Eşeysiz üreme nedir

Eşeysiz üreme hakkında bilgi
Eşeysiz üreme nasıl olur
Eşeysiz üreme çeşitleri

Bir canlıdan ayrılan hücreli veya hücreli grubundan yeni bireylerin oluşturulmasına eşeysiz üreme denir Eşeysiz üremede döllenme olayı olmadığından eşeysiz üreyen canlı oluştuğu canlıya ırsi olarak tıpa tıp aynı Çünkü eşeysiz üreme mitoz ile gerçekleşir Oysa mitoz bölünmede olabilecek bir ayrılmama ve değişim çeşitlilik sebebidir Eşeysiz üremeye canlıların artma bölgelerinden ayrılan gözenekli olan veya hücreli grupları neden olduğu için aynı zamanda vejatatif üreme de denmektedir

Eşeysiz çoğaltma çeşitleri

*Tek hücrelilerde bölünerek çoğaltma
*Rejenerasyonla çoğaltma
*Tomurcuklanarak çoğalma
*Çelikle büyüme
*Sporla çoğalma

Tek hücrelilerde bölünerek büyüme

Tek hücreliler bölünerek ürerlerHücre hacim olarak belirtilmiş bir büyüklüğe ulaştıktan sonra bölünerek yeni hücreler oluşturur
Örnek : Paramesyum, Amip, Euglena

Rejenerasyonla çoğaltma

Omurgasızlarda mezoderm ve mezoglea tabakası bulunur Bu tabaka içerisinde embriyonik hücreler vardır Bu tabakayı taşayan canlılardan ayrılan bir parça eksik kısımları tamamlayabilmektedir Örneğin; deniz yıldızından kopan bir kol belli başlı gövdedeki hücreler göre tamamlandığı gibi ayrılan kolun içerisindeki hücrelerde koldan yeni bir cisim oluştururlar
Bu koşul yassı solucanlarda da (Planarya) görülür
Rejenerasyon normalde bir çoğaltma tipi değildir Tahrip sonucu canlıdan ayrılan parçadan yeni birey oluşturulur
Rejenerasyon, sözcük anlamıyla onarım demektir Canlılardan herhangi bir nedenle ayrılan parçalardan yeni canlılar oluşabilir Dolayısıyla rejenerasyon bu canlılar için üreme kabul edilir Omurgalılardaki rejenerasyona bir yaranın iyileşmesi veya kertenkelenin kopan kuyruğunun yenilenmesi örnek olarak verilir Çünkü kopan deriden yeni bir organizma, kopan kuyruktan da yeni bir kertenkele oluşmamaktadır

Tomurcuklanarak çoğaltma

Bazı canlılarda tomurcuk benzeri çıkıntılar gelişir Bu kısımlar ayrılarak yeni canlıyı oluşturur
Mesela; Hidra da bira mayasında ve süngerlerde eşeysiz üremenin bu karakteristik özelliği görülür

Çelikle büyüme

Bazı bitkilerden koparılan bir dal parçası, toprağa dikildiğinde yeni bitki oluşturabilir Buna çeliklenme ile çoğaltma denir Ayrılan dal parçasının meristem tabakası baştan kök oluşturduğundan bu parça farklı bir fert olarak yaşayabilir Bilhassa tarımda verimliliği arttırmak, eksik zamanda daha çok ve daha nitelikli ot gibi yaşama geliştirmek için kullanılan imal metodudur
Mesela; kavak,çınar,meyve ağaçları,asma gibi ot gibi yaşama çelikleme ile üretilir Bilhassa melez olan ve eşeyli üremeyen ot gibi yaşama bu şekilde üretilir Mesela; Çekirdeksiz üzüm, Washington portakalı, satsuma mandalini gibi

Vejatatif üreme

Soğanların rizomla (minik kök) üremesi, çileklerin sürüncü gövde ile çoğalması ciğer otunun yapraklarından yeni ciğer otlarının oluşmasnı örnek olarak gösterebiliriz

Sporla çoğaltma

Bazı canlılarda spor adı bahşedilen üreme hücresinden yeni bireyler oluşturulur Buna sporogoni ya da sporla üreme denir
Mesela su yosunlarından Ulotrix, Küf Mantarı
Mantarlarda sporla üreme karakteristiktir
Örneklenen canlılardan bazıları eşeysiz üremeyle beraber eşeyli olarakta ürerler Örneğin; mantarlar ve paramesyumkonjugasyonla eşeyli ürediği gibi hydra ve deniz yıldızı, eşeyli üremenin en manâlı yapısı olan eşey bezlerini de bulundurur *