Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
evren nedir Evren nasıl oluşur Evren hakkında bilgi
Evren (Kozmos), tum varlıkları ve olayları iceren bir sistemdir Kelimenin koku dikkate alındığında bu “dirlik ve duzen icinde bir evren anlamına gelen Yunanca bir sozcuktur Kozmoloji (evren bilim) acısından ise bu terim bizim gozlemlediğimiz evren olarak duşunulur Bu nedenle bizden onceki ve sonraki evrenlerin varlığı da soz konusudur
Gunumuzde ulaşılabilen en son teknik verilere gore, evrenin fizik yapısı şoyle sıralanabilir:
1Galaksiler
2Elektromanyetik radyasyon
3Notralveiyonize hidrojen
4Toz parcacıkları
5Galaksilerden gelen ışıklar
6Supernova ve Galaktik patlamalardan oluşan kozmik ışınlar
7Kutlesi olmayan notronlar
8Gravitik dalgalar
Sadece bizim galaksimizde 400 milyar yıldız (guneş) bulunduğu tahmin edilmektedir Bizim galaksimiz gibi icinde yıldızları ve gezegenleri barındıran ise milyarlarca galaksi var Evreni dolduran butun cisimler uc esas gucun etkisiyle bir arada bulunuyor:
1Nukleer Guc: Atomik cekirdeğin notron ve protonlarını bağlar
2Elektromanyetik Guc: atomları oluşturmak uzere elektronları cekirdeğe bağlar
3Gravitik Guc: Uzaydaki cisimleri belirli yorungelerde tutar
Galaksi; gazlar, yıldızlar, tozlar ve gezegenler iceren en buyuk madde topluluğudur Galaksiler ilk başta yoğun birer gaz bulutu olarak ortaya cıkmışlar ve daha sonra bu gazdan, yoğunlaşma yoluyla yıldızlar meydana gelmiştir Galaksi, bu oluşum sırasında doner ve milyonlarca yıl sonra sarmal bir bicim alır Bu sarmalda kabaca kure şeklinde bir cekirdek ve cevresinde yassımsı bir disk vardır; yorungesinde de yoğun yıldız kumeleri doner durur Cekirdek bolumunde pek az gaz ve toz vardır, buyuk bir bolumu daha yaşlı yıldızlardan oluşur Sarmal kollarda buyuk miktarda gaz ve toz ile yeni oluşmuş yıldızlar bulunur
Aradan milyonlarca yıl daha gectikten sonra sarmal kollar iceren elips şeklinde galaksiler meydana gelir Bir galaksinin en sonunda alacağı bicim kure bicimidir; daha sonra muhtemelen Kara Delik haline gelecektir
Bizim Galaksimiz “Samanyolu Galaksisi
Bir galaksimiz olduğu duşuncesi 1920’lere kadar akla gelmemişti Bugun ise galaksimizin yuz milyarlarca benzeri olduğunu biliyoruz Evrendeki sayısız galaksiden biri olan Samanyolu Galaksisi, en az 400 milyar yıldız topluluğundan oluşur Bir uctan diğer uca şimdilik 100,000 ışık yılı boyunca uzandığı tahmin edilmektedir, muhtemelen bu cok daha da fazladır ve 1000 ışık yılından daha fazla genişliktedir Ayrıca yıldızlar arasında cok buyuk miktarlarda gaz ve toz bulutları ve belki de bilinmeyen milyarlarca gezegen ile onların uyduları bulunmaktadır Bizimkine en yakın olan dış galaksi ise Andromeda Galaksisidir
Guneşimiz, Samanyolu’nun merkezden 30,000 ışık yılı uzaklığındaki kenarında, galaksinin sarmal bir kolunda yer almaktadır
Buyuk Patlama ya da Big Bang, evrenin yaklaşık 13,7 milyar yıl once aşırı yoğun ve sıcak bir noktadan meydana geldiğini savunan evrenin evrimi kuramı ve geniş şekilde kabul gorenkozmolojik model İlk kez 1920’lerde Rus kozmolog ve matematikci Alexander Friedmann ve Belcikalı fizikci papaz Georges Lemaitre tarafından ortaya atılan, evrenin bir başlangıcı olduğunu varsayan bu teori, ceşitli kanıtlarla desteklendiğinden bilim insanları arasında, ozellikle fizikciler arasında geniş olcude kabul gormuştur
