Gümüşhacıköy Tarihi

Gümüşhacıköy Tarihi İlçe merkezi 1891 yılına dek Gümüş’e ait ve “HACIKÖYÜ adıyla anılan bir bucak iken, 1890 yılında belediye 1892 yılında ilçe merkezi olmuş ve GÜMÜŞHACIKÖY adıyla anılmaya başlanmıştır Coğrafi Inşa ve Ulaşım İlçenin yüzölçümü 653 km², rakımı 810 metredir Amasya’ya 70 km, Merzifon’a 18 km, Hamamözü’ne 23 km ve Osmancık’a 35 km uzaklıktadır Yazları sıcak ve verimsiz, kışları ilçe merkezinde ılıman ve yağışlı, yüksek kesimlerde soğuk ve kar yağışlı olarak geçer İlçe Merkezi Orta ve Doğu Karadeniz Bölgesini İstanbul’a bağlayan Devlet karayolu üzerinde kuruludur Nüfus ve Idari Inşa 2000 yılı Genel Nüfus Sayımı sonuçlarına tarafından Gümüşhacıköy ilçe merkezi nüfusu 14057, Belde ve köyler 15,718 olmak üzere toplam 29795 nüfus mevcuttur İlçeye yan 42 köy, İlçe merkezinde altı ve Gümüş beldesinde altı mahalle mevcuttur Hesaplı ve Sosyal Koşul İlçe Merkezi Orta ve Doğu Karadeniz Bölgesini İstanbul’a bağlayan Devlet karayolu üzerinde kurulu olmakla birlikte ekonomik hayat canlı değildir İlçe ekonomisi büyük oranda tarıma dayanmaktadır Tarım alanları 14,750 hektar olup bunun 6,300 (% 43’ü) hektarı İlçede bulunan Balıklı, İmirler ve Çitlibağlıca sulandırma göletleri ile sulanabilmektedir Esas tarım ürünleri buğday, arpa, yulaf ve mercimek ile şeker pancarı, tütün, soğan ve haşhaş’tır Tütün ve şeker pancarında kota uygulaması nedeniyle, alternatif tarım olarak seracılık, kültür böğürtleni, ağaççileği ve meyvecilik üretimi artmıştır 2004 yılı verilerine kadar 14840 adet büyükbaş ve 19620 adet küçükbaş hayvan mevcuttur İlçede 164 kişinin istihdam edildiği TEKEL Yaprak Tütün İşletmesi, 3 adet un fabrikası ve yeni faaliyete başlamış 1 adet tekstil atölyesi bulunmaktadır İlçe Merkezinde içme suyu ve kanalizasyon yeterli olup, ilçe merkezinden geçen çay ıslahı çalışmaları devam etmektedir Emrindeki belde ve köylerde elektrik, su ve telefon tatmin edici olup, bütün köy yolları asfaltlanmıştır Eğitim, Kültür ve Sağlık İlçe merkezinde 1 Genel Lise, 1 Çok Programlı Lise (bünyesinde kız meslek lisesi), 1 İmam Hatip Lisesi, Sağlık Durumu Iş Lisesi ve Anadolu Lisesi almak üzere toplam 5 lise, 8 ilköğretim okulu ve köylerde 9 birleştirilmiş sınıflı ilköğretim okulu vardır Bu okullarda toplam 4,320 öğrenci mevcuttur İlçe merkezinde 50 yataklı Devlet Hastahanesi ve bir afiyet ocağı, Gümüş beldesinde ve Saraycık köyünde birer Sağlık Durumu Ocağı bulunmaktadır Tarihi Değerler Yörgüç Paşa Camii Gümüş Beldesi merkezindedir1429 yılında Yörgüç Paşa tarafından yaptırılmıştır Ilk yapılışı sanki ahşap olduğu aşina yapı 1560 yılında bitmiş ve kârgir olarak inşa edilmiştir Yörgüç Paşa Vakfından olan cami süre içerisinde bir fazla tamirat görmüş 1939’da meydana gelen depremde gördüğü hasar üzerine 1946 da yeniden yapılmıştır Uzunlamasına dikdörtgen plan şemasına sahiptir İç mekan dört dikdörtgen but üzerinde, orta bölümde sırt sırta üç kubbe, yanlarda tonoz örtülüdür Ceset duvarları sanki hizaya dek derzli moloz taştan ve yukarı kısımları sıvalı ve kirpi saçaklıdır Cami antre cephesi altı sütunlu, beş kemerli, ahşap kiriş üzerine düz ahşap tavanla örtülüdür Avluda yer alan şadırvan ise üzerinde yer alan bir kayıtta 1903 yılında yaptırıldığı anlaşılmaktadır id Maden Camii Gümüşhacıköy İlçesi Gümüş Beldesi’ndedir 1800’lü yıllarda kilise olarak yaptırılmış daha sonraları camiye çevrilmiştir Doğubatı yönünde tamamen dikdörtgen planlıdır İç mekan üç sahına ayrılmış olup; ahşap süslemelerinin hepsi, kiliseden çevrilen caminin orijinal süslemeleridir Cephe duvarlarının köşeleri silme taş, karoser duvarları alışılagelmiş taş örgülüdür Son cemaat yeri, batıdadır Dört kolon üstüne oturan üç adet kubbeyle örtülüdür Ana mekanın çatkısı ise alaturka kiremitle buruşuk olup üç sıra kirpi saçaklıdır Haliliye Medresesi Gümüşhacıköy İlçesi, Gümüş Beldesi’nde yer almaktadır Çelebi Sultan Mahmed’ in Gümüş Madeni Emirliği’ne ödev ettiği Halil Paşa kadar 1415 yılında yaptırılmıştır Dikdörtgen avlunun etrafını ahşap ve sivri kemerli, düz tavanlı revaklar çevirmekte olup, arka kısımlarda medrese odaları ve dershaneler sıralanmaktadır Gümüşhacıköy Bedesteni İlçe merkezinde, Köprülü Camiinin güneyinde yer alır Köprülü Mehmet Paşa tarafından 1660 yılında kendi namına camiinin külliyesi olarak yaptırılmıştır Doğubatı yönünde ince uzun dikdörtgen planlıdır Dört kapılı yapının bilhassa meydana bakan kapısı diğerlerine tarafından daha titiz olup üstüne 1900 yılında Yanyalı Mustafa Paşa’nın oğlu Ali Rıza Bey göre saat kulesi ek edilmiştir Arada uzun dikdörtgen iki yanına sıralanmış beşik tonoz örtülü dükkanlardan oluşmaktadır Avluya bakan cepheler her bölümü oluşturan yüksek sivri kemerler ve bunların aralarındaki payandalarla süslüdürÜst kısımda cephe her tarafında payandaların çevresini de dolaşarak uzanan derin silmeler iç mekana ayrı bir dış görünüş ve hareket kazandırmıştır Zamanla yapılan restorasyonlar sonucu kısmen değişikliğe uğrayan bedestenin antre kapılarındaki kırmızıbeyaz kemer örgüsü dikkat çekmekte olup yapıya keza renk katmıştır1900’lerde yapılan saat kulesinin yıkılması üzerine yerine bugünkü kulelerin yapıldığı bilinmektedir