Filistin Tarihi

Filistin Tarihi nedir
Filistin Tarihi kısaca

Kudüs merkezli Filistin, İÖ 2000'de Arap, İÖ 1800'de Hitit, İÖ 1286'da Mısır hakimiyetine girdi ve takiben Hz Musa öncülüğündeki İsrailoğulları buraya yerleştiler Hz Davud ve Hz Süleyman'ın yönetimlerine sahne olan bölgede, sürgünler ve işgallerle batmış yıllardan sonradan İÖ 64'te Roma egemenliği başladı Bu dönemde 30 yıllarına kadar Hz İsa ortaya çıktı 395'te Bizanslılara geçen Filistin, 637 yıllarını takiben tamamen İslam hakimiyetine girdi Sırayla Emeviler, Abbasiler, Fatımiler ve Selçuklular dönemlerini geçirdi ve 1516'da Osmanlı toprağı oldu 400 yıllık Osmanlı hakimiyetinde alan Kudüs, Gazze ve Nablus sancaklarına ayrıldı Oysa, Yahudilerin Filistin gerçek dışı tarihin hiçbir döneminde sönmedi

1896'dan sonra aslen gazeteci olan Theodor Herzl'in önderliği altında, dünyaya yayılan Yahudilerin her yerde Filistin'de toplanıp bir devlet kurması için çalışmalara başlandı Herzl, 2131 Ağustos 1897'de Basle'de topladığı I Siyonist Kongre'de esas maksat ve yöntemleri tespit etti Bu amaçla Avrupa'da örgütler kuruldu, fonlar oluşturuldu Toplanan paralarla Filistin'de yaşamış Araplardan geniş topraklar satın alındı ancak; asıl niyet için bunlar tatmin edici olmadı

Theodor Herzl, 19 Mayıs 1901 tarihinde II Abdulhamid ile yaptığı bir görüşmede, Avrupa borsasını ellerinde tutan Yahudilerin Osmanlı İmparatorluğunun tüm borçlarını ödemesi karşılığında Filistin'de bir yurt verilmesinisıcacık kalmak şartıyla öneri etti, ancak kabul edilmedi

Meşrutiyet ile birlikte azınlıklara bahşedilen haklar, Yahudilerin de işine yaradı ve özellikle 1914 yılından daha sonra Filistin'deki Araplardan geniş topraklar satın alıp yerleşmeye başladılar 1916'da İngiltere temsilcisi Sir Mark Sykes ile Fransa temsilcisi MFGeorge Picot arasında imzalanan SykesPicot Antlaşması, Osmanlı topraklarını İngiltere, Fransa ve Rusya arasında paylaştırırken Filistin için de uluslararası bir statü öngörüyordu 1917'de İngiltere Dışişleri Bakanı James Balfour, Yahudilerin lideri Edmond De Rothshild'e gönderdiği bir mektupla; Yahudilerin Filistin'de yurt kurmalarını desteklediğiniaçıklama ederek İsrail devleti yolunu açtı

1918 yılında Osmanlı askerleri Filistin'den çekildi ve bölge İngiliz hakimiyetine girdi 1880 ile 1918 arasında Filistin'deki Yahudilerin sayısı 24 binden 65 bine, nüfusun % 10'una çıktı Ardındaki Araplar ile Yahudiler arasında gerginlikler başladı 1933 yılıyla birlikte Nazilerden kaçan Yahudi göçmenler de Filistin'e gelmeye başladılar 3 sene içinde Yahudi sayısı toplam nüfusun dörtte birine ulaştı ve 335 bin kişi oldu

1938 yılına dek Atatürk yönetimindeki Türkiye'den çekinen İngilizler bölgede bir Yahudi devleti kurulması yönünde açık bir girişimde bulunamadılar Hatta 1937 yılındaki meşhur Peel Paylaşım Planı'na kadar Yafa ve Tel Aviv İngilizlerce Araplara terk edilirken, Yahudilere verilen manâlı bir yerleşme merkezi bulunmuyordu Ama Faysal, bu planı reddetmekle Filistin Arap Devletinin kurulmasına daha o yıllarda engel olmuştu Filistinliler bu şekilde bir yana Araplar bir yana Batı göre yalnız bırakılıyordu

İngilizlerin paylaşımda Araplara karşı bu değin tavizkar davranmasında Atatürk'ün dış politikasının ve Kudüs Müftüsü Emin elHüseyni'nin büyük tesiri vardı Belli Hüseyin Türk asıllıydı ve Filistin politikasında büyük bir ağırlığa sahipti Atatürk'ün ölümünden sonradır ki İngilizler Peel paylaşma planından vazgeçtiler Takiben de Filistin'de İsrail devletinin kurulması yolunda birbiri ardınca adımlar atıldı Ama, II Dünya Savaşı'na rastlayan yıllarda Yahudiler daha çok Hitler zulmü ile mücâdele etmek durumunda kaldılar

