Güneş Yanığı Nedir? Tedavisi Nasıl Yapılır?

Yaz mevsiminin gelmesiyle birlikte açık havada geçirilen zaman da artmaya başladı Yaz mevsiminde en sık görülen sorunlardan biri olan güneş yanığına dair Memorial Sağlık Grubu Dermatoloji uzmanları; güneş yanıklarının etkileri, tedavi şekilleri ve yanıklardan korunma yollar hakkında bilgi verdi

Güneş, çok önemli; ısı, ışık, enerji ve yaşam kaynağıdır Güneş ışığı mutluluk verir ve D vitamini sentezinden sorumludur Ancak güneş ışınlarına bilinçsizce maruz kalmak öncelikle güneş yanığı ile birlikte kahverengi renk değişiklikleri, foto alerji vegüneşle tetiklenebilen pek çok hastalığa neden olabilir Uzun vadede ise deride tamiri mümkün olmayan DNA hasarına yol açan başta malign melanom olmak üzere deri kanserleri, göz ve deride erken yaşlanma bulguları kendini gösterir Bu nedenle zararlı etkilerine maruz kalmadan güneş ışığından yararlanmak amaçlanmalıdır

İçindekiler
Güneş Yanığı Nedir, Nasıl Oluşur?
Güneş Yanığının Nedenleri
Güneş Yanığı Belirtileri
Bebeklerde Güneş Yanığı
Bebeklerde Güneş Kremi Kullanımı
Güneş Kremi Seçerken Nelere Dikkat Edilmeli?
Güneş Kremi Nasıl Kullanılmalı?
Güneş Yanığı Cilt Kanserine Neden Olabilir
Güneş Yanığı Nasıl Geçer?
Güneş Yanığı Nasıl Geçer, Tedavisi Nedir?
Güneş Yanığı Nedir, Nasıl Oluşur?

Güneş yanığı derinin güneş ışığına kısa sürede ve yoğun olarak maruz kalması sonucu oluşan deri rahatsızlığıdır Uzun süre güneşe maruz kalındığında ultraviyole ışınları; ciltte önce kızarıklık, daha uzun süreli hasarlarda da içi su dolu baloncuklara sebep olur Kızarıklık, ağrı, şişme güneşten 24 saat sonra başlar, 24 saatte maksimuma ulaşır Bu birinci derece yanıktır İçi su dolu kabarcıklar olduğunda yanık artık ikinci derece olmuş demektir Üçüncü derece yanıklarda kabuklanmalar olur, güneş üçüncü derece yanığa sebep olmaz

Güneş Yanığının Nedenleri

Güneş yanığının nedeni derinin aşırı miktarda ultraviyole ışınlarına maruz kalmasıdır Ultraviyole ışınları 3 farklı ışın üretir Bunlar UVA, UVB ve UVC ışınlarıdır

UVA Işınları

UVA ışınları UVB ışınlarından daha az etkili ancak derinin daha alt katmanlarına kadar etki edebilir Deriye elastikiyet kazandıran doku yani dermiş tabakasını tahrip eder Uzun süre UVA ışınlarına maruz kalmak deriyi vaktinden önce yaşlandırır

UVB Işınları

UVB ışını derinin epidermis adı verilen üst kısmını etkiler Deri yüzeyinde fazla miktarda maruz kalınan UVB ışını ile kızarma, şişme ve ağrıya oluşur

UVC Işınları

UVC ışınlar diğer iki ışına göre tehlikesiz ışınlardır Atmosfer tarafından filtre edildiği için ekstra koruma mekanizmasına gerek yoktur

Güneş yanığına neden olan UVA ve UVB aynı zamanda deri kanserine neden olmaktadır Güneş ışınları dışında güneş yanığına solaryum ve fototerapi gibi ultraviyole ışını üreten diğer kaynaklarda neden olabilir

Güneş yanığı oluşmasına etki eden diğer faktörler, hastanın deri rengi ile ifade edilen deri tipi, ışığın etki süresi ve şiddeti, deniz kenarı ve yüksek rakımlı yerler, ışığın yansıması, çocukluk çağı olarak sayılabilir Güneş ışını hasarı birikici özellik gösterdiğinden çocukluktan itibaren fazla maruz kalmak ve güneş yanığı geçirmek, ileriki yaşlarda deri kanseri riskini birkaç kez arttırır Açık ten, renkli göz, sarıkızıl saçlı kişiler güneş yanığına özellikle duyarlıdır Her 300 metre yükseklikte enerjide %5 artış olur Güneş enerjisi, su ve ıslak giysilerden geçer Asfalt, kum ve kar ile enerji yansıması artar



Güneş Yanığı Belirtileri

Güneş yanığının belirtileri kişiden kişiye değişebilir Belirtilerin farklılaşmasını derinin cinsi, ultraviyole ışınlarına maruz kalınma süresi etkiler Özellikle beyaz tenli ciltlerin koyu tenli ciltlere göre güneş yanığı olma riski daha fazladır Koyu renkli deri de çok fazla UV ışınına maruz kalırsa güneş yanığı olabilir Yine de koyu renkli deri daha fazla melanin pigmenti bulunması nedeniyle beyaz tenli deriye göre güneş ışığını yanık olmadan daha fazla tolere edebilir Güneş yanığı belirtileri aniden ortaya çıkmayabilir, belirtiler kişiden kişiye göre değişebilir

