Geyikli Baba

Orhan Gâzi devri Osmanlı evliyâsından Âzerbaycan'ın Hoy şehrinde doğdu 12751350 (H674750) yılları arasında yaşadığı varsayım edilmektedir

Bağdâtlı Şeyh Ebü'lVefâ hazretlerinin yolundan feyz aldı Benzer yoldaki Baba İlyas Horasânî'den ilim öğrendi Zâhirî, bâtınî ilimlerde ve tasavvuf yolunda kemâl derecesine ulaştıktan daha sonra Rum ülkesine geldi DerhalAnadolu'nun en uç bölgesinde İslâmiyeti dağıtmak için çarpışan ve gayret eden Osmanlı mücâhid gâzileri arasına katıldı Bursa'nın fethi sırasında bir geyiğe binmiş ve elinde altmış okkalık bir kılıç olduğu halde en ön saflarda çarpıştı Kalenin fethinde pekçok kerâmetleri görüldü Bu sebepten kendisine Geyikli Baba denildi

Fetihten daha sonra Keşiş (Ulu) Dağına yerleşti Buradaki dergâhında kendi hâlinde yaşar, gelenlere dînini öğretir, şehre inmezdi bundan başka Orhan Gâzi ise Bursa'nın fethinde yardıma gelen evliyânın gönlünü olmak, onların verimli duâlarına kavuşmak için bir imâret yaptırdı Onları Bursa'ya dâvet etti giderken Bursa'nın fethinden sonradan bir daha görmediği Geyikli Babanın da gelmesini istedi ve;

Eğer gelmezse, ben varıp elini öpeyimdedi

Geyikli Babayı arayıp buldular Sultânın sözünü talep ettiler ve Bursa'ya dâvet ettiler Geyikli Baba bu dâvete rızâ göstermedi

Sakın Orhan da gelmesin Dervişler gönül ehli olurlar, gözetirler Böylece bir vakitte varırlar ki, vardıkları zamanda ettikleri duânın kabûl olmasını istek ederlerbuyurdu


Bâri Orhan Gâziye duâ etdediklerinde;


Biz onu hâtırımızdan çıkarmıyoruz her zaman devletine duâ ile meşgûlüz Onun İslâmiyete hizmeti nedeniyle, sevgi ve muhabbeti kalbimizde taht kurmuşturdiye haber yolladı

Aradan zaman geçti Geyikli Baba, dergâhının yanından bir ağaç dalı keserek omuzuna alıp yola revân oldu Içten Bursa Hisarına vardı Pâdişâh sarayına girip, avlu kapısının iç tarafına, getirdiği dalı dikmeye başladı Sultan Orhan Gâziye haber verdiler


Bir derviş gelmiş, saray avlusuna ağaç dikerdediler


Sultan çıkıp hâli fark etti Bu dervişin Geyikli Baba olduğunu bildi Geyikli Baba, ağacı dikince doğruldu ve Orhan Gâziye;


Bu hatıramız burada kaldığı müddetçe, dervişlerin duâsı senin ve neslinin üzerindedir Senin neslin ve devletin bu ağaç gibi kök salacak, dalları fazla uzaklara ulaşacak, evlatların dîni İslâma fazla hizmet edeceklerdeyip; Kökü sâbit, dalları ise göktedirmeâlindeki, İbrâhim sûresi 24 âyeti kerîmesini okudu Az sonradan da geldiği gibi gittiDiktiği ağaç ulu bir çınar oldu O ağacın bugün Bursa'da hazreti Üftâde'ye dışarı giden Kavaklı Caddedeki çınar ağacı olduğu söylenmektedir

Bir vakit daha sonra Orhan Gâzi, Geyikli Babaya iâdei ziyârette bulundu Ona;


İnegöl ve çevresi senin tasarrufunda olsundedi


Mülk ve mal cenâbı Hakk'ındır, ehline verir, biz O'nun ehli değiliz Mülk, mülk ve sebeplere meyletmek, dikte ve sultanlara gerektir Bizim gibi yoksul kısmına, Allah adamlarına yakışmazdiye yanıt verdi Pâdişâh ısrar edince, kendisine hibe edilen yerlere değerinde olarak, dergâhının çevresinden az bir mikdarını dervişlere odunluk kabûl edip, Sultânın gönlünü aldı Orhan Gâzi memnûn ve râzı olup, pekçok duâ aldı

Geyikli Baba bundan sonra yeniden Keşiş Dağındaki dergâhında ibâdet ve zikirle meşgûl oldu Sayısız talebe yetiştirdi Kendisinden tavsiye edinmek ve duâsına mazhâr elde etmek isteyen pekçok birey dergâhına gelirdi Uludağ'ın doğu eteklerinde İnegöl yakınlarında vefât edip oraya defnedildi Orhan Gâzi kadar kabri üstüne türbe yaptırıldı Daha Sonra yeniden Orhan Gâzi tarafından türbe yanına bir câmi ve dergâh ilâve edildiSevenleri çevresinde bir köy meydana getirdiler Kurdukları bu köye Baba Sultan adını verdiler Geyikli Baba Külliyesi 1950 (H1369)den sonra tekrar restore edilip, onarıldı

Taşköprüzâde merhum, Şakâyıkı Nu'mâniyye'sinde, Osmanlı'nın gülbahçesinde yetişen, Nu'mân'ın (İmâmı A'zam'ın) bülbüllerini anlatırken, Geyikli Baba'dan da laf eder ve kabrini ziyâretle şereflendiğini söyler


Kabrini ziyâret ettim Kabrin yakınında bir mezar daha gördüm Türbedârdan bu mezarın kime âit olduğunu sordum Germiyanoğullarından saltanat sâhibi bir kimseyken saltanatı terk edip, Geyikli Babanın hizmetine giren bir büyüğün mezarı olduğunu söyledidemekte ve zamânında Geyikli Babaya gösterilen îtibârı ifâde etmektedir

Geyikli Baba gazileriyle savaşlarada katılıp büyük hizmetler yapardı O günlerde Bursa abluka altında ve müslüman askerler kuvvet durumdayken Geyikli Baba imdada yetişir Rumlara devasa bir geyik üzerinde altmış okkalık bir kılıçla savaşan bu nur yüzlü cengaveri görür görmez kalplerini bir nefret kaplar, psikolojik olarak yıkılırlar ve teslimi konuşmaya başlarlar Geyikli Baba ordunun içindede abes durmaz maneviyatı güçlendirmek için sohbetler yapar Bilhassa Ashabı Kiramdan ve Ehli Beyt ’in cömertlik ve asaletinden bahseder, askerlerle ilgilenirdi

Silsilei Nakşibendiyeden Hace Muhammed Baba Semmasi, Şeyh Edebali ve Hacı Bektaş Veli bu devrin büyüklerindendir

1) Âşıkpaşazâde Târihi (İstanbul 1332); s196
2) Şakâyık Tercümesi (Mecdî Efendi); s31
3) KâmûsülA'lâm; c5, s3943
4) NefehâtülÜns; s690
5) BursaEvliyâları; s63
6) Güldestei Riyâziİrfân; s220
7) Tâcü'tTevârih; c5, s9
8) İslâm ÂlimleriAnsiklopedisi; c10, s127
9) Feyz Araştırma Ekibi 190 Rakam *