Evrenin oluşumu ve genişlemesi Big Bang modeline gore gunumuzdeki evren 13,5 milyar yıldan biraz daha fazla zaman once son derece yoğun ve sıcak bir halden ortaya cıkmış olup, gunumuzde genişlemeye devam etmektedir Galaksiler iceren uzayın kendisi genişlemektedir
Teorinin temel fikri, halen genişlemeye devam eden evrenin gecmişteki belirli bir zamanda sıcak ve yoğun bir başlangıc durumundan itibaren genişlemiş olduğudur Georges Lemaitre’in onceleri “ilk atom hipotezi olarak adlandırdığı bu varsayım gunumuzde “buyuk patlama teorisi adıyla yerleşmiş durumdadır Modelin iskeleti Einstein’ın genel gorelilik kuramına dayanmakta olup, ilk Big Bang modeli Alexander Friedmann tarafından hazırlanmıştır Model daha sonra George Gamow ve calışma arkadaşları tarafından savunulmuş ve ilk nukleosentez olayı eklenmek suretiyle geliştirilerek sunulmuştur
1929’da Edwin Hubble’ın uzak galaksilerdeki (galaksilerin ışığındaki) nispi kırmızıya kaymayıgalaksilerin ve galaksi kumelerinin konumumuza oranla bir gorunur hıza sahip olduklarını ortaya koyan bir kanıt olarak ele alındı Bunlardan en yuksek gorunur hızla hareket edenler en uzak olanlarıdırGalaksi kumeleri arasındaki uzaklık gitgide artmakta olduğuna gore, bunların hepsinin gecmişte bir arada olmaları gerekmektedir Big Bang modeline gore, evren genişlemeden onceki bu ilk durumundayken aşırı derecede yoğun ve sıcak bir halde bulunuyordu Bu ilk hale benzer koşullarda uretilen parcacık hızlandırıcılarla yapılan deney sonucları teoriyi doğrulamaktadır Fakat bu hızlandırıcılar, şimdiye dek yalnızca laboratuvar ortamındaki yuksek enerji sistemlerinde denenebilmiştir Evrenin genişlemesi olgusu bir yana bırakılırsa, Big Bang teorisinin, ilk genişleme anına ilişkin bir bulgu olmaksızın bu ilk hale herhangi bir kesin acıklama getirmesi mumkun değildir Kozmozdaki hafif elementlerin gunumuzde gozlemlediğimiz bolluğu, Big Bang teorisince kabul edilen ilk nukleosentezevrenin ilk hızlı genişleme ve soğuma dakikalarındaki nukleer sureclerde hafif elementlerin oluşmuş olduğu tahminleriyle ortuşmektedir(Hidrojen ve helyumun evrendeki oranı, yapılan teorik hesaplamalara gore Big Bang'den arta kalması gereken hidrojen ve helyum oranıyla uyuşmaktadır Evrenin bir başlangıcı olmasaydı, evrendeki hidrojenin tumuyle yanarak helyuma donuşmuş olması gerekirdi) Bu ilk dakikalarda, soğuyan evren bazı cekirdeklerin oluşmasına imkan sağlamış olmalıydı(Belirli miktarlarda hidrojen, helyum ve lityum oluşmuştu) keşfinden sonra, bu gozlemi, cok uzak sonuclarına uygun olarak,
Big Bang terimi ilk kez İngiliz fizikci Fred Hoyle tarafından 1949’da, “Eşyanın Tabiatı adlı bir radyo (BBC) programındaki konuşması sırasında kullanılmıştırHoyle, hafif elementlerin bazı ağır elementleri nasıl meydana getirebilecekleri konusunda katkıları olmuş bir bilim insanıdır
Bilim insanlarının coğu, evrenin başlangıcında, bir Big Bang olayının cereyan etmiş olduğuna ancak 19641965’te, evrenin sıcak ve yoğun doneminin kanıtı olarak kabul edilen “kozmik mikrodalga arkaplan ışımasının ya da Georges Lemaitre’in kullandığı terimlerle « Big Bang’ın soluk ışıklı yankısı»nın keşfinden sonra ikna oldular