Güneş yanığının en belirgin özelliklerini şöyle sıralayabiliriz;

Kızarık ve ağrılı deri yüzeyi (eritem)
Normalden daha sıcak ve gergin bir deri
Birkaç güne pullanıp, soyulmaya başlayan deri
Güneş yanığı, aşırı UV teması sonrası gelişen kızarıklık, yanma, ağrı, su dolu kabarcık oluşumu ve inflamasyon ile karakterize bir tablodur Yeterli süre ve dozda UV maruz kalma 26 saat sonra başlar, 1224 saat içinde maksimum düzeye ulaşır Birinci haftanın sonunda deride soyulma görülür, daha sonra pigmentasyon ve lentigo adı verilen kahverengi lekeler gelişebilir Şiddetli güneş yanığı ise aşağıdakilere belirtilere neden olabilir:

Deride sertleşme
Deride şişme(ödem)
Üşüme
Yüksek ateş (38 derece ve yukarısı)
Halsizlik
Hızlı nabız ve nefes alma
Susuzluk hissi
Gözlerin ışığa hassas hale gelmesi
Mide bulantısı ve baş ağrısı
Bebeklerde Güneş Yanığı

Çocukların cildi, yaşamın ilk yıllarında çok ince olduğu için güneşe karşı hassastır Ailelerin çocukları dışarı çıkarırken mutlaka güneş koruyucu sürmeleri gerekir Güneş kremi seçerken de mineral filtre içermesi ve bebeğe alerji yapmayacak özellikte olmasına dikkat edilmelidir Kimyasal filtre içeren güneş kremlerinde alerji riski daha yüksektir 1 yaş altı bebeklerin cildi büyük çocuklara göre daha hassastır ve uygulanan her türlü kremin emilimi daha fazladır Bu nedenle 1 yaş altı güneş kremi seçerken mutlaka doktora sorulmalıdır



Bebeklerde Güneş Kremi Kullanımı

Çok açık tenli, renkli gözlü çocuklar ile 1 yaş altı bebeklerde 50 faktör ve üzeri güneş kremleri tercih edilmelidir Ten rengi koyu, esmer çocuklarda ise 30 faktörlü güneş kremi yeterli olur Çocuklar dışarı çıkarılmadan en az 1520 dakika önce krem uygulanmalıdır Güneş kreminin koruma süresi en fazla 34 saattir Eğer çocuk yarım saatten fazla dışarı zaman geçirecekse güneş kreminin sık sık yenilenmesi gerektiği unutulmamalıdır

Bazı güneş kremleri çocuklarda cilt alerjilerine sebebiyet verebilir Bunun için test edilmelidir Güneş kremi güneşe çıkmadan bir gün önce çocuğun koluna küçük bir alana sürülür ve yara bandı ile kapatılır Ertesi gün dışarı çıkıldığında, güneşin altındayken yara bandı çıkarılır Eğer 15 dakika içinde o bölgede kızarıklık, şişlik ya da kaşıntı olmuyorsa bu güneş kremi kullanılmaya devam edilebilir Geçen seneki tatilden kalan güneş kremleri ise asla kullanılmamalıdır





Güneş Kremi Seçerken Nelere Dikkat Edilmeli?

Bebek ve çocuklarda 2030 koruma faktörü yeterlidir
Çok açık tenlilerde 30 faktör uygundur
Ürün, kısa ve uzun ultraviole ışınlardan korumalıdır (UVB ve UVA)
Ürünlerdeki bazı maddeler alerjik cilt cevaplarına yol açabilmektedir Bunlar PABA içeren ürünlerdir Alerjik reaksiyon olup olmayacağını kontrol etmek için şu testi uygulayın: Çocuğunuzun ön kolunda bir santimetrelik alana bir gün öncesinden üründen bir parça sürün Üzerine yara bandı yapıştırın Bir gün sonra yara bandını çıkarın ve çocuğunuzu güneşe çıkarın (Vücudunun diğer bölgeleri giysi ile korunurken) Herhangi bir kızarıklık gelişirse o bölgede başka bir ürün kullanın
Suda koruma için ürünlerde 2 özellik vardır “Waterproof 4 kere 20 dakikalık suya girmede koruma sağlamaktadır “Waterresistant 2 kere 20 dakikalık suya girmede koruma sağlamaktadır
Güneş Kremi Nasıl Kullanılmalı?