Araplar, İngilizler ve Yahudiler arasında yıllar süren mücadeleler 1947 yılında Birleşik Milletler'e aksetti Kurulan Filistin Özel Komisyonu, Filistin'in Yahudi ve Araplar arasında ikiye bölünmesini, Kudüs'ün ise milletlerarası bir statüye kavuşturulmasını önerdi Oysa teklif Arap ülkeleri göre kabul edilmeyince, Yahudiler 14 Mayıs 1948'de İsrail Devleti'nin kuruluşunu ilan ettiler İsrail'in kuruluşu ile birlikte Arap İsrail savaşları başladı Savaş sonunda Batı Şeria Ürdün, Gazze Şeridi Darı, kalan topraklar da İsrail tarafından işgal edildi Tabiatıyla olan yine Filistin halkına oldu ve durumdan komşu Arap ülkeleri ve İsrail kazançlı çıktı

Takibeden yıllarda böylece çok Filistin kurtuluş örgütleri kuruldu Bunlardan en önemlisi kuytu olarak 1950'de kurulan Yaser Arafat öncülüğündeki elFetih idi bu arada Arap ülkeleri, 1964'te Kudüs'te Filistin Kurtuluş Örgütü ve buna yan olarak Filistin Kurtuluş Ordusu'nun kuruluşuna muavin oldular Oysa Ahmet Şukayri önderliğindeki FKÖ, 1967 yenilgisi ile etkinliğini yitirdi Gazze, Batı Şeria, Sina Yarımadası ve Suriye'ye ait Golan Tepeleri İsrail'in eline geçti 1 milyondan pozitif Filistinli komşu Arap ülkelerine ve bilhassa de Ürdün'e kaçtı 1967 Kasım'ında George Habbaş'ın Filistin Insanlar Cephesi kuruldu

1968 Haziran'ında elFetih hareketi FKÖ'ye etken oldu ElFetih, Müslüman, Yahudi ve Hıristiyanların eşdeğer haklara sahip olduğu demokratik, laik bir Filistin devleti kurulmasını önerdi

1973 Arapİsrail Savaşı sonrasında İsrail'in Gazze ve Batı Şeria'dan çekilme eğilimine girmesi üzerine FKÖ bu bölgelerde bir devlet kuracağını açıkladı Ancak, İsrail'in bölgedeki varlığını da kabul eden bu söylev, Suriye desteğindeki örgütler ve Arap ülkeleri göre reddedildi ve Inkar Cephesi oluşturuldu, Filistin Kurtuluş Hareketi parçalandı Suriye'nin bölgeye müdahale etmeye başladığı bu dönemden daha sonra, çatışmalar daha da hızlandı Lübnan'a da giren Suriye, barış yaparak bölgedeki etkinliğini yitirmek istemiyordu

Bu yüzden Yaser Arafat başkanlığındaki FKÖ Suriye ve Libya karşıtı Arap ülkelerinin desteğini aldı ve aynı tavrını sürdürerek Filistin'in tek yasal temsilcisi olduğunu belgeledi 1978 Eylül ayında Enver Sedat İsrail ile Camp David antlaşmasını imzaladı 1985 Şubat ayında bu kez Ürdün Kralı Hüseyin ile Yaser Arafat müşterek harekette anlaştılar İsrail ile FKÖ arasındaki müşterek terör eylemlerinin ardından Arafat, benzer yılın Kasım ayında Filistin mücadelesinin sadece işgal edilen topraklarda süreceğini açıkladı FKÖ, bir yana Lübnan'da Suriye yanlısı örgütlerle, diğer yanlamasına işgal altındaki topraklarda İsrail ile mücadeleye girişti 1986'da Ürdün ile arası bozulsa da 1987 yılında Birleşik Milletler'in 242 sayılı kararından sonradan 15 Kasım 1988'de bağımsız Filistin Devleti Cezayir'de bildiri edildi Yaser Arafat devlet başkanı seçildi 1988'de Filistinliler, işgal altındaki bölgelerde silah kullanmadan taşlarla yaptıkları ünlü İntifada hareketini başlattılar

13 Eylül 1993 tarihinde İshak Rabin ve Yaser Arafat arasında Washington'da imzalanan Filistin Özerklik İlkeleri Deklerasyonuile 5 takvim bir zaman içerisinde Gazze ve Eriha'da Özerk Filistin Devletikurulması kararlaştırıldı Bölgede başlayan normalleşme sürecinde, 26 Ekim 1994 tarihinde bu defa İsrail ile Ürdün arasında bir barışma anlaşması imzalandı 4 Kasım 1994 tarihinde barışa imza atan İshak Rabin, İsrail Dar Servisi'nin bir şubesi tarafından öldürüldü

Yazar & Kaynak: Dr Abdullah Manaz *