Evren (Kozmos), tum varlıkları ve olayları iceren bir sistemdir Kelimenin koku dikkate alındığında bu “dirlik ve duzen icinde bir evren anlamına gelen Yunanca bir sozcuktur Kozmoloji (evren bilim) acısından ise bu terim bizim gozlemlediğimiz evren olarak duşunulur Bu nedenle bizden onceki ve sonraki evrenlerin varlığı da soz konusudur
Gunumuzde ulaşılabilen en son teknik verilere gore, evrenin fizik yapısı şoyle sıralanabilir:
1Galaksiler
2Elektromanyetik radyasyon
3Notralveiyonize hidrojen
4Toz parcacıkları
5Galaksilerden gelen ışıklar
6Supernova ve Galaktik patlamalardan oluşan kozmik ışınlar
7Kutlesi olmayan notronlar
8Gravitik dalgalar
Sadece bizim galaksimizde 400 milyar yıldız (guneş) bulunduğu tahmin edilmektedir Bizim galaksimiz gibi icinde yıldızları ve gezegenleri barındıran ise milyarlarca galaksi var Evreni dolduran butun cisimler uc esas gucun etkisiyle bir arada bulunuyor:
1Nukleer Guc: Atomik cekirdeğin notron ve protonlarını bağlar
2Elektromanyetik Guc: atomları oluşturmak uzere elektronları cekirdeğe bağlar
3Gravitik Guc: Uzaydaki cisimleri belirli yorungelerde tutar
Galaksi; gazlar, yıldızlar, tozlar ve gezegenler iceren en buyuk madde topluluğudur Galaksiler ilk başta yoğun birer gaz bulutu olarak ortaya cıkmışlar ve daha sonra bu gazdan, yoğunlaşma yoluyla yıldızlar meydana gelmiştir Galaksi, bu oluşum sırasında doner ve milyonlarca yıl sonra sarmal bir bicim alır Bu sarmalda kabaca kure şeklinde bir cekirdek ve cevresinde yassımsı bir disk vardır; yorungesinde de yoğun yıldız kumeleri doner durur Cekirdek bolumunde pek az gaz ve toz vardır, buyuk bir bolumu daha yaşlı yıldızlardan oluşur Sarmal kollarda buyuk miktarda gaz ve toz ile yeni oluşmuş yıldızlar bulunur
Aradan milyonlarca yıl daha gectikten sonra sarmal kollar iceren elips şeklinde galaksiler meydana gelir Bir galaksinin en sonunda alacağı bicim kure bicimidir; daha sonra muhtemelen Kara Delik haline gelecektir
Bizim Galaksimiz “Samanyolu Galaksisi
Bir galaksimiz olduğu duşuncesi 1920’lere kadar akla gelmemişti Bugun ise galaksimizin yuz milyarlarca benzeri olduğunu biliyoruz Evrendeki sayısız galaksiden biri olan Samanyolu Galaksisi, en az 400 milyar yıldız topluluğundan oluşur Bir uctan diğer uca şimdilik 100,000 ışık yılı boyunca uzandığı tahmin edilmektedir, muhtemelen bu cok daha da fazladır ve 1000 ışık yılından daha fazla genişliktedir Ayrıca yıldızlar arasında cok buyuk miktarlarda gaz ve toz bulutları ve belki de bilinmeyen milyarlarca gezegen ile onların uyduları bulunmaktadır Bizimkine en yakın olan dış galaksi ise Andromeda Galaksisidir
Guneşimiz, Samanyolu’nun merkezden 30,000 ışık yılı uzaklığındaki kenarında, galaksinin sarmal bir kolunda yer almaktadır
Buyuk Patlama ya da Big Bang, evrenin yaklaşık 13,7 milyar yıl once aşırı yoğun ve sıcak bir noktadan meydana geldiğini savunan evrenin evrimi kuramı ve geniş şekilde kabul gorenkozmolojik model İlk kez 1920’lerde Rus kozmolog ve matematikci Alexander Friedmann ve Belcikalı fizikci papaz Georges Lemaitre tarafından ortaya atılan, evrenin bir başlangıcı olduğunu varsayan bu teori, ceşitli kanıtlarla desteklendiğinden bilim insanları arasında, ozellikle fizikciler arasında geniş olcude kabul gormuştur
