Hemodiyaliz Nedir, Kimlere Uygulanır?

Diyaliz; farklı maddelere karşı bambaşka geçirgenlikte olan bir membran (çeper) kullanılarak yapılan temizleme, süzme işlemidir Hemodiyaliz; (hemo ;kan) kanın süzülmesi işlemidir Hemodiyaliz işlemi için diyaliz makineleri kullanılır Diyaliz makinesinin diyalizer adlı kısmında, hastanın kanı ile özel bir solüsyon (diyaliz sıvısı) karşılaştırılır ve kandaki elektrolitlerin(kalsiyum, potasyum gibi) istenen düzeylerde iki taraflı geçişi sağlanır Bu solütlerin (suda çözünmüş maddelerin) ve suyun membrandan geçişi, difüzyon ve ultrafiltrasyon prensiplerine dayanır Difüzyon; suda çözünmüş bir maddenin yüksek konsantrasyonda olduğu taraftan düşük konsantrasyonda olduğu öteki tarafa hareketidir Ultrafiltrasyon ise suyun hareketidir Hastanın kanının alınması ve tekrar vücuda verilmesi, arteriovenöz fistül denilen; küçük bir cerrahi işlemle arter ve toplardamar aralarında açılan yoldan sağlanır
Hemodiyalizin Tarihçesi
İlk diyaliz makinesi Hollanda ’da Hekim Wilhelm JKolff göre 1943 yılında icat edilmiştir Amerikalı bilim adamı Hekim Bolding HScribner ise 1960 yılında daha gelişmiş bir diyaliz makinesi yapmıştır Zamanla bu makineler daha da gelişerek günümüz modellerine ulaşılmıştır
Hemodiyaliz Kimlere Uygulanır?
Vücutta sıradan fonksiyonların yerine getirilebilmesi için bütün değerler kayıtlı sınırlar içinde tutulmalıdır (kan basıncı, ph düzeyi, iyon düzeyleri gibi) Böbreklerimizin bu açıdan fazla yaşamsal işlevleri vardır Bunları özetle şöyle sıralayabiliriz: Aldığımız besin maddelerinin hücrelerde yıkılması sonucu açığa çıkan ve vücuttan uzaklaştırılması gereken üremik toksinleri ve hap son ürünlerini vücuttan atmak; vücudun su ihtiyacına göre gerektiğinde pozitif suyu atarak, gerektiğinde suyu vücutta tutarak su dengesini karşılamak; asidik yapıdaki metabolitleri atarak asitbaz dengesini (ph dengesini) karşılamak; lüzum su atılımı ve tutulumu, gerekse hormonal fonksiyonu ile kan basıncını (tansiyon) yoklama aşağıda yetişmek; eritropoetin hormonu salgılayarak kan üretimini karşılamak; D vitamini sentezlemek gibi
Böbreğin en küçük fonksiyonel birimi nefrondur Çeşitli sebeplerle kronik böbrek yetmezliği (KBY) çoğalan hastalarda, gün geçtikçe sıradan işlev gören nefron sayısı geri dönüşümsüz olarak azalır ve böbrekler işlevlerini yerine getiremez ayla gelir KBY, yetmezliğin derecesine tarafından evrelere ayrılır Son evreye geldiğinde böbrek artık işlev göremez ülkü gelir, sonuçta su, elektrolit, ph dengesi bozulur Vücutta tüm mekanizmalar birbirini etkilediğinden, bozulan bu değerlere alt olarak tüm sistem etkilenir ve ek bozukluklar ortaya çıkar
Kronik böbrek yetmezliğinin başlıca tedavisi böbrek naklidir Ama uygun vericinin bulunması ve öteki nakil protokollerinden nedeniyle nakil beklemek uzun bir süreçtir Bu süreçte hemodiyaliz hayati tartma taşımaktadır Hastalarda böbrek fonksiyonlarını yerine koyabilmek nedeniyle hemodiyaliz tedavi protokolü uygulanır Çare sürecinde böbreğin süzme işlevi için hemodiyaliz işlemi yapılır Hastalar, özel durumlar dıştan haftada 3 defa 4 saatlik sürelerle diyalize alınırlar Böbreğin öteki görevleri ise dışarıdan bahşedilen ilaçlarla yerine konmaya çalışılır Mesela kan üretimini sağlamak nedeniyle eritropoetin verilmesi gibi Bu tedavilere ek olarak, hastaların aldığı besinler böbreğin yükünü artırıcı özellikte olmamalıdır Ayrıca aşırı akışkan tüketiminden de kaçınılmalıdır
Kronik böbrek yetmezliği açık havada, böbreklerin geçici olarak işlevini yerine getiremediği akut böbrek yetmezliği durumunda da hemodiyaliz uygulanabilmektedir
Sonuç olarak hemodiyaliz işlemiyle, böbrek fonksiyonları yerine getirilmeye çalışılır, çünkü böbrek yetmezliği büyüyen hastalarda bu işlevler gerçekleştirilememektedir Bu açıdan hemodiyaliz işlemi, yaşam kurtarıcıdır
Kaynakça:
Daugirdas Diyaliz Kitapçık
tsnorgtr