Glokoma 'dur' diyen teknoloji

Boğaziçi Üniversitesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Kısmı'nda geliştirilen biyosensör teknolojisinin pazara aktarımı için kurulan GlakoLens, teknolojiyi kontak lens ile bütünleştiren dizaynıyla açık-açılı glokomun en büyük sebebi olan göz içi tansiyonunun seyri ve denetimini sağlayacak.

Boğaziçi Üniversitesinden yapılan açıklamaya nazaran, yerkürede yaklaşık 70 milyon kişi, önlenebilir kalıcı görme kaybının en sık rastlanan 2. nedeni olan glokom hastası. Bunların yarıya yakını ise glokom hastası olduğundan haberdar değil. Yaşlı nüfusun süratle artması nedeniyle glokomun görülme sıklığının 2040'ta 110 milyona çıkması bekleniyor.

40 Yaş üstü bireyler yüksek risk kümesinde

Diyabet hastaları, oküler ve sistemik hiper tansiyonlu ve 40 yaş üstü kimseler yüksek risk kümesinde bulunurken, glokoma yakalanmada genetik faktörler de rol oynuyor.

Boğaziçi Üniversitesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Kısmı Talim Üyeleri Prof. Dr. Günhan Dündar ve Prof. Dr. Arda Deniz Yalçınkaya ile Boğaziçi Üniversitesi Biyomedikal Mühendisliği Enstitüsü'nde doktora çalışmalarına devam eden Özgür Kaya ve araştırmacılar, glokom illeti öncesinde hastanın göz içi tansiyonunun seyrini takip etmeyi amaçlayan GlakoLens'i geliştirdi.

Hastaların büyük bir kısmı farkında değil

Prof. Dr. Günhan Dündar, glokomun yavaş gelişmesi nedeniyle hastanın sorunun farkına varamadığını ve devranla görüş meydanının daraldığını belirterek, şu malumatları verdi:

"Baskıya maruz kalan hudut hücreleri ölmeye başladığında artık geri dönüş mümkün değil. Glokomun seyri ilaç ile denetim altına alınamazsa cerrahi müdahale gerekiyor. Lakin bir vade sonra göz tansiyonun düşürülmesi için açılan kanal kapanıyor ve tansiyon tekrar yükselebiliyor. Glokom bu yüzden kronik bir rahatsızlık, hastanın mütemadi takip altında tutulması gerekiyor. Göz tansiyonundaki 24 saatlik değişimlerin gözlemlenebilmesi tabiplere hastanın durumuyla ilgili şimdiye kadar sahip olmadıkları kalitede haber sağlayacak. Maksadımız tasarladığımız cihaz ile glokomun ilerlemesine fırsat tanımamak."

Daima değişim gösterdiği için sahih doneye ulaşılamıyor

Göz tansiyonunun gün içinde değişim göstermesi nedeniyle hekimlerin göz tansiyonu ölçümünde kâfi ve akıllıca olguya ulaşamadığına işaret eden Dündar, geliştirilen cihazın avantajlarını şöyle sıraladı:

"Göz içi basıncı bilhassa gece saatlerinde daha yüksek olabiliyor. Günümüzde göz tansiyonu ölçümü için kullanılan tıbbi cihazlar hastanın durumunun sahih takibi için ehil olmayan ölçümler sunmakta. Lakin GlakoLens'in geliştirdiği sistem, gece boyunca hasta uyurken de ölçüm yapabildiği için tabipler sıradanda elde edemeyecekleri olguya kavuşuyorlar. Eserimiz bu sebeple rutin tabip muayenesinde fark edilemeyecek durumdaki yüksek risk kümesinde bulunan hastalara yararlı olacak."

Geliştirilen teknolojiyle erken teşhisin öncesine geçilebilir

"GlakoLens, önleyici hekimlikte de örnek oluşturacak"Dündar, sıhhat yerinde son 10 yılda ön plana çıkan gelişmelerden biri olan giyilebilir sensörlerin, kişinin günlük hayatını etkilemeden olgu toplanması sonucunda varılabilen erken teşhisle marazların ilerlemeden şahsileştirilmiş biçimde tedavi edilebilmesini sağladığını anlattı.

