Hiperrealizm Akımı Nedir? Bazı Ünlü Eserler

En temel tarifiyle sanat, bir gerçeğin sanatkarın gözünden yorumlanmasıdır. Yani sanat gerçek değildir niyeti, sanat tarifinin temelini oluşturur. Lakin son yıllarda sık sık gördüğümüz hiperrealist eserler bunun tam zıddı bir durum doğuruyor. En yeni sanat akımlarından biri olan hiperrealizmde ressamlar ve heykeltraşlar neredeyse gerçeğin birebir birebiri olan fotoğraflar ve heykeller üretiyorlar.

Hiperrealist fotoğraf ve heykeller büyüleyici lakin birtakım sanatkarlar ve sanat eleştirmenleri tarafından gerçek bir sanat olarak kabul edilmiyor zira gerçeğin birebir yansımasının sunulmasının nesi sanat diye soruluyor. Elbette bu sorular, sanatın binlerce yıllık geçmişinin bile sorgulanmasına neden oluyor. Gelin hiperrealizm nedir yakından bakalım ve bu cinsin en ünlü yapıtlarından kimilerini görelim.

İlk olarak, hiperrealizm nedir?

Hiperrealizm, yüksek çözünürlüklü bir fotoğraf kalitesinde resim ve heykellerin yapıldığı sanat akımıdır. Hiperrealist yapıtları gerçek bir objeyi ya da kişiyi gösteren fotoğraftan ayırmak neredeyse imkansızdır. Bu eserler çağdaş tekniklerle yapılabileceği üzere klâsik üretim yolları kullanılarak da yapılabilir.

Hiperrealist yapıtlarda gerçeklik birebir yansıtılıyor üzere görünse bile aslında kelam konusu eser bir sanatçı tarafından yaratıldığı için her şeye karşın gerçeğin bir tasviridir. Bilinen sanat akımlarından farklı olarak hiperrealizm akımında yaratılan sanat yapıtı ile gerçek birbirinden ayrılamayacak kadar benzeridir. Esasen akım sanatkarlarının da amaçladıkları tam olarak budur.

Peki, hiperrealizm akımı nasıl ortaya çıktı?


Hiperrealizmi anlamak için biraz da fotorealizmden bahsetmek gerekiyor. Neredeyse birebir olsalar bile ortalarında temel farklar olan bu akımlardan birinci çıkan fotorealizmdir. 1960’lı yıllarda ortaya çıkan fotorealizm, pop arka ve soyut dışavurumculuk hareketlerine bir reaksiyon olarak doğmuştur. Fotoğraf teknolojilerinin gelişmesi ile birlikte fotorealizm akımına katılan sanatkarların sayısı artmıştır.

Fotorealist yapıtlarda referans bir fotoğraftır. Sanatçı, resminde ya da heykelinde referans aldığı fotoğrafın birebir kopyasını oluşturmayı maksatlar. Bu amaca ulaşmak için ışık efektleri, gölgelemeler, özel dokular ve yüzeyler kullanılır. Fotorealist yapıtlarda referans alınan bir fotoğraf olduğu için ortaya çıkan yapıtta görülen şey de fotoğraftaki üzere gerçektir.

1970’li yıllara geldiğimiz hiperrealizm bu durumu değiştirmek için ortaya çıkmıştır. Gaye yeniden birebirdir, görenlerin gerçeğinden ayırt edemeyeceği eserler yapmak. Ancak tek bir farkla, yapıtta anlatılan gerçek olmak zorunda değildir. Bu noktada sanatkarın yorumu devreye girer ve tam manasıyla gerçekçi görünse bile hiperrealist yapıtta anlatılan şey gerçek olmak zorunda değildir.

Hiperrealizm ve fotorealizm ortasındaki farklar:


Eğer sanat dünyasındaki gelişmeleri yakın bir formda takip etmiyorsanız ya da tüm akımlara hakim değilseniz hiperrealizm ile fotorealizm ortasındaki farklı bilmeniz ve hatta fark etmeniz bile mümkün olmayabilir. Esasen birbiri ile alakası olan bu iki akım temelde birebirdir ancak ortalarındaki fark, bu temeli büsbütün değiştirir.

Fotorealist sanatçı bir fotoğraf çeker ya da bir fotoğraf bulur. Gereçlerini alır ve referans aldığı bu fotoğrafta gördüğü ne varsa en gerçekçi halde yapıtında yansıtır. Hiperrealist sanatçı ise isterse bir fotoğrafı referans alabilir. Gereçlerini alır ve referans aldığı bu fotoğraftakileri ya da daha da ilginci kendi düşüncesindekileri en gerçekçi halde yapıtına yansıtır.

