Google’da En Fazla ‘Yurtdışı İş’ ve ‘İntihar' mı Aratıldı?

Son yıllarda ve bilhassa 2022’nin başından bu yana ekonomik krizin tesirini artırması, birden fazla insanı yurtdışında bir hayat kurmaya yönlendirdi. Ayrıyeten bu durumun daha trajik sonucu olarak Türkiye genelinde, temelinde geçim meşakkatinin olduğu tabir edilen intihar hadiseleri da yaşanıyor.

Ancak bu eğilimleri ölçmek için Google’ın arama bilgilerine bakmak yahut bu datalar üzerinden sosyolojik çıkarımlar yapmak önemli biçimde yanlışlı. Çünkü Google, Trendler aracı üzerinden kamuya açık halde paylaştığı arama datalarında ve makul bir vakit dilimi için geçerli olacak şekilde “en çok şunlar arandı” istatistiği paylaşmıyor.

Her şey Cumhuriyet Müellifi Mustafa Çakır’ın, CHP Adıyaman Milletvekili Abdurrahman Tutdere ile yaptığı söyleşiyi haberleştirmesiyle başladı:



“Yurttaşın içinde bulunduğu çaresizlik, internetteki aramalara da yansıdı” başlıklı haberdeki cümleler aslında hayli net. Vatandaşların yaptıkları “Yurtdışı iş ilanları” ve “nasıl intihar edebilirim” aramalarında artış var. Fakat haberde de yalnızca bu artış bilgisinden bahsediliyor. Ek olarak bu bilgi, İçişleri Bakanlığı’nın paylaştığı “2015-2020 ortasında 1155 vatandaşın intihar ettiği” bilgisi ile destekleniyor.

Google’ın 4 Temmuz 2019 - 4 Temmuz 2021 ortasındaki arama datalarını açıkladığı söylenen Milletvekili Tutdere, “en çok bu sözler aratıldı” biçiminde bir bilgi paylaşmamış, Mustafa Çakır’ın da yazdığı üzere bunlar yalnızca “en çok artış yaşanan sözlerden bazıları” olarak servis ediliyor.

Ancak iddia edebileceğiniz üzere “internet haberciliğindeki sürat yarışı” devreye giriyor ve bu bilgi, bağlamından koparılarak değerli internet sitelerinde kusurlu halde yer almaya başlıyor:



Haberin pek çok farklı internet sitesinde “en çok aratılanlar” halinde paylaşılması bir sürpriz değil, lakin bu bilgiyi aslı üzere vermeyip tık tuzağına dönüştürme davranışı şaşırtıyor. İlgili sitelerin Türkiye’nin en tanınan yayıncılarından birkaçı olduğu düşünüldüğünde durum daha da vahim bir hal alıyor.

Nitekim haberin aslında da önemli sıkıntılar var: Artış oranı yüzde 5000 deniyor, lakin bu artışın neye kıyasla yaşandığı bilgisi yok:

Daha evvel de gündemde kendisine yer bulan, Türkiye’den yapılan “böbreğimi satmak istiyorum” aramasının altı çiziliyor. Ayrıyeten “Yurtdışı iş ilanları” ve “nasıl intihar edebilirim” aramalarındaki artışın %5000 olduğu yazılmış, hakikaten hem Cumhuriyet’te yer alan haberde hem de öbür sitelerdeki aldatıcı başlıklar altında bu artışın hangi vakit dilimine kıyasla yaşandığı bilgisi paylaşılmamış.

Peki hakikaten de Google’da “yurtdışı iş ilanları” ve “nasıl intihar edebilirim” aramaları artışta mı? Datalara -herkesin yapabileceği gibi- bakıyoruz:



NOT: Google Trendler, arama popülerliğini 100 puan üzerinden ölçüyor, yani ne kadar arama yapıldığını değil, sıklık artışını tabir ediyor.

Herkesin rahatlıkla ulaşabileceği Google Trendler üzerinden, verilen tarih aralığındaki arama grafiğini denetim ettiğimizde bu türlü bir artış göremiyoruz. Google haricinde, bu dataları paylaşan üçüncü parti servis UberSuggest’e nazaran “yurtdışı iş ilanları” ayda ortalama 40.500 kere, “nasıl intihar edebilirim” ise ayda ortalama 1.600 kez aratılıyor.

Eğer bahsi geçen yüzde 5000’lik artış gerçek olsa bile bu datalar üzerinden toplumsal ruhsal çıkarımlar yapmak çok güç. Şayet yurtdışına gitme eğilimi hakkında bilgi verilecekse Google aramalarının yanında yalnızca milletvekili tarafından paylaşılan bilgilere değil, akademik yorumlara da ihtiyaç var.

Eğer intihar eğiliminde artış kelam hususuysa bunu yalnızca Google bilgilerine ve eski haberlere bakarak “ekonomik güçlüklere” bağlamak epey hudutlu bir bakış açısı, yalnızca bir akıl yürütme. Çünkü refah seviyesi daha yüksek Japonya yahut Norveç üzere ülkelerde de intihar hadiseleri epeyce yüksek. Yani özetle, eğilimlerin yorumlanması gündemdeki haberlerden daha çok akademik dayanakla mümkün olabiliyor. Tahlil için yalnızca siyasi değişimlerin değil, kültürel değişimlerin yaşanması gerektiği oldukça açık ve net.

Sonuç olarak, toplumsal medyada viral olan bir dayanaksız açıklama ve çıkışa daha maruz kaldık

Bir an için durup benimsediğiniz siyasi görüşten uzaklaşıp tabloya genel olarak baktığınızda, bu tip kusurların çabucak her saftaki politikler, yöneticiler yahut alakalı haber siteleri tarafından yapıldığını fark edebilirsiniz.