Gelişen teknolojiyle "erken teşhis"in bile öncesine gidilebileceği, yani marazın ortaya çıkma muhtemelliğine karşı hareket edilmeye başlanacağını lisana getiren Dündar, araştırmacıların, GlakoLens'in önleyici hekimlikte de örnek oluşturacağını söyledi.

"Önümüzdeki 4-5 ayda laboratuvar koşullarındaki testler tamamlanacak"Prof. Dr. Arda Deniz Yalçınkaya, Şubat 2017'de kurulan GlakoLens'in, ACT VC'den aldığı yatırımın yanı sıra bir Eurostars girişimiyle de desteklendiğini belirterek, geliştirilen eserin, "göz tansiyonunu algılayan kontak lens kısmı", "algılanan olguların kablosuz formda aktarılması için kullanılan elektronik bölüm" ve "kullanıcı arayüz yazılımı" şeklinde üç ana bileşenden oluştuğunu anlattı.

Kontak lensin birinci prototiplerinin üretildiğini, okuma elektroniği ve yazılımın ise tamamlanma aşamasında olduğunu lisana getiren Yalçınkaya, bundan sonraki süreçleri şöyle aktardı:

Manuel ölçüm yapmıyor 

"Medikal bir eser geliştirdiğimizden ve küresel olmayı hedeflediğimizden sonraki adımlarımız CE sertifikası ve FDA dokümanlarını almak olacak. Önümüzdeki 4-5 aylık süreçte laboratuvar koşullarındaki testler tamamlanacak. Akabinde eserin performansını Hayat Bilimleri ve Teknolojileri Pratik ve Araştırma Merkezi'nde gerçekleştireceğimiz hayvan deneyleri aracılığıyla değerlendireceğiz. Klinik aşamaları medikal danışmanlarımızla planlıyoruz."

Yalçınkaya, "Geliştirdiğimiz cihaz manuel ölçüm yapmıyor. Otomatik olarak 24 saat done toplayabileceğinden doktorlara ve hastalara direkt kolaylık sağlayacak, doneler doğrultusunda ferdî tedavi prosedürleri ortaya çıkabilecek ve maliyeti düşük olduğu için emsal eserlerden farklılaşacak." dedi.

Prof. Dr. Arda Deniz Yalçınkaya, GlakoLens'in gelecekteki çalışmaları arasında yara düzgünleşmesini ve enfeksiyon durumunu takip eden akıllı yara bantları olabileceğini bildirdi.

"Günlük faaliyetler esnasında olgu toplamak daha nötr sonuçlar verecek"Özgür Kaya ise donelerin kaydedilmesi için cep telefonundan daha hafif taşınabilir bir cihaz tasarladıklarını söz ederek, "Hastanın günlük faaliyetlerine devam ederken geliştirdiğimiz göz holteri ile nizamlı ölçüm yapılması değerli. Hasta, muayene için doktora gittiğinde hastane ortamı psikolojisine çeşitli tesirlerde bulunabilir ve 'beyaz önlük etkisi' ortaya çıkabilir. Örneğin, hasta kaygılı ve gergin olduğunda tansiyonu daha da yükselebilir. Doğal olarak göz tansiyonu ile alakalı doneler etkilenebilir. Günlük faaliyetler gerçekleştirildiği esnada data toplamak daha nötr sonuçlar verecektir." diye konuştu.

Sertifika alımı ve belgelendirme çalışmalarının değerine işaret eden Kaya, şunları söyledi:

"Kalite Idare Sistemi kurumsal yapılar için pahalı. Sonuçta vücuda taktığınız rastgele bir cihaz risk oluşturmakta. Bu yüzden üreteceğiniz cihazın inançlı ve dinamik olduğunu göstermelisiniz. Eserden kazanacağınız avantaj, yarattığınız riskten daha ziyade olmalı. Bu güvenlik kısmını laboratuvar testleriyle değerlendirip belgeleyeceğiz. Öte yandan eserin performansını başta hayvanlar sonrasında kişiler olmak üzere canlılar üzerinde değerlendirmeniz gerekiyor."