Hasta/Yaralının ve Olay Yerinin Değerlendirilmesi

Hasta, Yaralı ve Olay Yerinin Değerlendirilmesi
Hasta ve Zarar Görmüş Ilk Destek
HastaYaralının ve Olay Yeri Ilk Yardım

İlkyardımcının bilmesi gereken ve vücudu oluşturan sistemler nelerdir?

Hareket sistemi: Vücudun hareket etmesini, desteklenmesini sağlar ve koruyucu görev yapar Hareket sistemi şu yapılardan oluşur:

Kemikler
Eklemler
Kaslar

Dolaşım sistemi: Beden dokularının oksijen, beslenme, hormon, bağışıklık elemanı ve sanki elemanları taşır ve her yerde geriye toplar Dolaşım sistemi şu yapılardan oluşur:

Yürek
Kan damarları
Kan

Asap sistemi: Bilinç, anlama, düşünme, algılama, hareketlerinin uyumu, dengesi ve solunum ile dolaşımı sağlar Sinir sistemi şu yapılardan oluşur:

Beyin
Beyincik
Omurilik
Omurilik soğanı

Solunum sistemi: Vücuda gerekli olan gaz alışverişi görevini yaparak hücreli ve dokuların oksijenlenmesini sağlar Solunum sistemi şu organlardan oluşur:

Solunum yolları
Akciğerler

Boşaltım sistemi: Kanı süzerek gerekli maddelerin vücutta tutulması, zararlı olanların atılması görevlerini yaparak vücutta iç dengeyi korur Boşaltım sistemi şu organlardan oluşur:

İdrar borusu
İdrar kesesi
İdrar kanalları
Böbrekler

Sindirim sistemi: Ağızdan alınan besinlerin öğütülerek sindirilmesi ve kan dolaşımı vasıtasıyla vücuda dağıtılmasını sağlar Sindirim sistemi şu organlardan oluşur:

Dil ve dişler
Yemek Yemek borusu
Mide
Safra kesesi
Pankreas
Bağırsaklar

Vücutta nabız alınabilen bölgeler nelerdir?

Şah damarı (adem elmasının her iki yanına)
Önkol damarı (Bileğin iç yüzü, baş parmağın üst hizası)
But damarı (Üçgenin Taban Olmayan Kenarı sırtının merkezinde)
Kol damarı (Kolun iç yüzü, dirseğin üstü)

Hastayaralıların dolaşımını değerlendirirken, çocuk ve yetişkinlerde şah damarından, bebeklerde kol atardamarından nabız alınır

Hastayaralının değerlendirilmesinin amacı nedir?

Hastalık yada yaralanmanın ciddiyetini ölçmek
İlkyardım önceliklerini belirlemek
Yapılacak ilkyardım yöntemini tahsis etmek
Güvenli bir müdahale sağlamak

Hastayaralının ilk değerlendirilme aşamaları nelerdir?

Hastayaralıya sözlü uyaran yada hafifçe omzuna dokunarak “iyi misiniz? diye sorularak bilinç durumu değerlendirmesi yapılır Bilinç durumunun değerlendirilmesi daha sonraki aşamalar için önemlidir Buna tarafından hastayaralının ilk değerlendirilme aşamaları şunlardır:

A Havayolu açıklığının değerlendirilmesi:

Bilhassa bilinç kaybı olanlarda dil geri kaçarak solunum yolunu tıkayabilir yada kusmuk, tanıdık olmayan cisimlerle solunum yolu tıkanabilir Havanın akciğerlere ulaşabilmesi için hava yolunun açık olması gerekir

Hava yolu açıklığı sağlanırken hastazarar görmüş baş, boyun, gövde ekseni düz olacak şekilde yatırılmalıdır

Bilinç kaybı muhakkak ise ağız içi önce göz ile sonra muhabere parmağı yana ağız içine sokularak bir çengel gibi kullanılarak diğer yanlamasına çıkartılmak suretiyle teftiş edilmeli, arkasından tanıdık olmayan cisim varsa bir kumaş aracılığı ile çıkarılmalıdır

sonra bir el hastayaralının alnına konarak, öteki elin 23 parmağı ile çene tutularak baş geriye doğru itilip BaşÇene pozisyonu verilir Bu işlemler sırasında sert hareketlerden kaçınılmalıdır

B Solunumun değerlendirilmesi:

İlkyardımcı, başını hastayaralının göğsüne bakacak şekilde yan çevirerek yüzünü hastayaralının ağzına yaklaştırır, BakDinleHisset yöntemi ile solunum yapıp yapmadığını 10 saniye vakit ile değerlendirir

Solunum hareketini gözler
Solunum sesini dinler
Yanağında hastayaralının nefesini hissetmeye çalışır
Solunum yahut hemen suni solunuma başlanır

C Dolaşımın değerlendirilmesi:

Dolaşımın değerlendirilmesi için ilkyardımcı çocuk ve yetişkinlerde şah damarından, bebeklerde kol atardamarından 3 parmakla 5 saniye vakit ile nabız almaya çalışılır Bu süre içinde nabız alınmıyorsa derhal dış kalp masajına başlanır
Ilk değer biçme sonucu hastayaralının bilinci kapalı fakat solunum ve nabzı varsa hemencecik koma pozisyonuna getirerek öteki yaralılar değerlendirilir

Hastayaralının ikinci değerlendirmesi nasıl olmalıdır?