Açıklayalım, hiperrealist sanatçı ne varsa yapıtına yansıtmaz. Üzgün bakan bir bayanı en gerçekçi haliyle yapıtına yansıtırken ona kanat ekleyebilir. Ölmek üzere olan bir çocuğun başına bir hale yerleştirebilir. Düşmanını öldürmek üzere olan bir askerin mermisini bir karanfil ile değiştirebilir. Ama tüm bunları o kadar gerçekçi halde yansıtır ki bu yapıtı gören kişi bunu bir fotoğraf zannedebilir.

Hiperrealizm sanat mı?


Bu noktada okuyucularımızı biraz zorlayalım ve sanat ideolojisinin binlerce yıllık sorularını soralım; sanat nedir, sanatçı kimdir, neden sanat yapılır? Eğer akademik bir çalışma yapıyorsanız bu soruların kesin bir cevabını kesinlikle bulursunuz lakin bir sanatçı ya da felsefeciyseniz bu soruların kesin bir cevabının olmadığını en âlâ siz bilirsiniz.

Girişte bahsettiğimiz üzere temel olarak sanat, sanatkarın gerçeği kendi yorumlarıyla yapıtı üzerinden anlatmasıdır ve kendi kanılarını aktarmak için sanat yapar. Peki hiperrealist bir yapıtta gerçeğin birebir yansımasını görüyorsak ve hatta bu yapıtı gerçek bir fotoğraf ile ayıramıyorsak hiperrealizmin bir sanat olduğunu söyleyebilir miyiz?

Klasik sanatkarlar ve sanat eleştirmenleri tarafından hiperrealizm bir sanat olarak kabul edilmiyor fakat duvara yapıştırılmış bir muzun bile sanat yapıtı olarak günümüz dünyasında belki aylarca süren bir çalışma sonucunda yapılan bir hiperrealist eser elbette bir sanattır. Birebir gerçeğin bir yansıması olsa bile bu gerçekliği birebir yansıtmak da tekrar sanatkarın bir yorumudur.

Hiperrealizmde renkler ve manaları:


Hiperrealist yapıtlarda gerçeğin birebir yansımasını gördüğümüz için gerçeği araştıran bir bilim olan psikolojiden de yararlanılır. Ruhsal çalışmalar, her rengin beşerler üzerinde farklı bir tesiri olduğunu ortaya koymaktadır. Hiperrealist sanatkarlar da yapıtlarında kimi hisleri vermek için birtakım renkleri özel olarak kullanırlar.

• Güç, gelişmişlik, mevt, kötülük, gizem için siyah renk kullanılır.
• Saflık, ışık, kolaylık, ümit, paklık için beyaz renk kullanılır.
• Tutku, tehlike, heyecan, romantizm, aciliyet için kırmızı renk kullanılır.
• Sakinlik, barış, bütünlük, özgüven, samimiyet için mavi renk kullanılır.
• Neşe, güç, sıcaklık, dikkat, akıl için sarı renk kullanılır.
• Büyüme, hayat, para, tazelik, gevşeme için yeşil renk kullanılır.
• Güven, yetki, olgunluk, güçlü karakter, istikrar için gri renk kullanılır.
• Lüks, büyü, bilgelik, görüş için mor renk kullanılır.
• Aşk, hoşluk, hassaslık, samimiyet, gelişmişlik için pembe renk kullanılır.

2010 yılından beri gerçekçi bebek heykelleri yapan Rus sanatçı Michael Zajkov:


3 boyutlu su hayvanlarını resmeden Singapurlu sanatçı Keng Lye:


Öznelliğin görsel algılarımızı nasıl etkilediğini inceleyen sanatçı Gregory Thielker:


Karakalem çalışmaları siyah beyaz fotoğraflara benzeyen italyan sanatçı Franco Clun:


Savaş sonrası Amerika Birleşik Devletleri’nin toplumsal hayatını resmeden sanatçı John Baeder:


İnsan tabiatını tüm çıplaklığıyla anlatan Amerikalı sanatçı John DeAndrea:


Yağlı boya çalışmalarında günlük objeler yaratan Hollandalı sanatçı Tjalf Sparnaay:


Geometrik dizaynlara sahip portrelere imza atan Avustralyalı sanatçı Robin Eley:


Bir fotoğraf kadar gerçekçi fotoğraf ve heykeller yaparak gerçeği birebir yansıtmayı amaçlayan sanat akımı hiperrealizm nedir sorusunu yanıtlayarak bu akım hakkındaki tartışmalardan ve çeşidin en değerli sanatkarlarından bahsettik. Hiperrealizm bir sanat mı? Fikirlerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.