacak, enflasyon yüzde 16 – 18 seviyesinde olacak, kredi faizleri daha düşük kalacak, kur muhafazalı mevduat ve enflasyona endeksli borçlanmaya gitmek üzere tuhaf uygulamalara gerek kalmayacaktı.