Güneş kremi güneş altında değil, güneşe çıkmadan önce vücuda uygulanmalıdır
Yaşamın ilk altı ayında bebeklerin doğrudan güneş ışığına maruz kalmamalarına dikkat edilmelidir Doktora danışılmadan güneş kremi sürülmemelidir
Güneşe çıkmadan 1530 dakika önce daha büyük çocuklara güneş kremi sürülmelidir Özellikle giysilerin korumadığı alanlara dikkat edilmelidir
Çocuklar ilk başta birkaç dakika, daha sonra 20 dk’ya kadar doğrudan güneş ışığına çıkarılabilir
Bebeğiniz altı aylık olduktan sonra çantanızda mutlaka güneş kremi bulundurmalısınız
Güneşe maruz kaldığında çocuğunuza gölgelikli şapka takın Bunun dışında denize bile girse vücudunun üst kısmını koruyacak bir giysi giydirin Giysiler hafif ancak sık dokunmuş olmalıdır
Çok sıcak havalarda dışarıdaki kalışınızı günün erken veya geç saatlerinde yapın Mümkün oldukça günün ortasında dışarıda bulunmayın
Su ile oynayan çocuklarınıza suya dayanıklı güneş kremi sürün Oyun bitince kurulayın ve tekrar güneş kremi sürün
Çocuğunuz herhangi bir ilaç kullanıyorsa ışığa duyarlılık yaratmadığından emin olun
Çocuğunuz için en iyi örneği siz oluşturun ve kendinizi de güneşten koruyun
Güneş Yanığı Cilt Kanserine Neden Olabilir

Cilt kanserininen önemli nedeni, çocukluk çağındaki güneş yanıklarıdır Hayatında bir kere su toplamış güneş yanığı olan bir çocuğun, cilt kanserine yakalanma riski yanığı olmayanlara göre iki kat fazladır Her yanık ile bu risk iki kat artar Cilt kanserinden korunmanın en iyi yolu, cilt yanıklarını önlemektir



Güneş Yanığı Nasıl Geçer?

Güneş yanığında ağrı ve sıcaklık hissi, 48 saat sürer Nemlendirici kremler günde üç kere uygulanırsa kişiyi rahatlatır Bu kremlere iki gün devam edilmelidir Çok kalın, yağlı merhemler kullanılmamalıdır Bu durum kişiyi daha sıcak tutarak terlemesini engeller

Soğuk banyo yaptırılabilir ve yanık yerler günde birkaç kez soğuk su ile ıslatılmış steril bir bezle silinebilir Küçük bir havluyu su ile ıslatın ve yanık olan alanlara hafifçe uygulayın Bunu 15 dakika kadar uygulayın ve gün içinde 45 kere tekrarlayın
Yanıklar olduğunda çocuğa bol su içirilmelidir Bu durum, hastalık hissini önler
Bir hafta içinde soyulmalar başlar, deriye nemlendirici kremler sürmek gerekir Vazelin uygulamayın çünkü bu hava temasını önler ve hava teması iyileşme için gereklidir
Deri su toplar ve patlarsa, üzerindeki ölü deriyi temiz, küçük bir makasla temizlemek gerekir Sonra da antibiyotikli bir krem sürülmelidir
Merhemi günde üç kez yıkayıp, tekrar sürmek gerekir Derinin su topladığı durumlarda, bir sağlık kuruluşuna başvurulup tedaviye başlanmalıdır
Güneş yanıklarında yapılan sık yanlışlıklardan biri; yanık yerine, diş macunu, yoğurt veya yoğun merhemler sürmektir Bunların hem faydası yoktur, hem de temizlenmesi zordur Diğer bir hata da güneşten koruyucu losyonlarla, bronzlaştırıcı losyon veya yağları karıştırmak, koruyucu yerine bronzlaştırıcı kullanmaktır



Güneş Yanığı Nasıl Geçer, Tedavisi Nedir?

Güneş yanığı tedavisi ilk müdahale çok önemlidir 2 ve 3 derece yanıklarda ise vakit kaybetmeden en yakın hastane kuruluşuna başvurulmalıdır Güneş yanığı durumunda yaranın acısını alıp kişiyi rahatlatacağı düşüncesi ile yanık bölgesine yoğurt ve diş macunu sürülmesi son derece yanlış bir uygulamadır Tıbbi etkisi bilinmeyen ve bakteri üremesine yol açabilecek bu maddelerin yanık sahasında sürülmesinden mutlaka kaçınılması gerekmektedir Bunun yerine doktorun önereceği ilaçlar ve uygulamalardan faydalanılmalıdır

İkinci derece yanıklar su toplaması ile karakterlidir ve birinci derece yanıklardan daha derin bir yanık yaralanmasına işaret eder Su toplaması olan güneş yanığı sahaları açık yara olarak kabul edilmelidir ve bir plastik cerrah tarafından yapılacak değerlendirmenin ardından kimi hastalarda kapalı pansumana geçilmesi gerekebilmektedir Su toplaması olan sahanın genişliği arttıkça, bu durumun vücut için daha belirgin zarara yol açacağı unutulmamalıdır Özellikle kronik böbrek yetmezliği, alkolizm, kalp hastalığı gibi ek hastalıkların ya da durumların varlığında, geniş yüzeyleri kaplayan ikinci derece yanıklarda damar içi yoldan serum tedavisi gerekebilmektedir Güneş yanığı olan hastalarda sıklıkla 57 gün içerisinde tam iyileşme beklenmektedir