Evrenin oluşumu ve genişlemesi Big Bang modeline gore gunumuzdeki evren 13,5 milyar yıldan biraz daha fazla zaman once son derece yoğun ve sıcak bir halden ortaya cıkmış olup, gunumuzde genişlemeye devam etmektedir Galaksiler iceren uzayın kendisi genişlemektedir
Teorinin temel fikri, halen genişlemeye devam eden evrenin gecmişteki belirli bir zamanda sıcak ve yoğun bir başlangıc durumundan itibaren genişlemiş olduğudur Georges Lemaitre’in onceleri “ilk atom hipotezi olarak adlandırdığı bu varsayım gunumuzde “buyuk patlama teorisi adıyla yerleşmiş durumdadır Modelin iskeleti Einstein’ın genel gorelilik kuramına dayanmakta olup, ilk Big Bang modeli Alexander Friedmann tarafından hazırlanmıştır Model daha sonra George Gamow ve calışma arkadaşları tarafından savunulmuş ve ilk nukleosentez olayı eklenmek suretiyle geliştirilerek sunulmuştur
1929’da Edwin Hubble’ın uzak galaksilerdeki (galaksilerin ışığındaki) nispi kırmızıya kaymayıgalaksilerin ve galaksi kumelerinin konumumuza oranla bir gorunur hıza sahip olduklarını ortaya koyan bir kanıt olarak ele alındı Bunlardan en yuksek gorunur hızla hareket edenler en uzak olanlarıdırGalaksi kumeleri arasındaki uzaklık gitgide artmakta olduğuna gore, bunların hepsinin gecmişte bir arada olmaları gerekmektedir Big Bang modeline gore, evren genişlemeden onceki bu ilk durumundayken aşırı derecede yoğun ve sıcak bir halde bulunuyordu Bu ilk hale benzer koşullarda uretilen parcacık hızlandırıcılarla yapılan deney sonucları teoriyi doğrulamaktadır Fakat bu hızlandırıcılar, şimdiye dek yalnızca laboratuvar ortamındaki yuksek enerji sistemlerinde denenebilmiştir Evrenin genişlemesi olgusu bir yana bırakılırsa, Big Bang teorisinin, ilk genişleme anına ilişkin bir bulgu olmaksızın bu ilk hale herhangi bir kesin acıklama getirmesi mumkun değildir Kozmozdaki hafif elementlerin gunumuzde gozlemlediğimiz bolluğu, Big Bang teorisince kabul edilen ilk nukleosentezevrenin ilk hızlı genişleme ve soğuma dakikalarındaki nukleer sureclerde hafif elementlerin oluşmuş olduğu tahminleriyle ortuşmektedir(Hidrojen ve helyumun evrendeki oranı, yapılan teorik hesaplamalara gore Big Bang'den arta kalması gereken hidrojen ve helyum oranıyla uyuşmaktadır Evrenin bir başlangıcı olmasaydı, evrendeki hidrojenin tumuyle yanarak helyuma donuşmuş olması gerekirdi) Bu ilk dakikalarda, soğuyan evren bazı cekirdeklerin oluşmasına imkan sağlamış olmalıydı(Belirli miktarlarda hidrojen, helyum ve lityum oluşmuştu) keşfinden sonra, bu gozlemi, cok uzak sonuclarına uygun olarak,
Big Bang terimi ilk kez İngiliz fizikci Fred Hoyle tarafından 1949’da, “Eşyanın Tabiatı adlı bir radyo (BBC) programındaki konuşması sırasında kullanılmıştırHoyle, hafif elementlerin bazı ağır elementleri nasıl meydana getirebilecekleri konusunda katkıları olmuş bir bilim insanıdır
Bilim insanlarının coğu, evrenin başlangıcında, bir Big Bang olayının cereyan etmiş olduğuna ancak 19641965’te, evrenin sıcak ve yoğun doneminin kanıtı olarak kabul edilen “kozmik mikrodalga arkaplan ışımasının ya da Georges Lemaitre’in kullandığı terimlerle « Big Bang’ın soluk ışıklı yankısı»nın keşfinden sonra ikna oldular