Ilk tetkik ile hastayaralının hayat belirtilerinin varlığı güvence altına alındıktan sonra ilkyardımcı ikinci tetkik aşamasına geçerek baştan aşağıda tetkik yapar İkinci değerlendirme aşamaları şunlardır :

Görüşerek bilgi edinme:

Kendini tanıtır,
Hastayaralının ismini öğrenir ve adıyla hitap eder,
Hoşgörülü ve kibar davranarak güven sağlar,
Hastayaralının endişelerini gidererek rahatlatır,
Olayın mahiyeti, koşulları, kişisel özgeçmişleri, sonuç olarak ne yedikleri, kullanılan ilaçlar ve alerjinin varlığı sorularak öğrenilir

Bitmiş altında teftiş yapılır:

Bilinç düzeyi, kavrayış, idrak
Solunum sayısı, ritmi, derinliği
Nabız sayısı, ritmi, şiddeti
Cisim ya da deri ısısı, nemi, rengi

Baş: Saç, saçlı cilt, baş ve yüzde yaralanma, morluk olup olmadığı, kulak yada burundan değişken yada kan gelip gelmediği değerlendirilir, ağız içi yoklama edilir

Boyun: Sancı, hassasiyet, şişlik, biçimsizlik araştırılır Aksi kanıt edilinceye dek boyun zedelenmesi ihtimali göz ardı edilmemelidir

Göğüs kafesi: Saplanmış ceset, açık yara, biçimsizlik yada morarma olup olmadığı, hafif baskı ile ağrı oluşup oluşmadığı, kanama olup olmadığı değerlendirilmelidir Göğüs kafesi genişlemesinin sıradan olup olmadığı araştırılmalıdır Göğüs muayenesinde eller arkaya kaydırılarak hastayaralının sırtı da denetim edilmelidir

Karın boşluğu: Saplanmış karoser, açık yara, biçimsizlik, şişkinlik, morarma, sancı yada duyarlılık olup olmadığı ve karnın yumuşaklığı değerlendirilmelidir Eller bel tarafına kaydırılarak tetkik edilmeli, gerisinde kalça kemiklerinde de aynı araştırma yapılarak kırık yada yara olup olmadığı araştırılmalıdır

Kol ve bacaklar: Zor, his kaybı varlığı, sızı, şişlik, şekil bozukluğu, işlev kaybı ve kırık olup olmadığı, nabız noktalarından nabız alınıp alınmadığı değerlendirilmelidir
İkinci değerlendirmeden daha sonra mevcut duruma göre yapılacak müdahale yöntemi seçilir

Durum yerini değerlendirmenin amacı nedir?

Olay uygun her yerde kaza olma riskini ortadan kaldırmak,
Olay yerindeki hastayaralı sayısını ve türlerini vermek
Olay yerinin çabuk bir şekilde değerlendirilmesinin peşinde yapılacak müdahaleler planlanır

Durum yerinin değerlendirilmesinde yapılacak işler nelerdir?

Herhangi bir durum yerinin değerlendirilmesinde aşağıdakiler mutlaka yapılmalıdır:

Kazaya uğrayan vasıta mümkünse yolun dışına ve güvenli bir alana alınmalı, kontağı kapatılmalı, el freni çekilmeli, araç LPG ’li ise aracın bagajında bulunan tüpün vanası kapatılmalıdır
Durum yeri yeterince görünebilir biçimde işaretlenmelidir Kaza noktasının önüne ve arkasına gelebilecek vasıta sürücülerini yavaşlatmak ve mümkün bir kaza tehlikesini önlemek için uyarı işaretleri yerleştirilmelidir Bunun için üçgen reflektörler kullanılmalıdır
Durum uygun hastayaralıya yapılacak yardımı güçleştirebilecek veya engelleyebilecek meraklı kişiler olay yerinden uzaklaştırılmalıdır
Mümkün patlama ve yangın riskini önlemek için durum uygun sigara içilmemelidir
Gaz varlığı laf konusu ise oluşabilecek zehirlenmelerin önlenmesi için zorunlu önlemler alınmalıdır
Etraf havalandırılmalıdır
Kıvılcım oluşturabilecek aydınlatma veya çağrı araçlarının kullanılmasına izin verilmemelidir
Hastazarar görmüş yerinden oynatılmamalıdır
Hastayaralı çabuk yaşam bulguları yönünden (ABC) değerlendirilmelidir
Hastayaralı kırık ve kanama yönünden değerlendirilmelidir
Hastazarar görmüş sıcak tutulmalıdır
Hastayaralının bilinci kapalı ise ağızdan hiçbir şey verilmemelidir
Tıbbi destek istenmelidir (112)
Hastayaralının endişeleri giderilmeli, kibar ve hoşgörülü olmalıdır
Hastayaralının paniğe kapılmasını alıkoymak için yarasını görmesine müsade verilmemelidir
Hastazarar görmüş ve olay hakkındaki bilgiler kaydedilmelidir
Destek ekibi gelene dek durum yerinde kalınmalıdır *